Ngày 17/1, TAND TPHCM mở phiên tòa xét xử sơ thẩm và tuyên phạt bị cáo Trần Xuân Hoa (73 tuổi, quê Tiền Giang) tù chung thân về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Do sức khỏe yếu, bị cáo Hoa được HĐXX cho phép ngồi trong suốt quá trình xét xử. Người phụ nữ 73 tuổi nói với giọng yếu ớt, thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng truy tố và xin tòa giảm nhẹ hình phạt.
Bị cáo Hoa lĩnh mức án tù chung thân (Ảnh: Xuân Duy).
Bà Hoa khai khi rời khỏi Việt Nam, bà không biết mình bị truy nã. Người phụ nữ này không biết vụ án có liên quan đến mình đã bị xét xử. Về nước sau 28 năm và bị bắt giữ, bà Hoa mới biết mình bị truy nã.
Luật sư bào chữa cho bị cáo Hoa trình bày hàng loạt tình tiết giảm nhẹ cho thân chủ như thành khẩn khai báo, nhân thân tốt, hiện sức khỏe yếu, hoàn cảnh gia đình khó khăn mong tòa xem xét.
Sau khi nghị án, HĐXX cho rằng hành vi bị cáo là đặc biệt nguy hiểm, số tiền chiếm đoạt rất lớn, sau khi phạm tội bỏ trốn gây khó khăn cho cơ quan điều tra.
Đầu những năm 90 của thế kỷ trước, bà Hoa là một doanh nhân nổi tiếng trong lĩnh vực kinh doanh chế biến nông sản, lương thực, phân bón... tại các tỉnh miền Tây và Sài Gòn. Ban đầu bà làm Giám đốc Xí nghiệp tư doanh Quyết Thắng, Tiền Giang, sau này là Giám đốc Công ty TNHH Quyết Thắng tại TPHCM.
Theo cáo trạng, từ năm 1990 đến 1994, trong quá trình điều hành công ty, bà Hoa đã ký kết nhiều hợp đồng tín dụng, mua bán phân bón, gạo... với hàng chục đơn vị kinh tế quốc doanh, Nhà nước, cá nhân, tập thể. Tuy nhiên, người phụ nữ này chỉ thực hiện một phần hoặc không thực hiện hợp đồng, chiếm đoạt tiền, hàng rồi bỏ trốn.
Theo đó, khoảng tháng 2/1994, bà Hoa với tư cách là Giám đốc Công ty TNHH Quyết Thắng đã ký nhiều hợp đồng gia công, mua bán hơn 1,5 triệu tấn gạo với Công ty lương thực Trung ương 3 chi nhánh TPHCM (Vinafood III). Quá trình thực hiện hợp đồng, bà Hoa đã dùng lượng lớn số gạo đối tác gửi tại kho của mình để bán cho doanh nghiệp khác hoặc mang đi thế chấp cho ngân hàng, chiếm đoạt hơn 24 tỷ đồng.
Ngoài ra, bà Hoa còn mua 10.000 tấn phân bón của Vinafood III nhưng không thanh toán đủ, chiếm đoạt thêm 2 tỷ đồng tiền hàng của công ty này.
Tương tự, bà Hoa ký hợp đồng bán hơn 20.000 tấn gạo cho Cục Dữ trữ quốc gia - Chi cục I, tổng trị giá hơn 40 tỷ đồng và được đối tác thanh toán trước hơn 28 tỷ đồng. Tuy nhiên, bà mới thực hiện được một phần hợp đồng, không hoàn trả phần tiền dư đã nhận, chiếm đoạt của đơn vị này hơn 11,2 tỷ đồng.
Hồ sơ vụ án thể hiện từ tháng 3 đến tháng 7/1994, bà Hoa còn thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản của hàng chục cá nhân, tổ chức (nhiều ngân hàng).
Bên cạnh đó, bà Giám đốc Công ty TNHH Quyết Thắng còn bị cáo buộc lợi dụng sự tin tưởng của nhiều tổ chức, cá nhân chiếm đoạt hàng chục tỷ đồng thông qua các hợp đồng mua bán, vay mượn tiền vàng. Cũng trong thời gian này, bà còn cùng nhiều nhân viên thực hiện loạt hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của một số ngân hàng, tổ chức, cá nhân.
Nhà chức trách xác định bà Hoa đã có hành vi chiếm đoạt tổng cộng hơn 4,8 triệu USD, 82 tỷ đồng và 852 lượng vàng (tương tương 131 tỷ đồng tại thời điểm phạm tội) của hơn 20 đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp và 11 cá nhân.
Bà Hoa bị khởi tố về 3 tội danh: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa; Lừa đảo chiếm tài sản công dân và Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản của công dân, theo Bộ luật Hình sự 1985, với khung hình phạt tổng hợp cao nhất lên đến tử hình. Tuy nhiên, trước đó, ngày 26/10/1994, bà Hoa bỏ trốn qua Campuchia, sau đó sang Mỹ.
Năm 1997, TAND TP HCM và TAND Tối cao tại TPHCM đã xét xử một số nhân viên của bà Hoa với vai trò đồng phạm. Các cơ quan tố tụng đã tịch thu kê biên, xử lý nhiều bất động sản, ôtô và hàng hóa để khắc phục thiệt hại vụ án.
Tháng 4/2021, khi bà Hoa bị trục xuất về nước, các cơ quan tố tụng đã phục hồi điều tra. Do tội danh bà bị khởi tố có khung hình phạt nặng hơn (tử hình) so với quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành nên nhà chức trách đã áp dụng quy định có lợi cho bị can - thay đổi quyết định khởi tố, điều tra truy tố bà về các tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Bộ luật Hình sự 2015, với khung hình phạt cao nhất là tù chung thân.