Triển lãm tài liệu lưu trữ về chủ đề Cung đình đón tết được tổ chức tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám - Ảnh: T.ĐIỂU

Đó là triển lãm tài liệu lưu trữ Cung đình đón tết đang được trưng bày tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội.

Triển lãm do Trung tâm Lưu trữ quốc gia I (Cục Văn thư và lưu trữ nhà nước) phối hợp với Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức, nhằm giúp công chúng có thêm những hiểu biết về phong vị Tết xưa nơi cung đình triều Nguyễn.

Đây là lần đầu tiên triển lãm giới thiệu đến công chúng 80 tài liệu tiêu biểu về Tết Nguyên đán trong cung đình, được lựa chọn từ khối Châu bản triều Nguyễn - Di sản tư liệu thế giới.

Công chúng được vén bức màn bí ẩn chuyện đón Tết của vua quan - Ảnh: T.ĐIỂU

Công chúng được "ăn Tết" hoàng cung với các nghi lễ từ chuẩn bị đón Tết bắt đầu từ 1 tháng chạp với lễ Ban sóc cho đến nghi lễ tất niên tiễn năm cũ, đón năm mới cho đến các nghi lễ đầu năm đón phúc, tiết xuân ban lộc và đề cao chữ hiếu.

Công việc chuẩn bị đón Tết trong hoàng cung đã được bắt đầu từ sớm. Ngay từ mùng 1 tháng chạp, bằng lễ ban lịch năm mới (lễ Ban sóc), sau đó là nghi lễ thỉnh các vị tiên đế về "ăn Tết" với triều đình (lễ Hợp hưởng), nghi thức biểu thị việc tạm ngưng công việc triều chính (lễ Phong ấn), lễ đón xuân (lễ Nghênh xuân, Tiến xuân).

Ngày 30 Tết trong hoàng cung diễn ra với các nghi lễ thiêng liêng: lễ Tuế trừ, Trừ tịch, lễ Thượng tiêu với ý nghĩa tống tiễn hết điều xấu của năm cũ để đón điều tốt đẹp của năm mới.

Không chỉ có những văn bản về Tết mà còn có cả những hình ảnh đón Tết cung đình cũng như thường dân - Ảnh: T.ĐIỂU

Công chúng cũng được ghé thăm những nghi lễ cung đình của vua quan trong ba ngày Tết: nhà vua đích thân đến cung hoàng mẫu làm lễ chúc mừng, lễ xong, vua ngự ở điện Thái Hòa, bách quan dâng biểu mừng, sau đó nhà vua ban yên, thưởng tết cho các hoàng thân, bá quan văn võ cũng như ban ân chiếu rộng khắp cho chúng dân.

Bức tranh tết cung đình triều Nguyễn xưa qua tài liệu lưu trữ còn lại đã cho công chúng cơ hội hiểu về sự gắn kết giữa Tết cung đình với Tết của muôn dân ví dụ như cũng tạm ngưng công việc triều chính, cũng mời tổ tiên về ăn Tết, cũng rất đề cao chữ hiếu với cha mẹ nên ngay trong ngày đầu năm mới vua đích thân đến cung hoàng mẫu để làm lễ chúc mừng…

Ngày mùng 7, ngày cuối cùng của kỳ nghỉ Tết, triều đình tổ chức lễ Hạ tiêu và lễ Khai ấn tượng trưng cho việc bắt đầu công việc của một năm mới, thì trong dân gian hiện nay nhiều vùng vẫn còn giữ tục lệ hạ cây nêu vào đúng ngày mùng 7 tết.

Triển lãm kéo dài đến hết ngày 23-2 (tức ngày 12 tháng giêng năm Tân Sửu).