Yêu cầu này được lãnh đạo Chính phủ đưa ra tại cuộc họp trực tuyến về tình hình xử lý hàng hoá ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc, chiều 8/1. Đây là cuộc họp thứ 2 trong vòng hai tuần do Phó thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì về vấn đề này.
So với hai tuần trước, lượng xe ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới hiện đã giảm khá nhiều. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, đến sáng 7/1, số lượng xe còn tồn tại các cửa khẩu là 3.609 chiếc, giảm 2.500 xe so với trước đó. Trong đó, xe tồn tại Lạng Sơn là 2.015 chiếc; tại Quảng Ninh là 1.260 xe.
Số lượng xe giảm phần lớn là chuyển qua tiêu thụ nội địa, một phần chuyển sang xuất khẩu chính ngạch qua cửa khẩu Hữu Nghị, số khác xuất theo đường biển. Ngoài ra, một phần xe giảm là do chủ xe phải đổ bỏ hàng hoá vì tắc nghẽn dài ngày khiến nông sản hư hỏng.
Trên tuyến biên giới phía Bắc hiện có 10 cửa khẩu hoạt động, còn một số các lối mở, điểm thông quan vẫn đang tạm thời đóng. Lượng xe thông quan mỗi ngày đã tăng lên so với cách đây 10 ngày, lên 100 xe.
"Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã cố gắng, kết quả chưa được như mong muốn là hạn chế hoàn toàn việc ùn tắc nhưng cũng khá tích cực", Phó Thủ tướng nói.
Tuy nhiên, số xe ùn tắc tại các cửa khẩu còn lớn, 3.609 xe, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đề nghị các bộ, ngành, địa phương phải tích cực làm việc với các cơ quan hữu quan Trung Quốc, đẩy nhanh thông quan và "phấn đấu trước Tết Nguyên đán không còn tình trạng xe ùn tắc tại các cửa khẩu".
"Phải có giải pháp đúng, phù hợp, căn cơ, từ gốc, cả trước mắt và lâu dài", ông Thành nhiều lần nêu tại cuộc họp.
Phó thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì cuộc họp tháo gỡ khó khăn cho nông sản ùn tắc tại biên giới, chiều 8/1. Ảnh: VGP
Tính đến sáng 8/1, tổng lượng xe xuất nhập khẩu qua cửa khẩu tỉnh Lạng Sơn giảm về còn 1.921 xe, trong đó có 919 xe chở hoa quả. "Với năng lực thông quan hiện nay từ 80-100 xe mỗi ngày, dự kiến đến khi nghỉ Tết, số lượng xe đang tồn tại cửa khẩu Chi Ma sẽ được giải quyết", lãnh đạo Lạng Sơn khẳng định.
Lãnh đạo tỉnh này đề nghị cần phải rà soát, đánh giá tổng thể để xây dựng kế hoạch tiêu thụ và xuất khẩu nông sản trên phạm vi cả nước ngay từ đầu năm. Trong đó, Việt Nam cần có kế hoạch tổng thể, dự báo sản lượng gắn với kế hoạch sản xuất, vùng trồng và khả năng tiêu thụ tại các thị trường cả trong và ngoài nước... để có những phương án, giải pháp chủ động hơn.
Theo Thứ trưởng Công Thương Trần Quốc Khánh, các bộ, ngành, địa phương đã có thông báo gửi các tỉnh, thành, khuyến cáo doanh nghiệp không đưa hàng lên cửa khẩu, nhung mỗi ngày vẫn có chục xe nông sản, chủ yếu là dưa hấu được chở lên cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn), trong khi cửa khẩu này đã tạm dừng thông quan nhiều ngày nay.
"Hoạt động xuất nhập khẩu, thông quan hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc đã có những chuyển biến bước đầu. Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn, khó khăn vẫn có thể phát sinh trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến khó lường", ông Khánh nhận định.
Lãnh đạo Chính phủ và các bộ, ngành địa phương họp trực tuyến về tháo gỡ khó khăn cho nông sản ùn ứ ở cửa khẩu biên giới. Ảnh: VGP
Khi xuất khẩu tiểu ngạch gặp khó, các bộ, ngành cho rằng cần đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch bằng đường biển, đường sắt cũng như mở thêm các thị trường mới.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Bộ vừa tổ chức một hội nghị trực tuyến về tiêu thụ nông sản. Tại đó, nhiều doanh nghiệp, nhà máy chế biến lên tiếng sẵn sàng thu mua nông sản ùn tắc tại biên giới. Thời gian qua, nhiều xe container đã quay lại, đưa hàng vào các nhà máy. Một số doanh nghiệp tại Bình Thuận, Long An và Tiền Giang đã đồng ý xuất khẩu qua đường biển.
Còn Thứ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Ngọc Đông khẳng định, hoàn toàn có thể xuất khẩu qua đường sắt, đường biển sang Trung Quốc. Riêng đường sắt, có thể chuyên chở 80 container hàng hóa mỗi ngày vào thị trường này, nhưng phải là xuất chính ngạch, có hồ sơ đầy đủ.
Theo ông Lê Quang Trung, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, việc chuyển đổi từ đường bộ, sang đường thủy, đường sắt hay không phụ thuộc vào tiêu chuẩn, nguồn gốc truy xuất, thủ tục giấy tờ.
"Hàng xuất đường tiểu ngạch chỉ cần mở tờ khai và có giấy phép biên mậu, trong khi hàng chính ngạch cần nhiều tiêu chuẩn, thủ tục, giấy tờ nên ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí", ông Trung nói.
Ông này khẳng định, nếu doanh nghiệp xuất hàng có thể đáp ứng thủ tục, muốn chuyển từ đường bộ sang đường biển, Tổng công ty Hàng hải và các doanh nghiệp logistics sẵn sàng điều chuyển tàu đi chuyến quốc tế đưa về Quảng Ninh, Hải Phòng để chuyển hàng nông sản sang Trung Quốc. Các doanh nghiệp vận tải biển cũng sẵn sàng giảm giá cước, logistics, hỗ trợ chuyển phương thức vận tải, bao gói, container...
Phó Thủ tướng cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn làm việc, phối hợp chặt chẽ với các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp để đẩy mạnh chế biến nông sản. Bộ Công Thương tích cực triển khai các giải pháp mở rộng thị trường, đẩy mạnh phân phối và tiêu thụ trong nước, đặc biệt là qua hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, chợ truyền thống.
Về dài hạn, các bộ này cần có chương trình, kế hoạch tổng thể từ khâu quy hoạch, kế hoạch sản xuất, tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, mẫu mã, truy xuất nguồn gốc; nâng cao năng lực, chất lượng dịch vụ logistics. Các kế hoạch này cần xác định rõ các thị trường tiêu thụ để bảo đảm hàng hóa nông nghiệp đáp ứng đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch.
"Phải làm bài bản, căn cơ để chuyển từ xuất khẩu tiểu ngạch là chủ yếu sang xuất khẩu chính ngạch", Phó thủ tướng nêu đề bài cho các bộ, ngành.
Ngành đường sắt, hàng hải được giao nghiên cứu, có các giải pháp phục vụ việc đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch.
Bộ Y tế có hướng dẫn cụ thể, tăng cường cho các địa phương về phòng chống dịch Covid-19, gồm cả trang thiết bị và nhân lực. Các địa phương biên giới nắm chắc tình hình để điều phối xe, tránh tình trạng xe hàng dồn ứ về cửa khẩu biên giới và thông báo với các địa phương khác về việc không đưa thêm hàng lên.
Hoài Thu