Thị trường IPO Indonesia trong năm mới sẽ làm Đông Nam Á hãnh diện?

Ricky Hồ

(TBKTSG Online) - Chỉ riêng trong tháng 1 này, dự kiến ít nhất năm vụ chào bán cổ phiếu lần đầu (IPO) sẽ diễn ra trên thị trường chứng khoán Indonesia. Thị trường IPO của Indonesia được dự báo sẽ thu hút sự chú ý của khu vực và thế giới trong năm 2021.

Kể từ năm 2018, Indonesia là một trong những thị trường IPO năng động nhất ở Đông Nam Á tính theo số công ty mới lên sàn. Đây là chiến lược của chính phủ và thị trường chứng khoán Indonesia (IDX) trong việc khuyến khích các công ty nhỏ và vừa tham gia gọi vốn trên IDX. Indonesia được cho là bắt đầu thu hoạch quả ngọt của các đợt cải cách môi trường kinh doanh, tái cấu trúc các doanh nghiệp nhà nước và việc chính phủ hỗ trợ, thúc giục các công ty vừa và nhỏ cùng các công ty khởi nghiệp Indonesia lên sàn... trong nhiều năm qua.

Thị trường chứng khoán Indonesia có tốc độ hồi phục nhanh nhất ở Đông Nam Á trong năm 2020 và dự kiến sẽ bùng nổ với các thương vụ IPO trong năm nay. Ảnh: AFP

Trong năm 2019, IDX thành lập nhóm công tác chuyên hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng các startup công nghệ tham gia gọi vốn trên IDX. Kết quả là IDX có 55 vụ IPO mới trong năm đó. Riêng số vụ IPO trong năm 2020 chỉ đạt 51, nhưng số vốn huy động chỉ bằng 1/3 trong năm 2019, chỉ cao hơn thị trường Việt Nam và bị các nền kinh tế chính của ASEAN bỏ rơi đằng sau.

Ngày mở màn tốt đẹp

Ngày giao dịch đầu tiên của IDX hôm 4-1 vừa rồi diễn ra suôn sẻ với vụ IPO của FAP Agri trị giá 1.000 tỉ rupiah, tương đương 72 triệu đô la. Vụ IPO này mang lại hy vọng tốt lành trong năm mới cho các nhà đầu tư ở nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á.

FAP Agri điều hành các đồn điền trồng cọ rộng đến 860 cây số vuông cùng các nhà máy chế biến dầu cọ. FAP Agri trải qua năm 2020 đầy thuận lợi khi giá dầu cọ tăng mạnh do sự thiếu hụt nhân công ở các đồn điền trồng cọ ở Malaysia và nhu cầu xà bông cùng các sản phẩm tẩy rửa. Bên cạnh đó là chính sách khuyến khích dùng dầu diesel sinh học của chính phủ Indonesia.

Trong năm 2020, vụ IPO lớn nhất Indonesia thuộc về công ty Metro Healthcare Indonesia với giá trị 1.100 tỉ rupiah, tương đương 63 triệu đô la vào thời điểm gọi vốn. Tổng quát, số vốn gọi được trên thị trường chứng khoán Indonesia trong năm 2020 thấp nhất trong ít nhất 5 năm vừa qua bởi dịch bệnh gây ảnh hưởng nặng nề.
Kế hoạch tiêm chủng vaccine đại trà từ ngày 13-1 tạo hy vọng cho hồi phục kinh tế.

Giá trị các vụ IPO trên thị trường chứng khoán Đông Nam Á trong hai năm 2019-2020. Nguồn: Deloitte và Nikkei Research

Tiếp sau vụ niêm yết của FAP Agri, hãng dữ liệu DCI Indonesia tuần rồi cũng gọi được 150 tỉ rupiah. Còn hãng gia cầm Widodo Makmur Unggas đang chuẩn bị cho thương vụ 1.000 tỉ rupiah vào cuối tháng 1 này. Công ty xét nghiệm Diagnos Laboratorium Utama và ngân hàng Bank Net Indonesia Syriah đang chuẩn bị lên sàn cũng trong tháng 1. Niềm lạc quan càng gia tăng khi trang thương mại điện tử khổng lồ Tokopedia của Indonesia đang đánh đi dấu hiệu chuẩn bị lên sàn.

Đạo luật bao quát (omnibus law) được thông qua cuối năm rồi nhằm tạo ra môi trường kinh doanh thông thoáng và quy định mới về cắt giảm thuế doanh nghiệp cũng sẽ tạo ra các cú hích với thị trường vốn trong năm mới. Đạo luật này sửa đổi 79 quy định để giảm phiền hà cho doanh nghiệp. Thuế doanh nghiệp được giảm từ 25% xuống còn 22%, riêng đối với công ty niêm yết chỉ còn 17% trong năm 2022.

“Mức thuế như vậy rất cạnh tranh. Những cải cách thuế khóa khác ở Indonesia sẽ khiến dòng vốn đầu tư tăng mạnh. Chúng tôi hy vọng thị trường IPO sẽ tiếp tục thu hút nhà đầu tư”, nhà tư vấn Joe Lai thuộc hãng Deloitte Indonesia phát biểu.

Doanh nghiệp nhà nước và startup là át chủ bài

Các nhà phân tích kỳ vọng các công ty khởi nghiệp và các đại công ty quốc doanh của Indonesia sẽ cung cấp cho thị trường các vụ niêm yết có giá trị trong năm nay.
“Nhiều công ty đã dời kế hoạch của họ sang năm 2021. Dù bị ảnh hưởng của Covid-19, nhưng chúng tôi nhận ra nhu cầu IPO cao và kế hoạch tiêm chủng vaccine có thể kích hoạt các vụ IPO lớn trong năm nay”, Lee Young Jun, nhà nghiên cứu và giám đốc phát triển của hãng chứng khoán Mirae Asset Sekuritas Indonesia, nhận định.

Riêng Andri Ngaserin, nhà nghiên cứu chính của Credit Suisse ở Indonesia, cho rằng các vụ IPO và thương vụ sáp nhập sẽ diễn ra ở khu vực giao dịch hàng hóa khi kinh tế toàn cầu hồi phục. Ông cũng cho rằng mảng công nghệ và viễn thông “rất đáng chú ý”.

Bên cạnh đó, nhà tư vấn Joe Lai lại nhấn mạnh các vụ IPO tiềm năng của doanh nghiệp nhà nước và startup ở Indonesia. “Doanh nghiệp nhà nước gặp lực đẩy lớn để tham gia yết tên trên thị trường. Ít nhất có hơn 10 hãng quốc doanh chuẩn bị IPO trong hai năm tới. Cộng đồng khởi nghiệp ở nhiều lĩnh vực khác nhau cũng đang xem xét lên sàn để gọi vốn”, Lai nói.

Kenneth Li, đối tác điều hành của quỹ đầu tư mạo hiểm MDI Ventures thuộc hãng viễn thông quốc doanh Telkom Indonesia, tin vào triển vọng IPO của bốn startup nằm trong danh mục đầu tư của quỹ này.
“Chúng ta dễ nhận thấy là thị trường IDX đã hồi phục gần mức trước khi dịch bệnh bùng phát. Nhiều startup đã có một năm 2020 thành công. Họ không bị dịch Covid-19 gây ảnh hưởng lớn”, Li trao đổi với Nikkei Asia.
Chỉ số chứng khoán JCI của thị trường IDX đã hồi phục từ điểm đáy vào tháng 3-2020, thấp nhất trong bảy năm qua. Chỉ số JCI chỉ mất 4,8% điểm so với khi mở màn giao dịch đầu năm 2020. Dù sụt giảm, nhưng chỉ số của IDX cũng vượt qua các thị trường lớn trong khu vực như Thái Lan, Singapore và Philippines.

Chờ đợi thương vụ khủng

Tuy nhiên, Tokopedia là có thể thương vụ “nở mày nở mặt” của thị trường chứng khoán xứ vạn đảo trong năm 2021. Được hãng CB Insights định giá 7 tỉ đô la, Tokopedia hiện chưa thông báo thị trường nào sẽ là bệ phóng cho thương vụ IPO của kỳ lân này (công ty khởi nghiệp có giá vị vốn hóa trên 1 tỉ đô la).

Chủ tịch Patrick Cao nói với Nikkei Asia rằng hãng này đang xem xét niêm yết đôi ở Indonesia và một thị trường khác. “Đề cập đến những kỳ lân của Indonesia, chúng tôi vẫn hy vọng rằng Tokopedia sẽ tham gia thị trường trong năm nay”, Chủ tịch IDX Inarno Djajadi phát biểu.

Nhưng một câu hỏi rất lớn xuất hiện trong tuần rồi là tin về vụ sáp nhập giữa Tokopedia và hãng gọi xe Gojek với giá trị thương vụ lên đến 18 tỉ đô la – theo Bloomberg. Nếu thảo luận sáp nhập Tokopedia – Gojek nhanh chóng được tiến hành và nếu tiến hành sớm trong năm nay thì đây có lẽ là vụ IPO được chờ đợi nhất ở châu Á và thế giới trong năm 2021 đầy hy vọng sau đại dịch.

Bởi trước đó, các nhà đầu tư vào Grab và Gojek tin rằng sự hợp nhất giữa hai hãng gọi xe sẽ thu hút vốn đổ vào nếu công ty sáp nhập niêm yết trên sàn. ““Tôi nghĩ rằng tất cả các nhà đầu tư của hai bên đều cho rằng Grab trị giá 14 tỉ đô la, Gojek 10 tỉ đô la. Hãy gộp lại và lên sàn, tối thiểu chúng ta có thể đạt mức 50 tỉ đô la. Như vậy là thắng rồi”, một nhà đầu tư của Grab nói với Nikkei Asia hồi tháng 12 vừa rồi.

Và tương tự như vậy, thương vụ Tokopedia – Gojek lên sàn có thể là vụ IPO trị giá 35-36 tỉ đô la nếu như thương vụ sáp nhập và IPO trị giá 50 tỉ đô la của Grab – Gojek không có khả năng chắc chắn bằng. Và nếu như Tokopedia IPO một mình, thương vụ 14-15 tỉ đô la là nằm trong tầm với.

Với làn sóng các đại công ty công nghệ Mỹ đầu tư vào các kỳ lân công nghệ Indonesia như hiện nay, mọi khả năng đều có thể xảy ra. Với quy mô hiện tại của thị trường vốn ASEAN, bất cứ thành công nào của Tokopedia riêng lẻ hay cùng đối tác sáp nhập cũng đầy hãnh diện.