Đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua Nghị quyết về chính sách tài khoá, tiền tệ để hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế chiều 11/1. Ảnh: Hoàng Phong
Nghị quyết chưa đề cập tổng quy mô gói chính sách tài khoá, tiền tệ (gồm các nguồn huy động quỹ ngoài ngân sách) nhưng trong đó, giải pháp tài khoá gồm miễn, giảm thuế phí, đầu tư phát triển và một số chính sách tài khoá khác. Trong đó, riêng chính sách tăng chi cho đầu tư, phát triển (y tế, an sinh xã hội, việc làm, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng...) từ nguồn ngân sách là 176.000 tỷ đồng trong hai năm (2022 - 2023).
Chính sách tiền tệ sẽ tập trung giải pháp để điều hành đồng bộ, linh hoạt các công cụ lãi suất, tiếp tục tiết giảm chi phí quản lý để phấn đấu giảm lãi suất cho vay tối thiểu 0,5-1% trong 2 năm; cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, miễn giảm lãi suất... Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ tiếp tục được tái cấp vốn để cho vay trả lương ngừng việc, phục hồi sản xuất...
Một số ý kiến cho rằng mức giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) 2% là thấp, nên tăng lên 3%. Nhưng dự thảo Nghị quyết vẫn giữ nguyên mức giảm 2% thuế VAT trong năm 2022 với các mặt hàng đang áp thuế suất 10%, trừ một số lĩnh vực như viễn thông, bảo hiểm, ngân hàng, bất động sản, khai khoáng, hoá chất...
Giải trình về việc này, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, người thừa uỷ quyền Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, cho biết mức giảm 2% là hợp lý nhằm kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp sớm phục hồi và đảm bảo điều kiện hỗ trợ của ngân sách.
Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế. Ảnh: Hoàng Phong
Ngoài ra, các khoản chi ủng hộ, tài trợ của doanh nghiệp, tổ chức cho các hoạt động phòng, chống dịch Covid-19 sẽ được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp, cho kỳ tính thuế năm 2022.
Theo dự thảo Nghị quyết, gói chính sách tài khoá sẽ dành khoảng 40.000 tỷ đồng để hỗ trợ lãi suất 2% một năm thông qua hệ thống ngân hàng thương mại cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng và doanh nghiệp, hộ kinh doanh có khả năng trả nợ, phục hồi... Các đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ căn cứ xác định mức hỗ trợ, đối tượng thụ hưởng, cũng như cơ chế kiểm soát, điều kiện thụ hưởng để tránh trục lợi.
Ông Vũ Hồng Thanh nhận xét, mức hỗ trợ lãi suất này được xác định trên cơ sở mức chênh giữa lãi suất huy động và cho vay bình quân trên thị trường, hiện khoảng 4%.
"Mức hỗ trợ lãi suất 2% là phù hợp với khả năng ngân sách, tránh được tình trạng trục lợi chính sách; việc triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất được giao cho Chính phủ thực hiện. Do vậy, xin Quốc hội cho giữ như dự thảo Nghị quyết", Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế nêu.
Cũng theo ông Thanh, dự thảo Nghị quyết đã có nhiều nội dung hỗ trợ dòng tiền cho doanh nghiệp như giảm, giãn, hoàn thuế, phí... và giao Chính phủ tiếp tục cải cách thủ tục cho vay, thủ tục hành chính để tăng khả năng tiếp cận vốn.
"Chính sách hỗ trợ có quy mô, nguồn lực đủ lớn, tác động cả phía cung và cầu, có mục tiêu trọng tâm, trọng điểm, xác định đúng đối tượng cần hỗ trợ để giải quyết các vấn đề cấp bách", ông nhận xét.
Để có nguồn lực thực hiện các chính sách tài khoá hỗ trợ chương trình phục hồi kinh tế, Quốc hội cho phép tăng bội chi ngân sách Nhà nước trong hai năm (2022 - 2023) bình quân 1-1,2% GDP một năm, tối đa 240.000 tỷ đồng.
Trong đó, bội chi năm 2022 tăng khoảng 1,1% GDP, tối đa 102.800 tỷ đồng so với dự toán Quốc hội đã quyết định. Mức bội chi tăng thêm năm 2023 sẽ được Chính phủ trình Quốc. hội xem xét, quyết định sau khi tổng hợp kế hoạch, dự toán ngân sách Nhà nước.
Quốc hội đề nghị Chính phủ và các cơ quan liên quan thực hiện các chính sách, giải pháp để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
Chính phủ cũng được yêu cầu sử dụng tối đa, hiệu quả các nguồn lực trong các kế hoạch trung, dài hạn 2021 - 2025; cũng như tiết kiệm các khoản chi, quản lý chặt các nguồn thu, tăng thu, chống thất thu thuế, chuyển giá... để có thêm nguồn lực cho phục hồi kinh tế.
Việc phát hành trái phiếu Chính phủ, bảo đảm nguyên tắc phối hợp chặt chẽ trong điều hành chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường tài chính, tiền tệ...
Cũng tại Nghị quyết này, Quốc hội cho phép áp dụng một số cơ chế đặc thù trong năm 2022 - 2023. Theo đó, Thủ tướng và người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định chỉ định thầu với các gói tư vấn, gói thầu di dời hạ tầng kỹ thuật, đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư, các dự án hạ tầng quan trọng về giao thông, y tế.
Thủ tướng quyết định cho UBND các địa phương có đủ năng lực, kinh nghiệm quản lý làm các đoạn tuyến đường cao tốc theo hình thức đầu tư công đi qua địa bàn, trừ dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021- 2025.
Nghị quyết này có hiệu lực tới hết năm 2023. Riêng chính sách tài khóa về đầu tư phát triển và các chính sách tài khoá khác được áp dụng cho năm ngân sách 2022 - 2023.
Hằng năm, Kiểm toán Nhà nước sẽ kiểm toán việc thực hiện các gói chính sách hỗ trợ này nhằm tránh tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối các năm 2022, 2023 và kỳ họp giữa năm 2024.