Sanam ngồi giữa các cậu bé trong lớp học tại một nhà thờ Hồi giáo ở Kabul, Afghanistan - Ảnh: NBC NEWS

Tại một khu dân cư của Kabul, một nhóm bé trai đang chơi đá bóng cùng nhau. Nhìn những mái đầu cắt ngắn và áo quần năng động, thật khó để người ngoài nhận ra Sanam - một cô bé - lẫn trong đám con trai.

Chưa đến 8 tuổi, Sanam là một bacha posh, tức một cô bé sống như con trai.

Cách đây vài tháng, gia đình Sanam đã cắt tóc cho em, cho em ăn mặc như con trai và đặt cho em một cái tên của con trai là Omid.

Từ đó, em được chơi đá bóng, đấu vật cùng thằng bạn nhà hàng xóm và phụ giúp gia đình kiếm tiền.

Ở Afghanistan, nữ giới chỉ được phép quanh quẩn ở nhà. Vì thế bacha posh đã trở thành một giải pháp giúp các bé gái được hưởng nhiều tự do hơn, giống như các bé trai.

Theo cách này, một bé gái phải ăn mặc, cư xử như con trai và được đối xử như một cậu bé. Chúng sẽ nhận toàn bộ quyền lợi và nghĩa vụ của một đứa con trai như chơi thể thao, đến học tại các trường tôn giáo và kiếm tiền.

Tuy vậy, tất cả những điều này sẽ biến mất khi bé gái đến tuổi dậy thì. Khi đó, chúng phải trở về với đúng giới và bổn phận, sống trong những giới hạn hà khắc của giáo luật Hồi giáo.

Hiện vẫn chưa rõ quan điểm của Taliban về bacha posh như thế nào. Tổ chức này đã lên nắm quyền tại Afghanistan từ tháng 8-2021.

Theo Đài NBC News, cách cai quản hiện nay của Taliban đã bớt hà khắc hơn thời họ nắm quyền vào những năm 1990. Song, quyền tự do của nữ giới vẫn bị hạn chế đáng kể.

Giáo sư nhân chủng học Thomas Barfield tại Đại học Boston (Mỹ) cho rằng Taliban có thể sẽ không đả động tới tập tục này, vì đây chỉ là cách làm tạm thời.

“Tập tục này chỉ tồn tại trong gia đình và không kéo dài mãi mãi (bé gái sẽ trở lại vai trò của mình khi trưởng thành), nên Taliban sẽ không xử lý”, ông Barfield nhận định.

Giáo sư Barfield cho biết bacha posh là một trong những chủ đề giới tính ít được nhắc đến nhất tại Afghanistan.

Những bé gái được chọn làm bacha posh thường có tính cách sôi nổi và dạn dĩ. "Vai diễn này phù hợp đến nỗi mọi người xung quanh cũng không biết rằng nó đang tồn tại", ông Barfield nói.

Có nhiều lý do khiến các phụ huynh Afghanistan muốn con gái họ trở thành bacha posh. Theo truyền thống, con trai được coi trọng hơn con gái và tục lệ này thường xảy ra ở những gia đình không có con trai.

Một số coi đó là một biểu tượng địa vị. Một số tin rằng nó sẽ mang lại may mắn, giúp đứa trẻ tiếp theo được sinh ra là bé trai. Nhưng đối với những người khác như gia đình Sanam, nguyên nhân lại xuất phát từ kinh tế.

Năm ngoái, nền kinh tế Afghanistan sụp đổ và công việc trở nên hiếm hoi. Cha Sanam đã mất việc làm thợ sửa ống nước vì chấn thương ở lưng. Ông chuyển sang bán khẩu trang dạo và kiếm được khoảng 1-2 USD mỗi ngày.

Cha mẹ của Sanam có 4 con gái và 1 con trai, nhưng cánh tay của cậu con trai 11 tuổi không thể hoạt động nhiều sau chấn thương. Vì vậy, Sanam phải trở thành bacha posh để phụ giúp cha.

Nhiều người Afghanistan phải bán thận vì túng quẫn

TTO - Nhiều người dân ở Afghanistan do hoàn cảnh túng quẫn đã phải chọn con đường bán thận để nuôi sống gia đình. Ngày càng nhiều người dân Afghanistan rơi vào vòng xoáy đói nghèo sau khi Taliban lên nắm chính quyền hồi tháng 8-2021.