Tối ngày 29/12, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Anh ( UKVFTA ) chính thức được ký kết tại Luân Đôn (Anh). Hiệp định có hiệu lực từ 23 giờ ngày 31/12/2020.

Hiệp định UKVFTA được đàm phán dựa trên nguyên tắc kế thừa các cam kết đã có trong Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu ( EVFTA ) với những điều chỉnh cần thiết để đảm bảo phù hợp với khuôn khổ thương mại song phương giữa Việt Nam và Anh.

SẢN PHẨM XUẤT KHẨU VIỆT NAM MỚI CHIẾM 1% THỊ PHẦN HÀNG NHẬP KHẨU TẠI ANH

Trong bối cảnh Anh đã chính thức rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) và giai đoạn chuyển tiếp chuẩn bị kết thúc (ngày 31/12/2020), việc ký kết Hiệp định UKVFTA sẽ đảm bảo thương mại song phương giữa Việt Nam và Anh không bị gián đoạn sau khi kết thúc giai đoạn chuyển tiếp.

Bên cạnh đó, với nền tảng là kế thừa Hiệp định EVFTA, Hiệp định UKVFTA cũng sẽ tạo khuôn khổ hợp tác kinh tế - thương mại toàn diện, lâu dài, ổn định giữa Việt Nam và Anh, từ đó tạo động lực cho việc tăng cường và làm sâu sắc quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai bên, đặc biệt trong bối cảnh hai bên vừa gia hạn việc duy trì quan hệ song phương ở cấp độ đối tác chiến lược.

Anh hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam tại khu vực châu Âu. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2019, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai nước đạt 6,6 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 5,8 tỷ USD và nhập khẩu đạt 857 triệu USD.

Trong giai đoạn từ 2011-2019, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu song phương Việt - Anh tăng trung bình 12,1%/năm, cao hơn mức trung bình chung của Việt Nam 10%/năm. Tăng trưởng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu với thị trường này cũng đạt mức cao (trên 10%).

Trong những năm qua, các sản phẩm xuất khẩu chính của Việt Nam sang Anh chủ yếu là điện thoại - linh kiện, hàng dệt may, giày dép, thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ, máy vi tính - linh kiện, hạt điều, cà phê, hạt tiêu.

Trong khi đó, Việt Nam nhập khẩu từ Anh các máy móc, thiết bị, dược phẩm, sắt thép, hóa chất. Các mặt hàng xuất nhập khẩu giữa hai quốc gia mang tính bổ sung thay vì cạnh tranh.

Theo Bộ Công Thương, dư địa tăng trưởng thị trường tại Anh cho sản phẩm Việt Nam còn rất lớn vì tất cả các sản phẩm xuất khẩu Việt Nam chỉ chiếm được không quá 1% thị phần trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa mỗi năm gần 700 tỷ USD (2019) của Anh.

XUẤT KHẨU THỦY SẢN, DỆT MAY, DA GIẦY,... HƯỞNG LỢI

Hiệp định UKVFTA được kỳ vọng tạo ra cơ hội thúc đẩy xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của Việt Nam tương tự như Hiệp định EVFTA. Theo đó, các ngành hàng xuất khẩu như thủy hải sản, gạo, dệt may, gỗ, rau quả, da giày… sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Đặc biệt là khi 99% thuế xuất nhập khẩu giữa hai nước sẽ được xoá bỏ sau khi kết thúc lộ trình cắt giảm thuế quan.

Đối với hàng dệt may, năm 2019, Anh nhập khẩu chủ yếu từ Việt Nam mặt hàng may mặc như comple, áo jacket, blazer, áo khoác ngoài, áo sơ mi, áo phông, áo may ô và các loại áo lót khác…

FTA giữa Việt Nam và Anh sẽ mang lại các ưu đãi thuế quan giúp hàng hóa của Việt Nam có lợi thế cạnh tranh hơn với các đối thủ như Trung Quốc (hiện chiếm thị phần lớn nhất tại Anh, nhưng 5 năm qua tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu sản phẩm dệt may vào Anh đã giảm 8%), hay Bangladesh, Campuchia và Pakistan (đều có lợi thế hơn so với Việt Nam về thuế suất).

Việt Nam vẫn chịu mức thuế quan cao thứ 2 trong 15 nước xuất khẩu giày dép nhiều nhất vào Anh. Ảnh minh họa.

Đối với hàng giày dép, hiện Việt Nam xếp thứ 2 thế giới về xuất khẩu (sau Trung Quốc) với kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng trong giai đoạn 2010 – 2019, từ mức 5,1 tỷ USD năm 2010 lên 18,3 tỷ USD năm 2019.

Anh là thị trường xuất khẩu giày dép có tiềm năng lớn cho Việt Nam nhưng rất cạnh tranh. So sánh với các đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc, Hà Lan, Italia, Bỉ, Đức, năm 2019 Việt Nam vẫn chịu mức thuế quan cao thứ 2 trong 15 nước xuất khẩu giày dép nhiều nhất vào Anh với mức thuế trung bình 6,7 %.

Về mặt hàng gạo, tiềm năng tại thị trường Anh cũng khá lớn với nhu cầu nhập khẩu gạo năm 2019 là 671 nghìn tấn, tăng 10% so năm 2018. Mặc dù Việt Nam làm một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới nhưng xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Anh vẫn ở mức khiêm tốn với 0,2% và chỉ đứng thứ 22 trong các nhà xuất khẩu gạo lớn nhất vào Anh.

Trong năm 2019, xuất khẩu gạo từ Việt Nam sang Anh đã có bước nhảy vọt với mức tăng trưởng kim ngạch lên đến 376%. Tuy nhiên mức thuế quan với mặt hàng này năm 2019 vẫn ở mức cao nên khó cạnh tranh với các nước khác như Ấn Độ (22%), Pakistan (18%), Tây Ban Nha (11%), Italia (10,9%), Thái Lan (9,2%)...

Đối với mặt hàng thủy sản - ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam - Việt Nam có lợi thế về cả kinh nghiệm, năng lực sản xuất và nguồn cung dồi dào. Nhu cầu nhập khẩu mặt hàng thủy sản của Anh khoảng 4,4 tỷ USD/năm nhưng giá trị xuất khẩu của Việt Nam mới chiếm khoảng 6,7% con số này.

Dịch COVID-19 đã làm thay đổi xu hướng tiêu dùng và nhập khẩu từ Anh (hướng tới những sản phẩm thủy sản dễ tiêu thụ ở nhà, dễ bảo quản, dễ chế biến, tiện dụng và có mức giá trung bình thấp). Do đó, cá tra đông lạnh của Việt Nam đang có lợi thế lớn và là điểm sáng ngành thủy sản xuất khẩu sang Anh hiện nay khi là nhà cung cấp hàng đầu có mức giá phù hợp và quy trình chế biến của nhiều doanh nghiệp Việt Nam được thị trường EU và Anh chấp nhận.

Với các sản phẩm gỗ, Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn thứ 6 (sau Trung Quốc, Ý, Đức, Ba Lan, Mỹ) vào thị trường Anh với giá trị xuất khẩu 421,8 triệu USD, chiếm 3,6% thị phần nhập khẩu của Anh.

Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội xuất khẩu sang Anh vì sản phẩm gỗ Việt Nam được thị trường Anh đón nhận nhờ giá cả có tính cạnh tranh cao, nguyên liệu tốt, chất lượng sản phẩm cao.

Thêm nữa, một số công ty lớn trong ngành gỗ tại Anh đã có cơ sở sản xuất hoặc ký hợp đồng đối tác dài hạn với các nhà sản xuất tại Việt Nam như IKEA - nhà bán lẻ đồ gỗ nội thất thị phần lớn nhất tại Anh. Do đó, Hiệp định UKVFTA không chỉ giúp tăng trưởng xuất khẩu mặt hàng này sang Anh mà còn tạo cơ hội thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam trong ngành chế biến gỗ.

Hoàng Hà