“Áp lực gấp ba” đè ép tăng trưởng

Tại một cuộc họp hoạch định sách lược kinh tế diễn ra vào cuối tháng 12-2021, các nhà lãnh đạo hàng đầu TQ đã cảnh báo rằng tăng trưởng kinh tế của nước này đang đối mặt “áp lực gấp ba” từ nhu cầu thu hẹp, cú sốc nguồn cung và kỳ vọng suy yếu.

“Vấn đề cốt lõi của những “áp lực gấp ba” này vẫn là nhu cầu suy yếu hoặc cung không đủ cầu. Nếu nhu cầu được cải thiện thì kỳ vọng sẽ được cải thiện” - đài CNBC dẫn lời ông Wang Jun, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Zhongyuan, cho biết. Theo ông, lý do chính khiến sự phát triển kinh tế không bền vững chính là sự suy giảm nhu cầu, đặc biệt do tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 đối với thu nhập của người dân. Ông cũng chỉ ra sức cầu giảm cũng do việc giảm chi tiêu của chính quyền địa phương cho các dự án cơ sở hạ tầng và việc chính quyền Bắc Kinh siết chặt quy định dạy thêm sau giờ học chính khóa của các doanh nghiệp giáo dục cũng đã ảnh hưởng đến thị trường việc làm.

Về áp lực thứ ba - các cú sốc nguồn cung, ông cho biết chúng chủ yếu liên quan đến đại dịch và các biện pháp giảm lượng khí thải carbon quá quyết liệt của TQ. Các hạn chế nhằm phòng chống dịch cũng tác động đến khả năng người lao động quay lại làm việc, dẫn đến sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm sự thiếu hụt các nguyên liệu đầu vào trọng yếu như chất bán dẫn.

Nhìn bao quát, tình trạng bất ổn về việc làm và thu nhập làm giảm mức độ sẵn sàng chi tiêu của người TQ. Việc Bắc Kinh hành xử quyết liệt với nạn đầu cơ trên thị trường bất động sản cũng ảnh hưởng đến nhận thức của các hộ gia đình về sự giàu có, do phần lớn tài sản của người dân nằm trong bất động sản.

Thời COVID-19, người tiêu dùng Trung Quốc chi tiêu nhiều cho thực phẩm và quần áo hơn là các dịch vụ như giáo dục và giải trí. Ảnh: EPA

“Việc tiêu dùng phục hồi như thế nào trong năm mới sẽ có tác động rất lớn đến nền kinh tế” - ông Jianguang Shen, chuyên gia kinh tế trưởng của Công ty thương mại điện tử TQ JD.com, nhận định. Ông cho biết nhà chức trách có thể thúc đẩy tiêu dùng bằng cách phát phiếu mua hàng như đặc khu hành chính Hong Kong đã làm. Cách làm này đã mang lại hiệu quả khi gắn chi tiêu của người tiêu dùng vào doanh nghiệp cụ thể. Các phiếu mua hàng giảm giá được thiết kế theo tầng bậc, khuyến khích chi tiêu bằng điều kiện đi kèm là người tiêu dùng phải sử dụng phiếu giảm giá trước nếu muốn nhận được các phiếu giảm giá tiếp theo.

Các số liệu chính thức cho thấy doanh số bán lẻ của TQ đại lục đã giảm vào năm 2020 mặc dù nền kinh tế nói chung vẫn tăng trưởng. Còn trong năm 2021, doanh số bán lẻ của TQ đã tăng vọt trong quý I nhưng tốc độ tăng sau đó chậm lại, đặc biệt kể từ mùa hè. Tính chung 11 tháng năm 2021, doanh số bán lẻ của TQ vẫn tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước.

Theo các chuyên gia phân tích tại Goldman Sachs, xét theo lĩnh vực thì người tiêu dùng TQ đã tăng chi tiêu cho thực phẩm và quần áo hơn cho các dịch vụ như giáo dục và giải trí. Goldman Sachs dự đoán sự phân hóa giữa hàng hóa và dịch vụ sẽ giảm nhẹ trong năm 2022. Tuy nhiên, ngay cả khi chi tiêu thực của các hộ gia đình TQ tăng trưởng 7% trong năm 2022 thì đến cuối năm nó vẫn “sẽ vẫn ở dưới xu hướng trước dịch COVID-19”. Các chuyên gia chỉ ra những hạn chế từ chính sách “không khoan nhượng” của TQ trong việc kiểm soát dịch và việc ứng phó sự suy thoái trong lĩnh vực bất động sản. Theo Goldman Sachs, dự kiến GDP của TQ sẽ tăng trưởng chậm lại ở mức 4,8% trong năm 2022, giảm so với mức 7,8% dự kiến trong năm 2021.

Triển vọng bất động sản u ám

Ông Larry Hu, chuyên gia kinh tế trưởng của Tập đoàn tài chính Úc Macquarie tại TQ, cho biết bất động sản đặt ra “cơn gió ngược tăng trưởng lớn nhất trong năm 2022” cho quốc gia này. Ông dự đoán lượng nhà xây mới và diện tích sàn bán ra sẽ giảm với tốc độ thậm chí còn nhanh hơn trong năm mới, trong khi đầu tư vào bất động sản sẽ giảm 2%, sau mức tăng dự báo đạt 4,8% trong năm 2021.

Cuộc họp bàn kế hoạch kinh tế cấp cao nhất của TQ trong tháng 12-2021 không báo hiệu nhiều thay đổi trong chính sách về bất động sản. Bắc Kinh vẫn giữ quan điểm “nhà là để ở, chứ không phải để đầu cơ”. Đối với chính sách kinh tế năm 2022, TQ nhấn mạnh rằng ổn định sẽ là ưu tiên hàng đầu. Chính quyền Bắc Kinh cũng đã khẳng định rõ chất lượng tăng trưởng ngày càng quan trọng hơn số lượng.

Một thách thức cho các nhà hoạch định chính sách TQ là giảm mức nợ liên quan bất động sản trong khi đảm bảo thị trường địa ốc không suy thoái trọng. Theo các chuyên gia, cuộc khủng hoảng trong lĩnh vực bất động sản tại TQ nhiều khả năng sẽ nghiêm trọng hơn trong năm 2022, khi các công ty đối mặt các khoản thanh toán nợ trong năm mới cao gấp đôi so với những tháng cuối năm 2021. Đây có thể sẽ trở thành một cuộc khủng hoảng mang tính hệ thống đối với nền kinh tế lớn thứ hai toàn cầu, theo tờ The Guardian.•