Cuối tháng 11/2021, thế giới gần như bắt đầu cảm thấy sự lặp lại của những ngày đầu đại dịch Covid-19. Thị trường chứng khoán toàn cầu giảm khi tin tức về biến chủng Omicron được công bố. Các nhà đầu tư lo ngại một đợt hạn chế đi lại khác hoặc mọi người sẽ phản ứng bằng cách tự đóng cửa.
Hai tháng sau, tác động của Omicron dần được chú ý. Nhưng cho đến nay, phần lớn là thông tin tốt hơn là đáng sợ. Các thị trường chứng khoán vẫn có những thời điểm không ổn định, nhưng vì triển vọng lãi suất cao hơn, chứ không vì Covid-19.
Theo Goldman Sachs, chỉ số giá cổ phiếu của các công ty châu Âu như hàng không và khách sạn, đã phát triển mạnh khi mọi người có khả năng và sẵn sàng hiện diện ở các không gian công cộng. Một số dữ liệu khác cũng phản ánh tính hiệu lạc quan thận trọng. Nicolas Woloszko, Chuyên gia kinh tế của OECD phát hành một chỉ số GDP hằng tuần cho 46 nền kinh tế có thu nhập trung bình và cao. Chỉ số này sử dụng dữ liệu từ hoạt động tìm kiếm của Google về mọi thứ như nhà ở, việc làm cho đến sự bất ổn kinh tế.
Chỉ số GDP hằng tuần này - vốn là một dự đoán tốt cho các con số chính thức - ước tính GDP ở nhóm OECD thấp hơn khoảng 2,5% so với trước đại dịch. Kết quả mới nhất kém hơn một chút so với tháng 11, khi chỉ số này ghi nhận mức thấp hơn 1,6% so với trước dịch. Tuy nhiên, nó đã tốt hơn một năm trước, lúc sản lượng thấp hơn gần 5%.
Diễn biến chỉ số GDP hàng tuần (đơn vị: %). Đồ họa: The Economist
Có một số yếu tố giải thích những nỗi sợ hãi tồi tệ nhất về tác động kinh tế của biến chủng Omicron cho đến nay vẫn chưa kết thúc. Ví dụ, vẫn còn hoài nghi về sự bất ổn liên quan đến việc liệu điều xấu - tức khả năng lây truyền cao hơn của Omicron, có vượt trội hơn điều tốt - tức độc lực thấp hơn - của nó hay không.
Vì vậy, cho đến nay, một số chính phủ không kể Trung Quốc - quốc gia vẫn tuân theo chiến lược Zero-Covid - dường như tin rằng cần phải có thêm các hạn chế mạnh mẽ đối với việc di chuyển của người dân. Ngân hàng UBS đưa ra một thước đo định lượng, xếp hạng các hạn chế toàn cầu từ 0 đến 10. Kết quả, họ phát hiện ra rằng điểm trung bình toàn cầu đã tăng nhẹ từ 3 lên 3,5 trong những tuần gần đây.
Chỉ có một quốc gia giàu có là Hà Lan, đã chuyển sang tình trạng hạn chế hoạt động, và đã nới lỏng vào ngày 26/1. Nhưng UBS cũng nhận thấy rằng tỷ lệ các tuyến đường du lịch quốc tế với các hạn chế nhập cảnh liên quan đến Covid, ở mức 31% trên toàn cầu, hầu như không đổi kể từ tháng 10 năm ngoái.
Goldman Sachs thì tạo ra một chỉ số phong tỏa, không chỉ tính đến những quy định phong tỏa bắt buộc của chính quyền mà còn cả các lựa chọn tự nguyện giãn cách của người dân. Cho đến nay, chỉ số toàn cầu này đã về mức tương tự như trong đợt bùng phát biến thể Delta mùa hè năm ngoái, mặc dù số ca lây nhiễm hàng ngày cao gấp 4-5 lần.
Ngay cả ở những nơi mà sự lây lan nhanh chóng của Covid-19 đang đột biến, mọi người vẫn tiếp tục cuộc sống như bình thường. Các ca nhiễm mới ở San Francisco từng thấp hai con số trong hầu hết mùa thu, thì nay có khoảng 2.000 ca mới mỗi ngày. Tuy nhiên, các phòng tập thể dục và nhà hàng vẫn luôn tấp nập. "Chỉ số bình thường" toàn cầu của The Economist, xem xét hành vi của mọi người đã thay đổi như thế nào so với các chuẩn mực trước đây, đã giảm trong những tuần gần đây, nhưng có vẻ đang phục hồi.
Dù không khiến nhiều hoạt động đình trệ nhưng Omicron vẫn gây những trở ngại nhất định. Số ca nhiễm mới hàng ngày cho thấy khoảng 5-10% người Mỹ hiện mắc Covid-19. Tỷ lệ cao như vậy gây ra một thách thức mới các các biến thể trước đây không có. Đó là sự thiếu hụt công nhân.
Theo một cuộc khảo sát được thực hiện vào đầu năm của Cục Điều tra dân số, 8,8 triệu người Mỹ không làm việc vì đang chăm sóc người mắc bệnh Covid-19 hoặc vì bản thân mắc bệnh. Vào cuối năm 2021, 138 cầu thủ của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia không thi đấu vì dính Covid-19, và con số này đã giảm xuống kể từ đó. Ở San Francisco, một số cửa hàng nhỏ vốn đã phải vật lộn với tình trạng thiếu lao động, đang phải đóng cửa sớm vì thiếu nhân viên.
Việc đo lường ảnh hưởng của sự vắng mặt như vậy với sản lượng kinh tế là khó, nhưng có vẻ như nó cũng sẽ ở mức hạn chế và tồn tại trong thời gian ngắn. Một số yếu tố có thể bù đắp tác động của chúng. Ví dụ, một số lao động đang cách ly vẫn có thể làm việc cật lực tại nhà. Nếu một nhà hàng đóng cửa, những thực khách tiềm năng vẫn có thể có những địa điểm khác để ghé thăm.
Và ít nhất là trong một thời gian, những đồng nghiệp không bị nhiễm bệnh có thể tiếp nhận phần nào công việc tồn đọng. Do đó, lực cản tổng thể có thể là khiêm tốn. Ví dụ, nghiên cứu được công bố vào đầu tháng này bởi JPMorgan Chase dự đoán rằng sự vắng mặt chỉ có thể làm giảm 0,4% GDP của Anh trong tháng 1.
Diễn biến chỉ số niềm tin kinh doanh một số nền kinh tế. Đồ họa: The Economist
Hơn nữa, với số ca nhiễm mới đang giảm cả ở Anh và ở một số thành phố ở Mỹ, ảnh hưởng kinh tế của Omicron có vẻ sẽ mờ đi nhanh chóng. Các cuộc khảo sát hướng tới tương lai cũng cho thấy rằng các công ty không nên quá lo lắng. Chẳng hạn, có rất ít dấu hiệu cho thấy sự suy giảm niềm tin trong kinh doanh.
Mặc dù có kết quả hoạt động tổng thể tốt hơn dự kiến, sự phục hồi kinh tế toàn cầu sau các đợt đóng cửa năm 2020 vẫn không đồng đều. Khoảng cách giữa những nền kinh tế hoạt động tốt nhất và kém nhất vẫn lớn chưa từng thấy. Khi làn sóng Omicron suy giảm, GDP ở Nam Phi đã tăng lại và đi tiệm cận với xu hướng trước dịch. Nền kinh tế của Anh cũng dường như đang phục hồi khá nhanh chóng.
Tuy nhiên, những nơi khác vẫn đang gặp khó khăn. Theo thước đo của OECD, nền kinh tế Tây Ban Nha vẫn nhỏ hơn khoảng 7% so với trước dịch. Omicron rõ ràng đã không quá mạnh để làm chệch hướng đà phục hồi toàn cầu. Nhưng một số nơi vẫn còn quãng đường dài để quay về mức bình thường.
Phiên An (theo The Economist)