Một người đàn ông trong nhóm biểu tình ngả người lên ghế của Chủ tịch Hạ viện Mỹ, chân đi ủng gác thẳng lên đám giấy tờ vương vãi trên bàn. Đâu đó trong Điện Capitol, các tài liệu đóng khung trang trọng bị xé khỏi tường trong khi biểu ngữ ủng hộ ông Trump và cờ Confederate từ thời nội chiến được diễu qua hành lang, tiền sảnh.

Thiết bị nổ được phát hiện. Người biểu tình tấn công cả các nhóm quay phim bên ngoài tòa nhà. Trong các hành lang bên ngoài, người biểu tình ủng hộ Trump tự do tràn qua, họ tìm đường vào phòng họp Thượng viện, nơi vừa phê chuẩn kết quả bầu cử ít phút trước, có người la lớn: "Trump đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử".

Mọi chuyện xảy ra vào chiều thứ Tư, ngày 6/1 - khi 4 năm tại nhiệm của ông Trump đi tới đích đến cuối cùng mà Guardian gọi là "cuộc bạo loạn nhằm thẳng vào trái tim nước Mỹ".

Người biểu tình trèo vào bên trong tòa nhà Quốc hội. Ảnh: AP Photo/Jose Luis Magana

Nhân viên trong một vài văn phòng chặn cửa và náu mình dưới bàn làm việc như thể diễn tập cho tình huống xả súng trường học. "Cảnh sát Capitol đâu hết rồi?", một nhân viên nhắn cho người bạn phóng viên của mình.

Cảnh sát ở Điện Capitol đã bị quá tải trong khi lực lượng vệ binh quốc gia và mật vụ liên bang từng xử lý các cuộc biểu tình trong đợt Black Lives Matter hồi mùa hè thì hoàn toàn vắng bóng cho tới khi tối trời.

Tính toán sai lầm

WSJ cho rằng, phản ứng của giới hành pháp trong sự việc ngày hôm nay là một khác biệt đáng chú ý so với cách mà chính quyền ông Trump xử lý các cuộc biểu tình phản đối phân biệt chủng tộc.

Chính quyền liên bang đã chuẩn bị đối phó với các cuộc biểu tình tuần này bằng một lực lượng tương đối mỏng, hiện diện ở mức tối thiểu với hy vọng tránh châm ngòi căng thẳng như những gì đã xảy ra trong cuộc bạo động năm ngoái ở Portland và nhiều thành phố khác.

Sự mạnh tay trong phản ứng ở thời điểm đó đã vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ. Lần này, có vẻ các quan chức Lầu Năm Góc quyết tâm đứng ngoài sự vụ có yếu tố chính trị.

Thế nhưng, đây dường như là một tính toán sai lầm, khi hàng nghìn người ủng hộ ông Trump bao vây Điện Capitol và một số dễ dàng vượt qua rào chắn, tràn vào bên trong tòa nhà, gây nên vụ bạo động khiến 1 phụ nữ tử vong.

Cũng từ tính toán này mà chỉ có 1 nhóm nhỏ sĩ quan cảnh sát Capitol được sắp xếp để bảo vệ tòa nhà trong khi các nghị sĩ bắt đầu phiên họp Quốc hội để xác nhận kết quả bầu cử 2020 từ phiếu của Đại cử tri đoàn. Số lượng sĩ quan cảnh sát quá mỏng so với những người biểu tình.

Cảnh sát sơ tán người bên trong tòa nhà Quốc hội. Ảnh: Amanda Voisard | The Washington Post

Cảnh sát Capitol bị bất ngờ

WSJ dẫn lời quan chức cho hay, họ chỉ nghĩ sẽ có một số cuộc ẩu đả nhỏ giữa các thành phần cực hữu và cực tả, tương tự như trong các cuộc biểu tình hồi tháng 11.

"Cảnh sát Capitol đã không được chuẩn bị cho quy mô biểu tình lớn như vậy", David Gomez, cựu quan chức FBI đánh giá, "Cho tới trước khi đám đông tràn vào Điện Capitol, người ta vẫn chỉ tính tới khả năng sẽ có biểu tình lớn nhưng không vượt qua rào chắn".

Trước đó, các quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ ước tính, khoảng 350 thành viên trong lực lượng vệ binh quốc gia là đủ để hỗ trợ cho cảnh sát Washington, D.C. trong các cuộc biểu tình tuần này, chủ yếu là nhằm kiểm soát giao thông.

Họ muốn tránh để lại hình ảnh sĩ quan quân đội hiện diện trên bậc thang của Điện Capitol và ra lệnh cho các sĩ quan tránh tản xuống phía đông của phố số 9 ở trung tâm Washington.

Quyết định điều động vệ binh không đến từ Trump

Khoảng 1.100 thành viên của lực lượng Vệ binh Quốc gia từ D.C. và 650 thành viên từ Virginia sẽ được triển khai tại Washington đêm 6/1. Trong một thông cáo, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Jonathan Hoffman cho biết, lực lượng này đã được điều động và sẽ do Bộ Tư pháp dẫn dắt.

Quyết định được Bộ trưởng Lục quân Mỹ Ryan McCarthy và Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Christopher Miller đưa ra sau vụ bạo động.

Giới chức quốc phòng cho hay, chính Phó Tổng thống Mike Pence cùng ông Miller, chứ không phải Tổng thống Trump, đã thông qua yêu cầu điều động lực lượng Vệ binh Quốc gia D.C.

Theo nguồn tin của NYT, ban đầu ông Trump đã từ chối và khước từ yêu cầu điều động Vệ binh Quốc gia. Việc này sau đó phải nhờ tới sự can thiệp từ cố vấn Nhà Trắng Pat Cipollone cùng nhiều quan chức khác.

Ông Hoffman cho biết, các binh lính đang được triển khai nhằm "hỗ trợ" lực lượng hành pháp liên bang ở D.C. Điều này cho thấy các quan chức quốc phòng lưỡng lự trước quyết định điều quân tới Capitol.

NYT cho biết, giới chức quốc phòng muốn chính quyền ở Washington sử dụng cảnh sát địa phương và các cơ quan hành pháp khác để xử lý vụ bạo động, trong khi lính Vệ binh Quốc gia chỉ "hỗ trợ", chứ không đảm nhiệm vai trò dẫn dắt, nhằm tránh cảnh tượng quân đội đối đầu với biểu tình bầu cử.

Tuy nhiên, tình trạng căng thẳng ở Capitol và hành động của người biểu tình quá khích đã dẫn tới quyết định điều động trên.

Cục Điều tra Liên bang (FBI) cũng điều động các sĩ quan tới hỗ trợ cho cảnh sát Capitol. Và theo yêu cầu của quan chức Vệ binh Quốc gia Mỹ, Thống đốc New York Andrew M. Cuomo cũng đồng ý triển khai 1.000 quân thuộc lực lượng Vệ binh Quốc gia tới Washington trong vòng hai tuần.

Thi Anh