Năm 2020, sân chơi âm nhạc Việt được “thống lĩnh” bởi hai chương trình dành riêng cho dòng nhạc rap, gồm Rap Việt và King of Rap. Điều này mang đến nhiều bất ngờ cho khán giả, nhà tổ chức và ngay cả những người tham gia chương trình.

* * *

Còn nhớ, ở ngay tập đầu của chương trình Rap Việt, huấn luyện viên Karick đọc rap trong bản mở màn với một đoạn khá ấn tượng: “Đây là lúc Rap Việt phải tỏa sáng. Để con quái vật trong tâm được hiện hình. Tự mình nắm bắt lấy cơ hội. Bước ra sàn đấu với tinh thần chiến binh”. Và đúng như lời “tiên tri” của đoạn rap này, chẳng bao lâu sau “quái vật” rap thực sự đã trỗi dậy.

Rap đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất lâu nhưng lúc thịnh lúc suy. Và để “quái vật” thực sự thức dậy phải cần đến những mật mã trong câu thần chú vốn đang giam cầm nó.

Mật mã đầu tiên phải nói đến yếu tố câu khách. Hai chương trình Rap Việt và King of Rap đều được mua bản quyền từ những chương trình đang làm mưa làm gió ở nước ngoài, tức là đã có sức hút nhất định. Trong đó, “mặt tiền” gồm dàn MC, huấn luyện viên, ban giám khảo của các chương trình là một trong những yếu tố “góp gió thành bão” cho rap.

Điển hình như Rap Việt, Trấn Thành đang là gương mặt MC đình đám với lực lượng fan hùng hậu. Bốn huấn luyện viên cùng hai giám khảo (Karick, Binz, Suboi, Wowy, Rhymastic và Justatee) cũng đã thành công vang dội với hàng loạt bài rap hit. Chưa cần biết nội dung thế nào nhưng màn “câu khách” từ dàn mặt tiền cũng là một chiêu “đánh chắc, thắng chắc” của nhà tổ chức.

Mật mã thứ hai chính là sân chơi chuyên nghiệp dành cho dòng nhạc underground. Một rapper đứng trên sân chơi chuyên nghiệp sẽ phải khác hoàn toàn “thế giới ngầm” cả về nội dung và hình thức thể hiện một bài rap. Điều đầu tiên rapper phải làm là cải thiện về mặt lyric (lời) cho sang, cho văn minh, hiện đại. Ngoài ra, mỗi màn biểu diễn đều được trau chuốt rất kỹ, thậm chí thêm những hiệu ứng về mặt hình ảnh, âm thanh, làm cho khán giả phải “đã con mắt, sướng lỗ tai và gai cột sống” - Trấn Thành nói.

Mật mã thứ ba chính là nhiều bản rap mang hit một thời ra thi đấu. Điển hình cho loại hình rap này có Đôi mắt (hit một thời của cố ca sĩ Wanbi Tuấn Anh), Chiếc khăn gió ấm (Khánh Phương), 60 năm cuộc đời (Y Vân)… Các bài hát vừa quen thuộc, gần gũi nhưng lại mang phong cách trình diễn hoàn toàn mới của rap khiến nhiều người không khỏi tò mò đón xem và cũng dễ dàng đón nhận.

Mật mã thứ tư chính là sóng ngầm đã tích tụ từ lâu. Thực ra, rap đã ngấm ngầm đi vào đời sống âm nhạc của giới trẻ một cách vô thức từ rất lâu rồi. Cứ thử ngẫm lại xem, một số bài hit của các ca sĩ đình đám hiện nay như Sơn Tùng MTP, Mỹ Tâm, Hồ Ngọc Hà… rất hay xuất hiện một đoạn rap để làm “toping” cho ca khúc. Khoảng năm năm trở lại đây đã xuất hiện hàng loạt bản rap hit được giới trẻ đón nhận như Người lạ ơi, Anh không đòi quà, Quan trọng là thần thái (Karick), Bigcityboi, Sao cũng được (Binz), Đưa nhau đi trốn, Bài này chill phết (Đen Vâu)…

Những yếu tố nói trên thực tế đã giúp “quái vật” dưới biển sâu quậy mình chuẩn bị trỗi dậy. Ban đầu chỉ là những đợt sóng ngầm và hai chương trình Rap Việt và King of Rap giống như chất xúc tác cực mạnh để “quái vật” thực sự bứt phá như sóng thần.

Song thực chất, yếu tố khiến rap thắng thế nhất chính là làm thay đổi được suy nghĩ của số đông, đó cũng chính là mật mã thứ năm. Nhiều người cho rằng rap là dòng nhạc của “thế giới ngầm” thì giờ đây các chương trình cho thấy dòng nhạc này không hề cực đoan như nhiều người tưởng tượng, ngược lại còn cực chất, cực phiêu và cực phê nữa.Và điều này được thể hiện rất rõ ở hai khía cạnh gồm: yếu tố mới trong lyric của rap và nhịp điệu, tiết tấu, cách thể hiện.

Ở khía cạnh yếu tố mới trong lyric: Có thể nói trước đây rap bị coi là dòng nhạc “rẻ tiền” bởi “không nghe lọt tai” với những câu từ đậm chất “thế giới ngầm”. Tuy nhiên, như đã nói, đứng trên những sân chơi chuyên nghiệp, rap thể hiện được khía cạnh văn minh trong lựa chọn lyric. Chẳng những thế, lyric của rap hiện nay còn rất gần gũi, sâu sắc, nhiều bài cảm động đến mức khiến khán giả tốn không ít khăn giấy lau nước mắt.

Ở khía cạnh nhịp điệu, tiết tấu, cách thể hiện: Thực ra đây mới là yếu tố mới lạ, hấp dẫn của rap. Những nhịp điệu, tiết tấu, cách thể hiện… không đơn thuần là đọc rap (như nhiều người nghĩ) mà còn có những yếu tố chuyên môn và để thể hiện được đúng bản chất của rap thì cực khó. Đó có thể là skill lyric (kỹ năng viết lời của tác giả, truyền tải nội dung, thông điệp và cảm xúc của một bản rap tới khán giả). Đó có thể là nhịp flow (giai điệu của lyric, thể hiện cá tính của người viết nhạc và rapper); là fastflow (lyric nhanh, rất nhanh hoặc rất rất nhanh) hoặc multi rhymes (gieo vần), wordplay (chơi chữ)… Tất cả có thể kết hợp trong một bản nhạc rap làm sống động cả một sân chơi. Tức là qua một bài rap “chất lừ” thì có thể thấy được sự cuồng nhiệt, hết mình của rapper và tư duy, cảm thụ, cảm xúc của người thưởng thức. Thực chất, những điều này cũng chỉ có rap làm được mà thôi.

Từ khóa cuối cùng có thể nói là sự bão hòa của những chương trình cũ. Những chương trình, cuộc thi âm nhạc trước đây vốn làm mưa làm gió trên truyền hình như The Voice, Vietnam Idol… ngày càng không tìm được cho mình những yếu tố mới lạ. Và King of Rap và Rap Việt được ví như những món ăn lạ lẫm mới với đầy đủ toping hấp dẫn nên hút khách cũng là điều không lạ.

* * *

Tóm lại, rap hấp dẫn bởi yếu tố lạ trong quen, bởi sự sáng tạo là không có giới hạn. Rap đã khiến người nghệ sĩ bộc lộ được cá tính, cái tôi khi thể hiện và có tác động mạnh mẽ đến người thưởng thức. Từ đó khơi gợi được sự thích thú, tò mò và đáp ứng được thị hiếu âm nhạc hiện đại của số đông khán giả khi mà xu hướng quốc tế hóa đã trở nên phổ biến.