3 doanh nghiệp gồm Mobifone, Viettel và EVN được dự kiến lựa chọn thí điểm đưa ra những chính sách riêng biệt nằm trong các các ngành, lĩnh vực được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá là quan trọng đối với sự phát triển và an ninh của một quốc gia.

Chọn mặt gửi vàng

Đây là một nội dung quan trọng trong dự thảo Đề án phát triển doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, đặc biệt là tập đoàn kinh tế nhà nước đa sở hữu vừa được Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KHĐT) trình Thủ tướng Chính phủ.

Bộ KHĐT cho hay, từ việc phân tích về tình hình tài chính và tầm nhìn, định hướng hoạt động đầu tư của từng tập đoàn kinh tế và tổng công ty trong diện nghiên cứu, đề án lựa chọn thí điểm đưa ra những chính sách riêng biệt đối với 3 doanh nghiệp gồm EVN, Mobifone và Viettel hoạt động trong 3 lĩnh vực lựa chọn gồm năng lượng, viễn thông và công nghiệp quốc phòng.

“Đây là các ngành, lĩnh vực quan trọng đối với sự phát triển và an ninh của một quốc gia, cung cấp nguyên liệu đầu vào không thể thiếu cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, cung cấp kết cấu hạ tầng trong thời kỳ chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp 4.0 và bảo đảm quốc phòng công nghiệp” - đề án của Bộ KHĐT đánh giá. Việc lựa chọn này còn xuất phát từ yêu cầu, định hướng của chiến lược phát triển kinh tế-xã hội trong 10 năm tới để từ đó đưa ra chính sách để hỗ trợ sự phát triển của doanh nghiệp.

Theo đó ở lĩnh vực năng lượng, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được đề xuất thí điểm bởi sản lượng điện sản xuất của tất cả các nhà máy điện thuộc EVN chiếm tỉ trọng gần 50% sản lượng điện toàn quốc.

Ngoài ra, cũng chỉ có EVN có kinh nghiệm chuyên môn và thực tế đầu tư trong lĩnh vực điện, đặc biệt là năng lượng sạch. Trong lĩnh vực viễn thông, Mobifone được đề xuất thí điểm bởi đây là doanh nghiệp có tình hình tài chính và kết quả kinh doanh tốt trong 3 doanh nghiệp viễn thông, có công nghệ và hệ thống quản trị tốt do trước đây đã được kế thừa các kinh nghiệm quản trị của Tập đoàn Kinnevik/Comvik (Thụy Điển) theo hợp đồng hợp tác kinh doanh. Trong định hướng đầu tư, Mobifone cũng sẽ tập trung chuyển đổi số rất mạnh và xây dựng hệ sinh thái các sản phẩm chuyển đổi số cho các doanh nghiệp tư nhân, trong đó có doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đề án đánh giá đây là một yếu tố sẽ thu hút các nhà đầu tư cũng như là điều kiện để hình thành chuỗi liên kết và thực hiện vai trò dẫn dắt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và dữ liệu.

Còn ở lĩnh vực công nghiệp quốc phòng, Viettel hiện nay được đánh giá là đơn vị hàng đầu trong nghiên cứu, phát triển, chế tạo, sản xuất, chuyển giao công nghệ, xuất nhập khẩu các sản phẩm trang thiết bị kỹ thuật quân sự và các mặt hàng lưỡng dụng phục vụ quốc phòng và dân sự. Đây cũng là doanh nghiệp có tiềm lực về tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả. Các chỉ tiêu về tài chính giai đoạn 2017-2019 cho thấy hiệu quả cao với vốn chủ sở hữu bình quân trong 3 năm khoảng gần 140.000 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế khoảng 40.000 tỉ đồng, giá trị tài sản bình quân 180.000 tỉ đồng và nộp ngân sách 30.000 tỉ đồng.

Phát triển vai trò dẫn dắt thị trường

Theo ban soạn thảo, trong các tiêu chí để xác định một doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn có tiêu chí vốn điều lệ của doanh nghiệp phải đạt trên 1.800 tỉ đồng và doanh nghiệp có khả năng mở rộng thị trường hoặc tăng được thị phần, đạt thị phần đủ lớn để có khả năng chi phối thị trường, với mức đề xuất của Bộ KHĐT là từ 30% trở lên.

Với việc lựa chọn 3 doanh nghiệp nói trên, đề án cũng đề xuất các giải pháp cần được triển khai trong thời gian tới. Cụ thể giải pháp được xác định cho MobiFone trong thời gian tới để phát huy vai trò dẫn dắt chính là ưu tiên đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa.

Theo Quyết định số 26 của Thủ tướng Chính phủ, cả Mobifone và VNPT sẽ thực hiện cổ phần hóa trong năm 2020. Tuy nhiên theo Bộ KHĐT, cả 2 doanh nghiệp này đều có số vốn chủ sở hữu rất lớn nên việc đưa 2 doanh nghiệp này IPO cùng một thời điểm có thể thị trường sẽ khó hấp thụ và không đạt được lợi ích cao nhất cho Nhà nước. Do vậy, Đề án cho rằng cần ưu tiên cổ phần hóa MobiFone trước, Nhà nước nắm giữ 51% vốn điều lệ để phù hợp với tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước.

Đáng chú ý, đề án cho không cần thiết lựa chọn nhà đầu tư chiến lược nước ngoài tham gia vào MobiFone sau cổ phần hóa. Với EVN, đề án cho rằng, vấn đề của EVN là tình hình tài chính và sản xuất kinh doanh còn có một số hạn chế (như trong năm 2019, vay nợ nước ngoài của Công ty mẹ - EVN là cao nhất trong khối doanh nghiệp nhà nước là 206.386 tỉ đồng, nợ vay từ ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng vào khoảng 117.551 tỉ đồng.

Theo đó giải pháp đề xuất của đề án là chỉ đạo TCty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) phối hợp với EVN để đầu tư các dự án năng lượng tái tạo và thu hút thêm sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân trong cùng lĩnh vực. Trong đó, ưu tiên nghiên cứu điện gió ngoài khơi có sự tham gia của tập đoàn PVN do đang có hệ thống dữ liệu về biển và đội ngũ chuyên gia trong lĩnh vực khai thác, thăm dò dầu khí để đánh giá tính khả thi hướng tới phát triển điện gió. Đồng thời nghiên cứu định hướng chuyển Trung tâm điều độ thuộc EVN về Bộ Công Thương quản lý (vẫn đảm bảo quy định Nhà nước độc quyền trong lĩnh vực truyền tải điện) để thực hiện cổ phần hóa EVN trong thời gian tới, đảm bảo huy động nguồn lực tài chính và đổi mới quản trị doanh nghiệp.