Johnny Flynn (vai David Bowie) trong phim Stardust - Ảnh: IFC FILMS

"Tôi nghĩ nếu có ai đó hiểu được tôi thì đó sẽ là Andy Warhol" - nhân vật David Bowie tuổi 24 (do Johnny Flynn thủ vai) nói với người quản lý của mình trong một phân cảnh ở khoảng giữa bộ phim Stardust. Anh nói trong thất vọng, bởi ngay cả một tay quái kiệt như Andy Warhol cũng không thể hiểu nổi anh.

Không ai có thể hiểu nổi David Bowie. Ông là người đàn ông rớt xuống Trái đất, là kẻ rối loạn nhân cách, là một diễn viên tài tình trên sân khấu ca nhạc; ông vào vai nhà vua, nhà tiên tri, thậm chí còn vào vai một tay công tước hâm mộ chủ nghĩa phát xít.

Nhưng trước khi ông trở thành tất cả những cái đó, ông là ai? "Bản dạng" nào mới là bản dạng gốc của ông?

Người khổng lồ của văn hóa đại chúng

Năm 2020 vắng bóng những siêu anh hùng giải cứu nhân loại của Marvel hay DC trên màn ảnh. Không sao, ta đã có David Bowie, người từng thổ lộ "tôi cảm thấy hèn mọn khi làm người" và "muốn làm siêu nhân".

Stardust là tiền truyện của hóa thân "siêu nhân" ấy. Khác với Bohemian Rhapsody hay Rocketman là những "đại tự sự" về những người hùng âm nhạc, Stardust chỉ gói lại một chương nhỏ khiêm tốn trong cuộc đời một người khổng lồ của văn hóa đại chúng: năm 1971, khi David Bowie đến Mỹ lần đầu tiên.

David Bowie trong Stardust

Đó là chuyến đi nhen nhóm cho ý tưởng vượt thời đại về hình tượng rocker ngoài hành tinh Ziggy Stardust cứu Trái đất - hình tượng lớn đầu tiên trong chuỗi tiến hóa không ngừng của David Bowie trên sân khấu.

Nhưng đó là chuyện sau này, còn ở thời điểm mà bộ phim lựa chọn khắc họa, David Bowie vẫn chỉ là một cái tên mới nổi không nhiều tiềm năng; Bowie bị Andy Warhol từ chối, bị tạp chí Rolling Stone từ chối, bị hãng đĩa Mercury từ chối, bị tất cả mọi người từ chối, không hề là "siêu sao tức thời, có mỗi việc là đổ nước vào và đốt lên" như ông tuyên bố.

Chỉ có bốn phân cảnh David Bowie hát trong Stardust, và đến ba phân cảnh đầu, anh hát như một ca sĩ nhạc đồng quê trong một quán rượu địa phương, không giày cao gót, không những bộ cánh hoang đàng, không phấn mắt, không có vẻ gì là sẽ gây tai tiếng. Hay có thể nói, đó chưa phải là David Bowie, đó mới chỉ là David Jones (tên thật của Bowie).

David Bowie trong Stardust

Sự hóa thân

Đạo diễn Gabriel Range tìm cách lồng ghép giai thoại nghệ sĩ Lou Reed sử dụng thế thân trên sân khấu, về căn bệnh tâm thần đã luồn lách trong mấy đời gia phả luôn rình rập tấn công trí óc David Bowie, về đam mê kịch nghệ và diễn xuất từ trong máu thịt của ông, để cố gắng lý giải con đường nào đã dẫn David Jones trở thành David Bowie mà ta vẫn biết.

Nhưng đáng tiếc, với một con người mà nhà văn Ben Greenman từng tóm lược thật xác đáng bằng cụm từ "cái đẹp của sự vô nghĩa", mọi nỗ lực lý giải David Bowie nếu không dẫn tới ngõ cụt thì cũng làm tầm thường hóa ông.

David Bowie trong Stardust

Chẳng lẽ đằng sau tất cả những hình tượng sân khấu tráng lệ và đầy tính thần thoại ấy lại chẳng là gì khác ngoài một kẻ cận ngưỡng điên coi việc hóa thân thành người khác như một liệu pháp điều trị tâm thần?

Trong một đoạn của Stardust, David Bowie bảo có thể mọi người sẽ muốn nghe anh hơn nếu anh được mô tả là một nghệ sĩ đặc biệt, người lấp đầy khoảng trống giữa Elvis và Dylan. Người quản lý giãy nảy.

Có quá nhiều những ngôi sao đặc biệt! Neil Young, Marvin Gaye, Leonard Cohen, The Doors, Janis Joplin, mọi nghệ sĩ của Hãng Motown, và Rolling Stones nữa. David Bowie không cần phải giống như vậy.

Điều độc đáo không tìm thấy ở đâu khác ngoài David Bowie là ông không có một bản chất cố định, bản chất của ông là sự hóa thân.

Và sự khác biệt giữa ông với tất cả những nghệ sĩ trên đời nằm ở chỗ ông không hát để bộc lộ trái tim mình, ông hát để che giấu nó. Việc truy tầm bản dạng gốc của David Bowie vì thế sẽ chỉ hoài công.

"Tôi không biết tôi sẽ đi tới đâu. Nhưng tôi xin hứa là chỗ đó sẽ không buồn chán" - lúc sinh thời, David Bowie từng nói. Với một số người, câu hỏi nên được đặt ra không phải là họ khởi điểm từ đâu mà là họ đã đi những đâu và sẽ đi tới đâu.

Búp bê Barbie có thêm tạo hình David Bowie

TTO - Công ty Mattel vừa ra mắt mẫu búp bê Barbie mới với tạo hình lấy cảm hứng từ ngôi sao ca nhạc David Bowie.