Chia sẻ cùng Tuổi Trẻ, ông Hoàng Gia Khánh - tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam - kỳ vọng tuyến liên vận quốc tế Á - Âu đưa hàng hóa nước ta tới thị trường rộng lớn, được ví như một mỏ vàng đang được khai phá. Không chỉ đến Trung Quốc, tàu liên vận còn có thể đến Mông Cổ, Kazakhstan, Uzbekistan, Nga và EU (Đức, Bỉ, Hà Lan...).

Nhiều lợi thế của vận tải hàng hóa bằng đường sắt

* Thưa ông, ưu thế vận chuyển hàng hóa của tàu liên vận quốc tế so với các loại hình vận tải khác thế nào?

- Sóng Thần là nhà ga hàng hóa đường sắt lớn nhất phía Nam, nằm trong vùng kinh tế năng động nhất nước.

Sau khi tổ chức chạy tàu liên vận quốc tế, từ năm 2023, chúng tôi đã phối hợp với Sở Công Thương tỉnh Bình Dương tổ chức hội nghị giới thiệu về hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa bằng đường sắt.

Tại đây, các doanh nghiệp chia sẻ rằng tàu liên vận khởi hành từ ga Sóng Thần đã biến giấc mơ thành hiện thực cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, logistics.

Với đường sắt, doanh nghiệp có thể chủ động làm thủ tục tại nơi xuất hàng và đưa hàng đến ga Sóng Thần, sau đó được đưa đi theo phương án an toàn, đảm bảo đúng lịch trình, thủ tục thuận tiện và thân thiện, chi phí cạnh tranh.

Tất cả các điều trên đặc biệt thuận tiện với các đơn hàng gồm nhiều container. Qua đó, giúp nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa nước ta cũng như nâng cao uy tín, vị thế của doanh nghiệp trong nước với các đối tác nước ngoài.

Sản lượng vận chuyển liên vận quốc tế liên tục tăng mạnh trong những năm qua, cao nhất là 1,33 triệu tấn/năm. Năm nay được dự báo kinh tế sẽ phục hồi, lượng hàng hóa đi bằng đường sắt dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh.

Chuyến tàu đầu năm đầy ắp hàng nông sản là tín hiệu tích cực. Đường sắt đã trở thành một lựa chọn hàng đầu cho các doanh nghiệp trong công tác giao thương với các thị trường Á - Âu.

* Hôm 21-2, trong buổi lễ khai trương tàu liên vận đầu năm ở ga Sóng Thần, doanh nghiệp Trung Quốc cũng đã kỳ vọng ngành đường sắt rút ngắn thêm thời gian chạy tàu từ ga Sóng Thần đến cửa khẩu Đồng Đăng còn 60 giờ để tăng thêm ưu thế. Ông chia sẻ gì kiến nghị này?

- Đây là kiến nghị hết sức chính đáng từ phía khách hàng và là mục tiêu mà ngành đường sắt đang hướng đến. Qua kiến nghị này, chúng tôi nhận thấy các khách hàng đang có rất nhiều kỳ vọng vào dịch vụ vận tải hàng hóa bằng đường sắt nói chung và dịch vụ vận chuyển liên vận quốc tế nói riêng.

Trên thực tế, thời gian qua Bộ Giao thông Vận tải đã triển khai một loạt dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường sắt Bắc - Nam, xây thêm một số ga mới, cải tạo cầu hầm, mở rộng thêm nhà ga, đường đón gửi tàu... Qua đó đã rút ngắn được thời gian chạy tàu so với trước, đến nay có những đoàn tàu hàng đi từ ga Sóng Thần ra Hà Nội chỉ còn 48 giờ.

Hiện các dự án còn tiếp tục triển khai một số hạng mục trên tuyến và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2024 và ngành đường sắt vẫn tiếp tục đề ra các biện pháp rút ngắn thời gian chạy tàu hàng hơn nữa.

Cụ thể như áp dụng công nghệ thông tin trong công tác điều hành, quản trị... để đáp ứng được yêu cầu trên của khách hàng. Chúng tôi cũng sẽ thực hiện các giải pháp để xử lý kiến nghị của khách hàng nhằm có thể nâng cao tính cạnh tranh, hấp dẫn của dịch vụ vận tải hàng hóa bằng đường sắt.

Mục tiêu chạy tàu liên vận hằng ngày

* Tuyến liên vận quốc tế bằng đường sắt Á - Âu, quá cảnh Trung Quốc đi Kazakhstan đi Nga, các nước Trung Á được coi là mỏ vàng mà chúng ta cần khai phá. Nhưng vì sao hiện nay chúng ta chỉ chạy một đoàn tàu/tuần và các mặt hàng chủ lực là gì, thưa ông?

- Các đoàn tàu liên vận có thể quá cảnh Trung Quốc để đi đến một số nước như Nga, châu Âu (Đức, Pháp, Bỉ, Hà Lan, Ba Lan...), Kazakhstan, Mông Cổ. Thị trường tiềm năng của tàu liên vận quốc tế là các nước Trung Á, Mông Cổ vì các nước này không có biển.

Lý do mới có một chuyến tàu/tuần là vì mới vận hành, khách hàng đang dần chuyển từ các loại hình vận tải khác sang đường sắt. Khi nhu cầu càng tăng, ngành đường sắt sẽ nâng dần tần suất chạy tàu, mục tiêu là chạy hằng ngày.

Hiện nay mặt hàng nông - thủy sản đi bằng đường sắt xuất khẩu chủ yếu qua Trung Quốc. Mặt hàng này được lấy từ các tỉnh như Bình Thuận, Long An, Tiền Giang... Còn nguồn hàng đi các nước khác chủ yếu là hàng điện tử, linh kiện điện tử, dệt may, da giày...

* Ông kỳ vọng gì về việc đầu tư phát triển hạ tầng trong thời gian tới để tàu liên vận có thể chạy nhiều hơn, kết nối không chỉ tuyến liên vận quốc tế Á - Âu mà còn với các nước ở hành lang xuyên Á?

- Đúng là trong một thời gian dài thì đầu tư cho đường sắt chưa tương xứng với tiềm năng và hiệu quả.

Tuy nhiên trong các năm vừa qua trung ương đã dành sự quan tâm đặc biệt cho hoạt động vận tải đường sắt như kết luận 49 của Bộ Chính trị, quy hoạch mạng lưới đường sắt của Chính phủ...

Ngay những ngày đầu năm 2024, Thủ tướng đã có công điện số 13 về việc tăng cường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản bằng đường sắt.

Với những định hướng chiến lược như trên, có thể nói rằng đây chính là thời cơ mà vai trò của vận tải đường sắt trở lại và chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng về mục tiêu hiện đại hóa hệ thống đường sắt Việt Nam, có tính kết nối cao với các loại hình giao thông khác và đặc biệt tăng tính kết nối đường sắt với hệ thống đường sắt của Trung Quốc và các nước Đông Nam Á trong hành lang xuyên Á.

* Trong bối cảnh vốn công đang còn hạn hẹp, ngành đường sắt có thể làm gì khác để thu hút thêm nhà đầu tư tư nhân cùng chung tay phát triển?

- Thời gian qua, rất nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước muốn tham gia đầu tư phát triển đường sắt.

Ngành đường sắt cũng đã và đang kiến nghị nhiều cơ chế để thu hút nguồn vốn tư nhân trong và ngoài nước vốn đang rất dồi dào và đa dạng. Chẳng hạn như chúng tôi đang tích cực phối hợp, làm việc với các bộ ngành để hoàn thiện các cơ chế về quản lý, sử dụng và khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt trình Thủ tướng.

Sau khi các cơ chế, chính sách này được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sẽ là cơ sở để chúng tôi thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước cùng đầu tư vào khai thác lĩnh vực vận tải đường sắt và các dịch vụ hỗ trợ vận tải. Khi đó, chúng tôi sẽ có điều kiện khai thác hiệu quả phục vụ vận tải, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.