Động đất thường xuyên xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia nằm trong khu vực hoạt động địa chấn rất mạnh, nơi ba mảng kiến tạo liên tục cọ xát vào nhau bên dưới bề mặt Trái đất.

Các ghi chép lịch sử về các trận động đất trong khu vực đã có ít nhất 2.000 năm trước, kể từ trận động đất vào năm thứ 17 Công nguyên san bằng hàng chục thị trấn. Do đó, các trận động đất gần đây không phải là một bất ngờ.

Đã có quy chuẩn xây nhà chống động đất nhưng...

Bất chấp nguy cơ tàn khốc, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn có rất nhiều cơ sở hạ tầng dễ bị tổn thương.

Trong 2.000 năm qua, thế giới đã học được rất nhiều cách xây dựng các tòa nhà có thể chịu được những trận động đất lớn. 

Tuy nhiên, trên thực tế, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng công trình ở khu vực này cũng như các nơi khác trên toàn thế giới.

Phát biểu trên trang tin The Conversation, các chuyên gia về thiết kế xây dựng cho rằng nhiều tòa nhà bị sập được xây dựng bằng bê tông và dường như không được gia cố chống chấn thích hợp. 

Các quy chuẩn về chống địa chấn trong xây dựng theo đó đã được Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ thông qua năm 2019 để bảo vệ các tòa nhà có thể chịu được các trận động đất mạnh mà không sụp đổ. 

Các trận động đất 7,8 và 7,5 độ được cho đã gây ra rung chuyển trong phạm vi 20 - 50% trọng lực của tòa nhà. Vì thế, ngoài việc sập đổ do cường độ rung lắc của trận động đất, phần lớn các tòa nhà bị sụp đổ do lỗi thiết kế.

Năm 1999, một trận động đất lớn gần Izmit đã cướp đi sinh mạng của khoảng 17.000 người và 20.000 tòa nhà bị sập.

Sau trận động đất vào năm 2011 làm hàng trăm người chết, thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ khi đó là ông Recep Tayyip Erdogan (tổng thống hiện nay) đã đổ lỗi cho việc xây dựng kém chất lượng dẫn đến số người chết cao ngất. 

“Giờ đây, các thành phố, nhà thầu xây dựng và giám sát viên nên thấy rằng sơ suất của họ có thể dẫn đến tội giết người”, ông Erdogan lên tiếng.

Cơ hội tái thiết sau động đất?

Dù biết nhiều tòa nhà không an toàn trong các trận động đất, nhưng với các nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ, đây là một vấn đề khó giải quyết. Nhiều tòa nhà được xây dựng và việc trang bị thêm chống động đất có thể tốn kém hoặc không được coi là ưu tiên so với các thách thức kinh tế xã hội.

Tuy nhiên, việc tái thiết sau trận động đất có thể tạo cơ hội để xây dựng lại một cách an toàn hơn. 

Năm 2019, Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua các quy định mới để đảm bảo các tòa nhà được trang bị tốt hơn để chống rung lắc. Mặc dù các quy tắc mới được hoan nghênh nhưng vẫn còn phải xem liệu chúng có dẫn đến những cải tiến thực sự về chất lượng xây dựng hay không.

Ngoài thiệt hại đáng kể về người và cơ sở hạ tầng, cả hai trận động đất mới đây còn có khả năng gây ra vô số tác động môi trường, chẳng hạn bề mặt đất bị nứt vỡ, đất hóa lỏng và sạt lở đất.

Những tác động này có thể khiến nhiều khu vực không an toàn để xây dựng lại. Vì vậy, nỗ lực tái quy hoạch, như việc xây dựng lại ở đâu để giảm thiểu rủi ro cũng nằm trong quyết định tương lai.

Hiện tại, các dư chấn tiếp tục làm rung chuyển khu vực và các nỗ lực tìm kiếm cứu nạn vẫn tiếp tục. Khi bụi lắng xuống, quá trình xây dựng lại sẽ bắt đầu.

Động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria: Số người chết vượt 21.000

Tổng số người chết trong trận động đất xảy ra ở phía tây nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền bắc Syria hôm 6-2 đã vượt 21.000 người, theo Đài CNN.