Đúng nhưng chưa nên làm

Thời báo Kinh tế Sài Gòn

(TBKTSG) - Với câu chuyện thu thuế người chạy xe ôm công nghệ, có hai vấn đề tách biệt khá rõ. Đầu tiên là các công ty đứng ra tổ chức dịch vụ xe ôm công nghệ như Grab, bản chất họ là một công ty cung ứng giải pháp kết nối bằng công nghệ hay là một công ty cung ứng dịch vụ vận chuyển hành khách?

Xét về mặt thuế, trước đây Grab được xem là công ty công nghệ, không phải 100% doanh thu tính thuế là doanh thu vận tải nên họ được nộp 3% thuế giá trị gia tăng trên doanh thu được hưởng. Nay cơ quan thuế xem họ là công ty vận tải nên phải nộp 10% thuế giá trị gia tăng trên toàn bộ doanh thu y như các công ty vận tải khác.

Khoan tính chuyện thu thuế giá trị gia tăng với dịch vụ chạy xe ôm, dù có sử dụng công nghệ hay không; miễn giảm thuế giá trị gia tăng với các món hàng tiêu dùng thiết yếu, hàng hóa y tế, giáo dục... trong giai đoạn này chính là khoan sức dân, là hỗ trợ thiết thực cho người dân vượt qua một năm rất khó khăn vì đại dịch. Ảnh minh họa: TTXVN

Đây là một điều đúng đắn và các nước cũng đi theo con đường xác định này nhằm ràng buộc trách nhiệm của các hãng như Grab với nhân viên của mình. Nếu chỉ là công ty giúp kết nối người chạy xe và khách hàng thì họ chỉ nên nhận chừng 2-3% tiền hoa hồng kết nối đúng theo giá trị họ đem lại; còn đã nhận đến 20% hay hơn nữa, họ phải chịu trách nhiệm kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng như các hãng xe truyền thống khác. Hơn nữa, họ được quyền khấu trừ thuế đầu vào chứ đâu phải nộp hết 10% mà thực chất là tiền của khách hàng chi trả.

Vấn đề thứ hai là thu thuế giá trị gia tăng đối với dịch vụ chạy xe ôm. Một điểm gây nhức đầu cho nhiều nước hiện nay là tình hình chênh lệch giàu nghèo ngày càng giãn rộng ra, đại dịch Covid-19 làm nhiều người rơi vào chỗ nghèo đói nhưng cũng giúp nhiều triệu phú trở thành tỉ phú như chơi. Đây là bài toán khó bởi giải pháp nào cũng dễ rơi vào chỗ tranh cãi đúng sai. Trước mắt biện pháp nhiều nước sử dụng là dùng công cụ thuế để điều tiết thu nhập mạnh hơn bằng cách tăng thuế với người có thu nhập cực kỳ cao và miễn giảm thuế cho người có thu nhập thấp, trợ cấp trực tiếp cho người mất thu nhập.

Chính vì thế, thiết nghĩ chưa nên vội thu thuế giá trị gia tăng với các dịch vụ chủ yếu là phục vụ người có thu nhập bình thường do người có thu nhập thấp cung cấp. Khoan tính chuyện thu thuế giá trị gia tăng với dịch vụ chạy xe ôm, dù có sử dụng công nghệ hay không; miễn giảm thuế giá trị gia tăng với các món hàng tiêu dùng thiết yếu, hàng hóa y tế, giáo dục... trong giai đoạn này chính là khoan sức dân, là hỗ trợ thiết thực cho người dân vượt qua một năm rất khó khăn vì đại dịch.

Thuế giá trị gia tăng là loại thuế gián thu do người tiêu dùng chịu khi mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ. Các tranh luận về tỷ lệ nộp thuế của Grab hay của người chạy xe ôm chỉ là vấn đề kỹ thuật vì cuối cùng phần tiền thuế đó sẽ được chuyển biến đưa vào giá thành cuối cùng của một cuốc xe ôm. Những người có điều kiện ắt sẽ chọn xe taxi hay ô tô công nghệ; những người cân nhắc đến việc chi tiêu mới chọn xe ôm làm phương tiện di chuyển tạm thời.

Giả thử không có Grab đứng ra tổ chức, có lẽ những người chạy xe ôm trước nay, chỉ trông chờ vào các mối khách quen, ắt sẽ không bao giờ nghĩ đến việc phải cộng thêm 10% vào giá xe để nộp thuế. Hãy nên bỏ qua một khoản thu không đáng kể này để hỗ trợ phần nào cho người dân có thu nhập thấp, trao cho họ cái cảm giác ấm áp là Nhà nước đang chăm lo cho họ ở mọi phương diện.