Đó là một trong những nội dung đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Đề án Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2045.

Với cách tính giá điện theo quý, Bộ Công thương cho rằng sẽ sát với thực tế hơn - Ảnh minh họa

15 năm, 13 lần thay đổi cách tính giá điện

Tại dự thảo này, vấn đề biểu giá bán lẻ điện được Bộ Công Thương đặt ra với sự so sánh phương án của các nước như Hàn Quốc, Malaysia, Thái Lan, Hồng Kông…

Cụ thể, Bộ Công Thương nêu rõ, nhiều nước trong khu vực đều đã và đang trong tiến trình cải tổ ngành điện. Từng khâu: Phát, truyền tải, phân phối và bán lẻ, các chính sách hỗ trợ đều thể phải hiện rõ ràng minh bạch.

Đối với người nghèo, trong hoá đơn thể hiện rõ cho khách hàng thấy phần được hỗ trợ là bao nhiêu. Các nước trong khu vực đều áp dụng biểu giá bán lẻ theo cấp điện áp, theo thời gian cao điểm, thấp điểm (TOU), theo bậc thang và phân theo các ngành kinh tế. 

Bộ Công Thương đưa ra dẫn chứng cụ thể, đối với các nước như Hồng Kông và Hàn Quốc đã áp dụng biểu giá tính đến công suất sử dụng, số giờ sử dụng, cấp điện áp chi tiết. Đây là 1 điểm mới và chưa có trong biểu giá bán lẻ điện Việt Nam.

Với Việt Nam, biểu giá bán điện từ năm 2007 đến nay được phân theo các ngành, cấp điện áp, theo giờ cao điểm, thấp điểm và biểu giá điện sinh hoạt được chia theo bậc thang. Trải qua 15 năm, với 13 lần thay đổi, cập nhật hoàn thiện biểu giá.

Cụ thể, ngành sản xuất: Phân theo 4 cấp điện áp (dưới 6kV, 6kV đến 22kV, 22kV đến 110kV và từ 110kV trở lên); phân theo giờ cao điểm, thấp điểm, giờ bình thường.

Điện kinh doanh: Phân theo 3 cấp điện áp (dưới 6kV, 6kV đến 22kV, 22kV trở lên); phân theo giờ cao điểm, thấp điểm, giờ bình thường.

Điện cho khu vực hành chính sự nghiệp (bệnh viện, nhà trẻ, mẫu giáo, trường phổ thông, chiếu sáng công cộng, đơn vị hành chính sự nghiệp): Phân theo 2 cấp điện áp dưới 6kV và trên 6kV.

Với giá bán lẻ cho sinh hoạt, Bộ Công Thương đánh giá biểu giá bán lẻ điện cho sinh hoạt được rút gọn từ 7 bậc xuống còn 6 bậc vào năm 2014 giúp biểu giá đơn giản hơn và đảm bảo mục tiêu tiết kiệm điện năng trong sinh hoạt.

Xem xét xây dựng giá bậc thang 2 thành phần

Qua phân tích biểu giá điện hiện trạng của Việt Nam và một số nước trong khu vực, Bộ Công Thương nhận định, biểu giá điện của một số nước nêu trên có nhiều điểm tiến bộ hơn biểu giá điện hiện trạng của Việt Nam.

Đó là, giá điện theo 2 thành phần công suất và điện năng, giá điện điều chỉnh theo quý khi chi phí nhiên liệu thay đổi, có hệ số giảm giá khi dùng ít điện, không bù chéo giữa các nhóm khách hàng lớn, chỉ trợ giá cho đối tượng người già, thất nghiệp, đơn thân, tách bạch chi phí dịch vụ hỗ trợ thị trường, chi phí vận hành hệ thống và quản trị thị trường...

Nghiên cứu điều chỉnh giá điện theo quý trên những cơ sở phân tích nêu trên, Bộ Công Thương cho rằng giai đoạn tới cần phải nghiên cứu hoàn thiện biểu giá bán lẻ điện Việt Nam. Yêu cầu đặt ra là đơn giản, dễ hiểu, minh bạch, rõ ràng, dễ thực hiện; phù hợp với tình hình ngành điện, thị trường điện và tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Tách chính sách xã hội ra khỏi giá điện (như đã đề ra tại Quyết định 28/2014/QĐTTg, theo đó quy định hộ nghèo, hộ chính sách xã hội được hỗ trợ tiền điện cho mục đích sinh hoạt, mức hỗ trợ hàng tháng tương đương tiền điện sử dụng 30 kWh tính theo mức giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc 1 hiện hành.

Giả sử mức hỗ trợ đó còn thấp thì có thể xem xét tăng lên, ví dụ 50 kWh/tháng). Nguyên tắc cho biểu giá điện là đảm bảo bù đắp chi phí và có lãi ở mức hợp lý cho ngành điện và các nhà đầu tư để không ngừng phát triển nguồn điện và lưới điện đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng.

Bộ Công Thương cũng đề cập tới góc độ đảm bảo sự công bằng cho các khách hàng; phù hợp với quy luật khan hiếm của các nguồn tài nguyên năng lượng, theo đó nhu cầu điện càng tăng thì phải huy động các nguồn tài nguyên năng lượng có điều kiện khai thác khó khăn hơn cho phát điện và do vậy giá thành các nguồn điện mới ngày càng cao hơn.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, trong bối cảnh hiện nay biểu giá điện bậc thang là hợp lý nhất, đáp ứng các nguyên tắc nêu trên và phù hợp với đặc điểm của sản xuất, kinh doanh điện, thị trường điện và các khách hàng sử dụng điện sinh hoạt.

Bộ Công Thương đề xuất nghiên cứu xem xét xây dựng giá bậc thang 2 thành phần công suất và điện năng; xem xét thu phí cố định hàng tháng; đề xuất xem xét điều chỉnh giá điện theo quý khi chi phí nhiên liệu thay đổi; xem xét hệ số giảm giá nếu sử dụng ít điện…

Ánh Dương