Khẩn trương thu hồi

Ngày 10/01/2024, bà Vũ Thị Thanh Tâm - Phó Giám đốc Văn Phòng Đăng ký đất đai thuộc Sở TN&MT TPHCM vừa ký công văn số 184/VPĐK-ĐK gửi Công ty TNHH Vina Alliance và Vinataba yêu cầu giao nộp giấy chứng nhận QSDĐ số T00112/1a cấp ngày 19/01/2009 do Sở TN&MT cho khu đất 152 Trần Phú. Theo đó, trong vòng 10 ngày kể từ khi ban hành văn bản này, 2 công ty trên phải có trách nhiệm bàn giao lại giấy chứng nhận QSDĐ khu "đất vàng" trên. Nếu không thực hiện, Văn phòng Đăng ký đất đai TP sẽ trình Sở TN&MT có văn bản thu hồi và hủy giấy chứng nhận đã cấp.

Trước đó, tại thông báo kết luận thanh tra số 1871/TB-TTCP ngày 20/10/2022, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều sai phạm của Vinataba liên quan đến khu "đất vàng" 152 Trần Phú như: không thực hiện đánh giá lại tài sản là không đúng quy định về quản lý tài sản doanh nghiệp nhà nước; làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; vi phạm pháp luật về chuyển nhượng tài sản doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ khi chuyển nhượng hơn 30.927m2 đất tại số 152 Trần Phú không xin phép Thủ tướng Chính phủ; không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, có nguy cơ thất thoát tiền của Nhà nước và doanh nghiệp.

Văn Phòng Đăng ký đất đai TP yêu cầu Vina Alliance và Vinataba bàn giao lại giấy chứng nhận QSDĐ khu đất 152 Trần Phú

Thanh tra Chính phủ yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì cùng Bộ Tài chính, UBND TPHCM, Vinataba và các Bộ, ngành liên quan thu hồi cơ sở nhà đất tại 152 Trần Phú và xử lý các phát sinh trong quá trình thu hồi. Ngày 25/10/2023, Phó Chủ tịch UBND TP Bùi Xuân Cường đã ban hành QĐ số 4856/QĐ-UBND về việc thu hồi khu đất 152 Trần Phú vì chuyển nhượng trái quy định pháp luật căn cứ theo điểm d khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013 "đất không được chuyển nhượng, tặng cho theo quy định của luật này mà nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho".

TPHCM yêu cầu Công ty TNHH Vina Alliance và Vinataba chấp hành bàn giao khu đất trên cho Trung tâm Phát triển quỹ đất TP tiếp nhận, quản lý theo quy định; đồng thời bàn giao bản chính giấy chứng nhận QSDĐ số T00112/1a cấp ngày 19/01/2009 cho Vinataba, đã đăng ký biến động ngày 26/8/2015 góp vốn cho Công ty TNHH Vina Alliance để Sở TN&MT quản lý theo quy định của pháp luật.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Bùi Xuân Cường cũng chỉ đạo Sở TN&MT theo dõi, giám sát thực hiện thu hồi đất theo quyết định này; thực hiện các thủ tục hành chính có liên quan về thu hồi đất; phối hợp với các Sở, ngành, đơn vị liên quan tham mưu, đề xuất phương án sử dụng đất, trình UBND TP theo quy định. Bên cạnh đó, Sở KH&ĐT rà soát, đề xuất xử lý đối với Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Giấy chứng nhận đăng lý đầu tư cấp cho Công ty TNHH Vina Alliance và Giấy đăng ký doanh nghiệp đã cấp cho Vinataba có liên quan đến địa chỉ trụ sở hoạt động, địa điểm đầu tư dự án.

Khu "đất vàng" có vị trí đắc địa với 3 mặt tiền

Sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra

Theo tìm hiểu của chúng tôi, khu "đất vàng" 152 Trần Phú có diện tích 30.972,7m2 thuộc thửa số 38, tờ bản đồ số 10 (theo tài liệu đo năm 2003). Trước đây, khu đất này là Nhà máy thuốc lá Sài Gòn do Công ty thuốc lá Sài Gòn (công ty con 100% vốn của Vinataba) quản lý. Đây là khu đất có vị trí đắc địa bậc nhất tại TPHCM với 3 mặt tiền đường Trần Phú - Lê Hồng Phong - Trần Nhân Tông (Q5).

Sau đó, thực hiện chủ trương di dời ra khỏi nội thành, Nhà máy thuốc lá Sài Gòn đã được dời về KCN ở huyện Bình Chánh. Khu "đất vàng" được Vinataba xin chủ trương thực hiện dự án xây dựng cao ốc văn phòng, trung tâm thương mại dịch vụ, khách sạn, căn hộ cao cấp với tên thương mại Vina Square. Năm 2008, TPHCM cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Vinataba thực hiện dự án. Đến ngày 19/01/2009, Vinataba được Sở TN&MT TP cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số T00112/1a.

Tuy nhiên, Vinataba không triển khai thực hiện dự án mà dùng khu đất này để "góp vốn bằng phần giá trị quyền sử dụng đất" vào Công ty TNHH Vina Alliance. Cụ thể, Công ty TNHH Vina Alliance được thành lập ngày 13/10/2008 với 6 thành viên đăng ký góp vốn gồm: Vinataba, Vinataba Sài Gòn, Công ty CP Thương mại và Đầu tư Vi Na Ta Ba, Công ty TNHH Đô Thành Việt, Công ty CP Xây dựng Thương mại Căn Nhà Mơ Ước và Công ty TNHH Pacific Alliance Land Limited.

TPHCM khẩn trương thu hồi "đất vàng" 152 Trần Phú

Đến năm 2009, Công ty TNHH Đô Thành Việt và Công ty CP Xây dựng Thương mại Căn Nhà Mơ Ước thoái vốn khỏi Công ty TNHH Vina Alliance, dẫn đến sự thay đổi trong cơ cấu cổ đông còn 4 tổ chức. Trong đó, Pacific Alliance Land Limited (62%), Công ty TNHH Sơn Đông (10,5%), Vinataba (20%) và Công ty Thuốc lá Sài Gòn (7,5%). Ngày 26/8/2015, Sở TN&MT TPHCM đã đăng ký biến động trên trang 4 Giấy chứng nhận góp vốn thửa số 38, tờ bản đồ số 10 cho Công ty TNHH Vina Alliance.

Sau đó, Vinataba từng bước thoái vốn để hoàn tất kế hoạch biến "đất công thành... đất ông". Ngày 24/05/2017, Công ty Thuốc lá Sài Gòn chuyển nhượng toàn bộ 7,5% cổ phần tại Công ty TNHH Vina Alliance cho Công ty TNHH Sơn Đông với giá hơn 100 tỷ đồng. Chưa đầy một tháng sau, ngày 13/6/2017, Vinataba cũng thoái sạch 20% vốn tại dự án 152 Trần Phú cho Công ty TNHH Sơn Đông với giá hơn 270 tỷ đồng.

Cũng trong năm 2017, cổ đông lớn nhất là Pacific Alliance Land Limited chuyển nhượng toàn bộ 62% cổ phần trong dự án 152 Trần Phú cho Công ty TNHH Bất động sản Trí Đức. Như vậy, đến năm 2017, dự án 152 Trần Phú chỉ còn lại 2 nhà đầu tư là Công ty TNHH Bất động sản Trí Đức (62%) và Công ty TNHH Sơn Đông (38%).

Với chiêu thức "góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất" rồi thoái vốn, khu đất 152 Trần Phú từ tài sản thuộc sở hữu Nhà nước đã được "hô biến" vào tay tư nhân mà không cần thông qua đấu giá, khiến Nhà nước có nguy cơ thất thoát tài sản rất lớn. Đây cũng là "mô-típ" chung của rất nhiều sai phạm liên quan đến đất công bị cơ quan công an khởi tố trong những năm qua.

Tuy nhiên, "kịch bản" trên đã không thể thực hiện trọn vẹn khi Thanh tra Chính phủ kịp thời vào cuộc để "tuýt còi" những sai phạm liên quan đến dự án này. Dư luận đang rất quan tâm đến việc thực hiện chỉ đạo của Thanh tra Chính Phủ được nêu rõ tại thông báo kết luận thanh tra số 1871/TB-TTCP ngày 20/10/2022: Trong quá trình thực hiện, nếu phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc đến ngày 31/12/2023 chưa thực hiện được việc thu hồi khu đất 152 Trần Phú về cho Nhà nước thì "chuyển Cơ quan điều tra, Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật hiện hành".