Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách các vấn đề chính trị Victoria Nuland. (Ảnh: EPA-EFE).
Chiến sự Nga - Ukraine đã bước sang ngày thứ 11 với hàng nghìn binh sĩ thiệt mạng, Liên Hợp Quốc ước tính khoảng 1 triệu thường dân đã phải tị nạn sang các nước láng giềng.
Mỹ, Anh và Liên minh Châu Âu đã áp các lệnh trừng phạt hà khắc lên nền kinh tế, lãnh đạo cấp cao của Nga cũng như các tỷ phú thân thiết với Tổng thống Putin. Mặc dù vậy, quân đội Nga vẫn tiến công mạnh trên nhiều mặt trận.
Ngày 4/3, bà Victoria Nuland, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ đã trả lời phỏng vấn hãng thông tấn TASS của Nga về cuộc xung đột tại Ukraine. Trong đó, bà nêu lên điều kiện để Mỹ gỡ bỏ các lệnh cấm vận là Nga phải chấm dứt chiến tranh và giúp Ukraine xây dựng lại đất nước.
Hỏi: Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov mới đây đã nói rằng, về vấn đề Ukraine "tôi chắc chắn các bên sẽ tìm thấy một giải pháp". Ông Lavrov cũng nói thêm rằng Nga "luôn chuẩn bị đối thoại dựa trên điều kiện bình đẳng và tôn trọng lợi ích của nhau". Bà có bình luận gì?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Tôi muốn nói rằng trong suốt nhiều tháng, từ tháng 11, 12, 1 và cả tháng 2, chúng tôi đều cố gắng nói chuyện về những lo ngại an ninh của Nga. Hiện giờ chúng tôi vẫn cố gắng đối thoại với Nga.
Nhưng Tổng thống Putin phải chấm dứt cuộc chiến tranh này. Ông ấy đang biến Ukraine thành một đống đổ nát. Nếu ông ấy ban bố thiết quân luật ở Nga thì ông ấy sẽ biến chính đất nước mình thành một nhà tù.
Khi chúng tôi bước đến bàn đàm phán, Nga phải sẵn lòng nói lên sự thật. Trong những lần đối thoại trước đây giữa Ngoại trưởng Blinken và Ngoại trưởng Lavrov, giữa Tổng thống Biden và Tổng thống Putin, trong tháng 1 cũng như trong tháng 2, phía Nga đều khẳng định sẽ không bao giờ xâm lược Ukraine. Vậy nhưng thực tế là thế này đây.
Vì vậy, nếu phía Nga có thể chấm dứt sự dối trá, dừng ném bom và bắn phá, tất nhiên chúng tôi sẽ sẵn sàng đối thoại.
Xe tăng Nga ở phía bắc bán đảo Crimea, ngày 24/2/2022. (Ảnh: TASS).
Hỏi: Theo quan điểm của chính quyền Biden, trong bối cảnh những sự việc đang diễn ra, các quan hệ quốc tế sẽ đi đến đâu? Có phải trật tự sau chiến tranh đã không còn nữa và đây là sự khởi đầu của một cuộc Chiến tranh Lạnh thứ 2? Làm sao để hạn chế các tác hại và giảm thiểu nguy cơ xung đột đang tăng nhanh?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Không ai muốn một cuộc Chiến tranh Lạnh mới cả. Người dân Nga lại càng không muốn bị đưa về những năm 1979. Nhưng rõ ràng là Tổng thống Putin lại đang muốn đưa nước Nga quay lại thời hơn 40 năm trước.
Nga cần phải lắng nghe ý kiến của thế giới. Hôm qua, 141 quốc gia trong Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã lên án hành động bạo lực của Nga đối với Ukraine.
Trong Chiến tranh Lạnh, Nga ở một nơi và chúng tôi ở một nơi. Nếu ngày nay Nga không chấm dứt cuộc chiến tranh và rút khỏi Ukraine, Nga sẽ bị cô lập trên một hoang đảo với một nhúm các nhà nước tự xưng. Trong khi đó, 141 quốc gia còn lại sẽ tiến lên xây dựng một tương lai thịnh vượng.
Nga sẽ bị tách biệt hoàn toàn về kinh tế và công nghệ với phần còn lại của thế giới vì những tội ác mà Nga đang gây ra ở Ukraine.
Trong phiên họp bất thường của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, 141 nước lên án hành động quân sự của Nga ở Ukraine và yêu cầu rút quân, 5 nước ủng hộ Nga (bao gồm chính Nga), và 35 nước bỏ phiếu trắng.
Trong 15 thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, 11 nước phản đối hành động của Nga, ba nước bỏ phiếu trắng, một mình Nga ủng hộ hành động của chính mình.
Hỏi: Mỹ có định tôn trọng những lằn ranh đỏ của Nga không? Bà có công nhận rằng một số vấn đề an ninh mà Nga nhắc đến là không thể thỏa hiệp không, chẳng hạn như việc không để Ukraine gia nhập NATO hay NATO không được mở rộng đến sát sườn Nga?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Trong phản hồi dài mà Mỹ gửi đến Nga về các quan ngại an ninh, chúng tôi đã đề xuất đối thoại về hầu hết những vấn đề mà Nga nêu lên, bao gồm từ việc đảm bảo cắt giảm xung đột trong hoạt động quân sự và bớt các cuộc tập trận.
Thậm chí chúng tôi còn nói rõ rằng Mỹ chưa từng có ý định triển khai vũ khí tấn công ở Ukraine.
Tuy nhiên, chúng tôi không thể yêu cầu một quốc gia khác ngả theo phe nào và theo cách nào. Chúng tôi cũng không thể để cho Nga ra quyết định thay NATO.
Mặc dù vậy, tất cả đều phải hiểu rằng NATO là một liên minh phòng thủ. NATO không tấn công người khác, trừ khi NATO bị tấn công trước. Chúng tôi chưa từng có ý định xâm hại Nga và trong tương lai gần cũng không, như Tổng thống Biden đã nói rõ. Ukraine còn rất nhiều việc phải làm.
Tất cả vấn đề hiện nay đều do Tổng thống Putin mà ra. Nói thẳng là vấn đề không nằm ở NATO mà nằm ở chỗ ông Putin muốn hợp nhất Ukraine vào Nga để tái lập Liên bang Xô Viết.
Ý định này đã hoàn toàn rõ ràng, vì ông Putin không bao giờ quay lại bàn đàm phán sau phản hồi của chúng tôi. Ông Putin phát động cuộc chiến tranh hiện nay.
Tôi muốn nói tới các độc giả rằng chúng tôi không chỉ đồng cảm với nỗi thống khổ của người dân Ukraine mà với cả những thanh niên Nga mà ông Putin đã điều đến Ukraine để giết chóc hoặc bị giết.
Hơn 6.000 người Nga đã chết, 30 máy bay chiến đấu và 10 trực thăng Nga đã bị bắn rơi. Đây là thảm họa với cả nước Nga và cần phải chấm dứt ngay.
Chúng tôi luôn sát cánh cùng người dân Nga. Như ngoại trưởng Antony Blinken nói ngày hôm qua, người dân Nga cũng đang kêu gọi chấm dứt cuộc chiến và quay lại với ngoại giao và hòa bình.
Thương vong trong cuộc xung đột Nga - Ukraine là chủ để gây nhiều tranh cãi và hiện chưa có thống kê độc lập nào đáng tin cậy. Phía Nga ngày 3/3 thừa nhận có khoảng 500 binh sĩ thiệt mạng và 1.600 lính bị thương. Đồng thời Nga khẳng định phía Ukraine có 2.870 chết và 3.700 bị thương.
Phía Ukraine tuyên bố đã có hơn 7.000 lính Nga chết và hàng trăm người bị bắt làm tù binh. Ukraine còn đăng nhiều ảnh và video về những lính Nga bị sống.
Hỏi: Mỹ có thừa nhận rằng những gì đang xảy ra ở Ukraine hiện nay có ít nhất một phần nguyên nhân là Moscow buộc phải phản ứng với việc Phương Tây không thèm quan tâm tới lợi ích căn bản của Nga hay không?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Bây giờ là thế kỷ 21, nếu vẫn còn lựa chọn ngoại giao thì không có bất cứ lý do nào có thể bào chữa cho việc xâm lược một quốc gia khác, nã pháo vào thành phố, phá hủy bệnh viện và trường học, buộc hàng triệu người dân Ukraine phải tị nạn.
Không gì có thể bao biện cho cuộc chiến đẫm máu mà ông Putin đang gây ra ở Ukraine, mà ông Putin đang ép buộc binh sĩ Nga trẻ tuổi gây ra ở Ukraine.
Hỏi: Điều kiện xảy ra cuộc xung đột này rõ ràng có một phần là do Phương Tây?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Tôi và anh có thể tranh cãi với nhau cả ngày. Ukraine và NATO không phải là mối đe dọa với Nga.
Chính ông Putin đã tạo ra ảo tưởng về mối đe dọa để đạt được điều mà ông ta ao ước bấy lâu nay, đó là hợp nhất Ukraine và Belarus, đưa nước Nga trở về thời Liên Xô năm 1979 đầy mộng ảo. Đó không phải là một quãng thời gian tốt đẹp cho nước Nga.
Hỏi: Mỹ đã tuyên bố rõ trong mấy ngày qua rằng Mỹ sẽ biến Nga trở thành một "kẻ ngoài lề xã hội". Vậy thì Nga còn gì để nói với Mỹ đây?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Tôi phải nhắc lại, chính Tổng thống Putin đã biến nước Nga thành một kẻ ngoài lề xã hội trên trường quốc tế. 141 nước thành viên Liên Hợp Quốc lên án hành động gây hấn của Nga. Ông Putin có thể chấm dứt cuộc chiến này, ông ấy có thể rút lui khỏi Ukraine và rút khỏi Donbass.
Các lệnh trừng phạt sẽ được gỡ bỏ nếu ông Putin chấm dứt chiến tranh, giúp Ukraine xây dựng lại, tái lập hòa bình và công nhận chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và quyền được tồn tại của Ukraine.
Ukraine có lịch sử hàng nghìn năm. Trong thời kỳ hiện đại, lịch sử của Ukraine dài 30 năm. Nga không thể đẩy lùi lịch sử bằng xe tăng.
Ngày 24/2, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm "xóa bỏ chế độ quân sự và chủ nghĩa phát xít" ở Ukraine, đồng nghĩa với việc ông Putin muốn lật đổ chính quyền ở Kiev.
Ngày 4/3, ông Putin tuyên bố hoạt động quân sự ở Ukraine đang diễn ra "theo đúng kế hoạch". Quân đội Nga mới đây đã chiếm được thành phố Kherson ở nam Ukraine và nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở Zaporizhzhia. Hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy ông Putin sẽ ra lệnh rút quân.
Các lệnh trừng phạt mà Phương Tây áp lên Nga là cực kỳ hà khắc nhưng không có tác động mạnh trong ngắn hạn mà sẽ chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng về lâu dài.
Hỏi: Hạ nghị sĩ Eric Swalwell đã nhiều lần kêu gọi đuổi cổ "tất cả sinh viên Nga khỏi Mỹ" và đóng cửa Đại sứ quán Nga tại Washington? Chính quyền Biden nghĩ thế nào về những đề xuất này? Chính phủ Mỹ có chấp nhận việc tư tưởng bài xích Nga lên cao ở Mỹ hay không?
Thứ trưởng Victoria Nuland: Tôi sẽ nói về đại sứ quán trước. Nước Mỹ tin rằng việc duy trì đại sứ quán Mỹ ở Moscow và đại sứ quán Nga ở Washington là rất quan trọng. Chúng ta cần tăng cường đối thoại chứ không phải giảm bớt.
Điều mà chúng tôi đang lo ngại là số nhà ngoại giao Nga ở Washington nhiều gấp đôi số nhà ngoại giao Mỹ mà Nga cho phép ở Moscow. Chúng tôi muốn có sự bình đẳng trong khía cạnh này.
Về phần sinh viên Nga, chúng tôi chưa có bất kỳ hành động nào gây khó khăn cả, và chúng tôi phản đối những đề xuất kiểu vậy.
Cá nhân tôi tin rằng Mỹ cần phải mở rộng cửa hơn nữa để đón sinh viên Nga. Vì sao? Bởi vì ông Putin và Điện Kremlin tuyên truyền dối trá về nước Mỹ.
Chúng tôi muốn những người Nga trẻ tuổi được đến Mỹ và tận mắt chứng kiến nước Mỹ, tiếp xúc với người dân Mỹ giống như tôi từng tiếp xúc với những người dân Nga tuyệt vời khi tôi từng là sinh viên ở Nga và ở Odessa (thành phố thuộc Ukraine).