"Ăn vạ" cổ đông Tesla

Theo Fortune, quyền kiểm soát của Elon Musk tại Tesla đã suy giảm đáng kể khi vị tỷ phú này cầm cố cổ phiếu cho ngân hàng để lấy tiền mua Twitter. Thương vụ 43 tỷ USD này được đánh giá là cú sẩy chân của ông chủ Tesla khi tổng giá trị mạng xã hội này hiện ước tính chỉ còn 22 tỷ USD.

Tồi tệ hơn, việc bỏ bê Tesla và thực hiện cuộc chiến dìm giá đã khiến lợi nhuận công ty xói mòn đồng thời để BYD - đối thủ Trung Quốc - vượt mặt.

Thêm vào đó, nhu cầu giảm tốc của thị trường xe điện càng khiến nhiều cổ đông lo lắng, dẫn đến câu chuyện tiết lộ thông tin cho tờ Wall Street Journal về việc Elon Musk dùng ma túy cũng như nghi ngờ khả năng lãnh đạo của nhà sáng lập này.

Không những vậy, mới đây Elon Musk đã "ăn vạ" cổ đông Tesla bằng cách đe dọa sẽ chuyển sang làm xe điện ở công ty khác nếu không được tăng thêm quyền bỏ phiếu.

Elon Musk, CEO Tesla, cho biết không thấy thoải mái khi điều hành hãng xe điện mà chưa có ít nhất 25% quyền bỏ phiếu, gấp đôi mức hiện tại.

Theo báo cáo tài chính của Tesla, quý III năm ngoái, Musk sở hữu 13% cổ phần hãng xe điện. Lượng cổ phần này được đánh giá là tương đối lớn, sau khi ông đã bán hàng chục tỷ USD cổ phiếu Tesla năm 2022 để mua Twitter (nay là X).

Tuy nhiên, Musk vẫn muốn có nhiều quyền lực tại Tesla hơn nữa. "Tôi không thể thoải mái dẫn dắt Tesla trở thành công ty dẫn đầu về trí tuệ nhân tạo (AI) và robot mà không có 25% quyền biểu quyết. Hiện tôi mới chỉ có sức ảnh hưởng chứ không phải không thể bị lật đổ", tỷ phú Elon Musk đăng trên mạng xã hội X.

Musk cho biết nếu không làm được điều này, ông muốn tạo ra các sản phẩm trên ở ngoài Tesla hơn. Từ lâu, Musk đã quảng cáo về phần mềm tự lái hoàn toàn của Tesla và các robot giống người. Elon Musk đã từng dự báo robot hình người Optimus sẽ có giá trị vượt trội hơn lĩnh vực xe và phần mềm tự lái.

Ngai vàng dần lung lay

Giờ đây, khi mạng xã hội X này vẫn là lỗ đen hút tiền mà không sinh ra chút lợi nhuận nào, thậm chí còn đang ngày một tệ đi vì bị các hãng rút quảng cáo, thì Elon Musk cũng gặp rắc rối về sức ảnh hưởng ở Tesla.

Nhiều cổ đông Tesla đã kiện lên tòa án vì việc ban quản trị công ty không can thiệp kịp thời để Elon Musk tự do sử dụng cổ phiếu của mình cho các dự án khác, qua đó ảnh hưởng ngược lại danh tiếng và giá cổ phiếu Tesla.

Chính nỗi lo bị soán ngôi này của Elon Musk đã khiến vị tỷ phú gây áp lực lên hội đồng quản trị Tesla.

Trớ trêu thay, thời điểm mà vị tỷ phú giàu nhất thế giới thực hiện củng cố quyền lực lại chẳng thuận lợi. Theo Fortune, Tesla đang khởi đầu năm 2024 tệ nhất trong lịch sử công ty khi mất đến 94 tỷ USD giá trị thị trường còn tỷ suất lợi nhuận thì giảm sút.

Kể từ khi niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán vào năm 2010, đây là lần đầu tiên Tesla chứng kiến tổng mức vốn hóa của mình giảm mạnh đến vậy. Nếu tính theo tỷ lệ thì giá cổ phiếu của công ty đã giảm gần 15% từ đầu năm đến nay và đây là con số tệ nhất kể từ năm 2016.

Với tổng vốn hóa thị trường 675,42 tỷ USD, hãng Tesla đang kém quá xa so với mức đỉnh 1.200 tỷ USD trước khi Elon Musk mua lại Twitter.

Trong khi đó, cuộc chiến dìm giá đang ăn mòn lợi nhuận của Tesla. Tỷ suất lợi nhuận gộp của đế chế nhà Elon Musk nếu loại bỏ các khoản hỗ trợ thuế từ Chính phủ thì chỉ còn 16,3% trong quý III năm ngoái, thấp hơn nhiều so với 27,9% cùng kỳ năm 2022. Không những vậy, lao động ngành sản xuất xe hơi Mỹ đang có phong trào đình công đòi tăng lương.

"Chúng ta đang trải qua thời kỳ suy thoái theo chu kỳ với xe điện, và cuộc chiến dìm giá, cạnh tranh trên thị trường hiện nay càng làm trầm trọng thêm những áp lực theo chu kỳ này", bà Ivana Delevska, giám đốc công ty đầu tư Spear Invest, chia sẻ với Fortune.

Đối tác mất niềm tin

Các chuyên gia cũng cho rằng năm 2024 là khởi đầu khá đen tối cho Tesla khi chiến lược dìm giá giành thị phần năm 2023 của hãng chẳng kích thích được nhu cầu người tiêu dùng như mong đợi.

Dù doanh số bán xe điện ở Mỹ vẫn tăng nhưng đã giảm tốc rõ rệt, đồng thời thấp hơn so với kỳ vọng nếu so sánh với công sức hỗ trợ của Chính phủ.

Hãng cho thuê xe Hertz tuyên bố bán bớt 20.000 chiếc xe điện để đổi sang xe xăng, đồng thời bỏ ngỏ hợp đồng mua 100.000 chiếc ô tô điện của Tesla càng khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.

"Nhà đầu tư đang lo sợ đà tăng trưởng của Tesla giảm tốc", chuyên gia phân tích Jeffrey Osborne của ngân hàng đầu tư Cowen cảnh báo.

Hãng cho thuê xe Hertz, công ty đã đầu tư mạnh vào xe điện trong những năm gần đây, đã quyết định thu hẹp quy mô đội xe của mình. Được biết, Tesla chiếm khoảng 80% đội xe điện của Hertz. Công ty cho biết sẽ thanh lý 1/3 đội xe điện, tương đương khoảng 20.000 chiếc, và dùng số tiền đó để mua thêm xe chạy xăng thay thế.

Theo ban lãnh đạo của Hertz, xe điện gây tổn hại đến tình hình tài chính của công ty bởi chúng thường có chi phí sửa chữa cao và mức khấu hao lớn.

Giám đốc điều hành Hertz, Stephen Scherr bày tỏ: "Các chi phí sửa chữa va chạm và hư hỏng trên một chiếc xe điện thường gấp đôi so với một chiếc xe động cơ đốt trong tương đương".

Đồng thời, việc giá xe điện trên thị trường xe mới giảm mạnh trong thời gian gần đây phần nào cũng ảnh hưởng tới giá trị của những chiếc xe điện cho thuê đã qua sử dụng của hãng, dẫn đến số tiền thu về được khi bán lại chúng giảm xuống.

"Làn sóng giảm giá bán lẻ trong năm 2023 do Tesla dẫn đầu đã khiến giá trị xe điện của chúng tôi thấp hơn so với năm ngoái, do đó việc thanh lý xe tạo ra khoản lỗ lớn đi kèm gánh nặng lớn hơn", Giám đốc điều hành Hertz chia sẻ với CNBC.

Thời gian gần đây, Tesla đã khơi mào cuộc chiến giảm giá xe, dẫn đến việc các nhà sản xuất ô tô khác cũng đồng loạt chạy theo. Khi các nhà sản xuất ô tô giảm giá xe mới, điều đó khiến giá trị của những mẫu xe đó trên thị trường xe cũ giảm xuống, dẫn đến khấu hao tăng nhanh chóng.

Bên cạnh đó, Tesla không có nhiều linh kiện thay thế sẵn và thợ sửa chữa được đào tạo như các hãng xe khác, khiến việc sửa chữa trở nên tốn kém và mất thời gian. Ngoài việc tốn kém hơn để sửa chữa khi bị hư hỏng, hãng cũng tiết lộ xe điện thường xuyên gặp tai nạn hơn.

Huyền thoại một thời dần sụp đổ

Mới đây, Elon Musk cũng bị nghi sử dụng ma túy khiến nhà đầu tư, hội đồng quản trị các công ty mà ông đang điều hành hoang mang. 

Theo nguồn tin của WSJ, tỷ phú Elon Musk đã sử dụng LSD, cocaine, thuốc lắc và nấm gây ảo giác, thường là tại các bữa tiệc riêng tư trên khắp thế giới, nơi những người tham dự ký thỏa thuận không tiết lộ thông tin hoặc phải bỏ điện thoại bên ngoài.

Trước đây, Musk từng hút cần sa ở nơi công cộng và cho biết ông có đơn thuốc ketamine giống chất gây ảo giác. Năm 2018, ông đã sử dụng chất cấm tại một bữa tiệc do chính ông tổ chức ở Los Angeles. Năm tiếp theo đó, Musk tiệc tùng với nấm ma thuật tại một sự kiện ở Mexico.

Vào năm 2021, ông dùng ketamine để giải trí cùng với anh trai mình, Kimbal Musk, ở Miami trong một bữa tiệc tại gia trong Art Basel. Musk cũng đã sử dụng ma túy bất hợp pháp với cựu thành viên hội đồng quản trị Tesla là Steve Jurvetson.

Trong khi đó, tỷ phú Musk đã phủ nhận việc sử dụng ma túy, tuyên bố rằng thậm chí không có dấu vết ma túy hoặc rượu được tìm thấy trong cơ thể ông sau 3 năm thử nghiệm ma túy ngẫu nhiên, theo Forbes.

Theo Fortune, tỷ phú Elon Musk vẫn thường khoe khoang rằng Tesla đang dẫn đầu trong lĩnh vực AI và robot với sản phẩm xe điện tự lái. Thế nhưng vấn đề an toàn của chế độ tự lái này đang bị các quan chức Mỹ nghi ngờ do liên quan đến quá nhiều vụ tai nạn.

Thậm chí lời hứa xe điện bán tải Cybertruck của Tesla dù đã bắt đầu giao hàng nhưng cũng bị đánh giá là khó tăng sản lượng do gặp vấn đề về công nghệ.

Trong khi đó, chính Tesla cũng đã phải thừa nhận về khả năng sụt giảm nhu cầu xe điện tại báo cáo tài chính quý III năm ngoái. Kể từ đó, hàng loạt nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu đã thay đổi các dự báo lạc quan trước đó về thị trường, trong khi nhiều hãng đã hủy bỏ kế hoạch mở rộng làm xe điện của mình.

Đến quý IV năm ngoái, dù kết quả kinh doanh của Tesla có khá hơn so với dự báo trước đó nhưng doanh số của họ lại thấp hơn BYD, đối thủ chính đến từ Trung Quốc.

Tesla được kinh doanh ở Trung Quốc nhưng BYD thì không được bán tại Mỹ. Chính vì vậy, tiềm năng phát triển của hãng xe điện từ Châu Á lớn hơn nhiều so với đế chế của Elon Musk.

Fortune cho rằng nhà đầu tư đang dần mất niềm tin vào Elon Musk đầu năm 2024 khi nhận ra Tesla cũng chỉ là một công ty xe điện non trẻ có thể thất bại so với nhiều hãng ô tô có truyền thống lâu đời khác.

Năm 2023, cổ phiếu của Tesla đứng thứ 8 trong bảng xếp hạng những mã có thành tích tốt nhất trên S&P 500. Thế nhưng đầu năm nay, cổ phiếu của Tesla lại là một trong những cổ phiếu giảm giá mạnh nhất.