Facebook, mạng xã hội lớn nhất hành tinh đang khiến công ty mẹ của mình là Meta (gần đây đổi tên từ Facebook sang Meta) nếm trải vị đắng mới khi giá cổ phiếu mất đến 23% vào ngày giao dịch 3.2.2022.

Và tới ngày 4.2 khi thị trường chứng khoán Mỹ mở cửa, giá cổ phiếu Meta trên sàn NASDAQ tiếp tục giảm, mất hơn 1%.

Nguyên nhân chính khiến Meta hứng chịu đợt lao dốc giá cổ phiếu là do sụt giảm 8% lợi nhuận quý IV/2021 so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, lượng người dùng hàng tháng và hàng ngày của Facebook đều giảm so với cùng kỳ và quý liền trước, cho dù lượng người dùng của chung hệ sinh thái Meta (gồm nhiều ứng dụng, trong đó có Facebook) vẫn tăng.

Trên thực tế, tình hình sụt giảm lợi nhuận và người dùng của Facebook xét trong 1 quý (quý IV/2021) không phải quá lớn. Tuy nhiên, cái nhìn trên thị trường chứng khoán thường gắn với kỳ vọng. Đó là, triển vọng tăng trưởng người dùng từ đó giúp thúc đẩy doanh thu và lợi nhuận quảng cáo (chiếm đến 97% tổng lợi nhuận của Facebook) đang có dấu hiệu chững lại, đạt đỉnh và có khả năng bắt đầu giai đoạn thoái trào.

Bên cạnh đó, doanh thu quảng cáo của Facebook bị ảnh hưởng nặng còn vì phiên bản hệ điều hành iOS 14 của Apple trên iPhone đã ngăn trở Facebook tự do lấy thông tin hành vi của người dùng. Theo phía Meta công bố, vấn đề này có thể khiến Meta mất hơn 10 tỉ USD doanh thu.

Trong khi Facebook có dấu hiệu chững lại thì TikTok - ứng dụng video ngắn từ Trung Quốc đang tăng trưởng nhanh và mạnh về người dùng cũng như doanh thu quảng cáo. Một đối thủ khác là Google, tăng trưởng lợi nhuận quý IV/2021 cũng tăng mạnh 36% so với cùng kỳ năm ngoái.

Các khó khăn về kinh doanh mà điển hình là lợi nhuận đối với Facebook bắt đầu lộ ra, trong khi mạng xã hội này trong suốt 3 năm qua đã “gây hấn” với dư luận, công luận và người dùng cũng như chính quyền, lập pháp tại Mỹ và nhiều quốc gia Châu Âu.

Facebook dính hàng loạt vụ tố từ nội bộ bởi nhân viên cũ, gây lo ngại trong dư luận về một phương châm kinh doanh của Mark Zuckerberg đặt lợi nhuận lên hàng đầu bất chấp sự an toàn, riêng tư về dữ liệu của người dùng.

Trên thực tế, không chỉ người dùng trên toàn cầu mà ngay tại Việt Nam, Facebook ngày càng lộ rõ sự chèn ép và bất chấp, dùng thuật toán bóp nghẹt tỉ lệ tiếp cận của các nội dung đăng tải từ người dùng nhằm buộc người dùng cá nhân hay doanh nghiệp mua lượt quảng cáo, từ đó giúp Facebook gia tăng doanh thu và lợi nhuận.

Cho tới thời điểm này, Facebook có lẽ là mạng xã hội đang gây ra phản ứng tiêu cực nhiều nhất, rộng nhất và cũng trầm trọng nhất trên toàn cầu. Một số chiến dịch kêu gọi không dùng Facebook đã diễn ra dù chưa quá mạnh mẽ.

Từ việc Facebook từ bỏ dự án tiền số Diem (tên trước đó là Libra) cho đến kết quả kinh doanh quý IV/2021 gây thất vọng, không gì rõ hơn chính là lời cảnh báo nhãn tiền cho mạng xã hội này về triết lý kinh doanh vì lợi nhuận bằng mọi giá từ thuyền trưởng Mark Zuckerberg của họ.

Từ triết lý kinh doanh và tìm kiếm lợi nhuận cho đến chính sách đối với người dùng của Facebook đang dần hiện rõ hệ lụy “gậy ông đập lưng ông” cho dù họ đang hướng đến nền tảng vũ trụ ảo (metaverse) nhằm mở đường hướng mới tăng nguồn thu trong kinh doanh.

Nhưng vấn đề là, nền tảng mới của Facebook sẽ khiến người dùng ngại ngần, lo lắng hơn vì những gì mạng xã hội này đã bất chấp trong thời gian qua.