Những đơn hàng “bặt vô âm tín”

Là cổ đông của hãng xe điện Rivian, Stuart Goldberg (Mỹ) đã đặt cọc hai chiếc R1T và R1S vào tháng 9/2019. Người đàn ông 53 tuổi nói rằng ông là một ví dụ hoàn hảo về khách hàng của Rivian. Thậm chí, ông còn ngóng chờ đơn hàng đến nỗi đề nghị để công ty quay quảng cáo sử dụng sản phẩm của mình miễn phí, miễn là ông nhận được xe.

Tháng trước, Goldberg nhận được một email thông báo rằng thời gian giao hàng đã bị lùi lại, đến tận nửa cuối năm 2024. “Đối với tôi, điều đó đồng nghĩa với việc tôi sẽ chẳng bao giờ nhận được hàng. Tôi cảm thấy xấu hổ vì đã tâng bốc Rivian với bạn bè trong nhiều năm qua. Đến giờ, tôi luôn sợ họ hỏi rằng chiếc xe mà tôi say mê ca ngợi đang ở đâu”.

Hoàn cảnh phải chờ đợi đến cả nửa thập kỷ của Goldberg và nhiều khách hàng khác là dấu hiệu ban đầu cho thấy công ty đã hứa hẹn nhiều hơn những gì họ có thể thực hiện.

Kể từ đợt IPO thành công vang dội vào cuối năm 2021, Rivian đặt mục tiêu ra mắt ba mẫu xe cùng lúc, giao 100.000 xe tải điện cho Amazon và sản xuất 25.000 chiếc xe trong năm đầu tiên - tất cả trong khi xây dựng nhà máy thứ hai ở Georgia.

Tuy nhiên, các cổ đông đang mất dần kiên nhẫn. Trong cả năm đầu tiên với tư cách là một công ty niêm yết, giá cổ phiếu của hãng đã giảm khoảng 80% do giao hàng chậm trễ, thay đổi giá bán và cuối cùng chỉ giao được hơn 20.000 xe.

Ngoài các nhà đầu tư, rắc rối trong sản xuất của Rivian đang bắt đầu gây khó chịu cho những khách hàng từng phát cuồng về họ. Một khách hàng khác của Rivian nói rằng đã đặt hàng trước vào tháng 7 năm ngoái. Sau khi không nhận được bất kỳ thông tin cập nhật nào về đơn hàng trong hơn 6 tháng, người này đã hủy đơn. Người phát ngôn của Rivian cho biết thời gian giao hàng "dựa trên một số yếu tố như địa điểm” nên có độ trễ nhất định.

Đặt sự tập trung lên hàng đầu

Trong email của CEO Rivian - RJ Scaringe gửi nhân viên về việc cắt giảm 6% lực lượng lao động mới đây (đợt sa thải thứ hai trong vòng 7 tháng), ông đã nhiều lần đề cập đến "sự tập trung".

"Năm 2022, chúng ta đã thực hiện các bước để tập trung vào danh mục sản phẩm của mình và thúc đẩy cơ cấu chi phí thấp hơn. Trong dài hạn, chúng ta phải tập trung nguồn lực của mình vào con đường dẫn đến lợi nhuận đồng thời đảm bảo có bộ sản phẩm, dịch vụ và công nghệ phù hợp trong tương lai.

Những thay đổi được công bố hôm nay phản ánh lộ trình tập trung này. Hướng tới khả năng sinh lời đòi hỏi chúng ta phải tập trung đầu tư và nguồn lực vào những phần có tác động cao nhất trong hoạt động kinh doanh”.

Rõ ràng là Scaringe biết giai đoạn tiếp theo trong tương lai của Rivian phụ thuộc bao nhiêu vào khả năng thực hiện chính xác điều đó. Mặc dù có 13 tỷ USD trong ngân hàng (tính đến ngày 30/9/2022), nhà sản xuất xe điện non trẻ này đang phải vật lộn để xây dựng dòng xe giao hàng cho Amazon, cơ sở vật chất phục vụ sạc điện và gần đây nhất là kế hoạch xâm nhập thị trường xe đạp điện. Ngoài ra, hãng cũng cần giải quyết thách thức về chuỗi cung ứng đồng thời chạy đua để cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường.

Vào cuối năm 2022, Rivian đã trì hoãn kế hoạch sản xuất dòng R2 thế hệ tiếp theo và không đạt mục tiêu sản xuất 25.000 xe trong năm này. Hơn nữa, đối với những chiếc xe đã đến tay khách hàng, thách thức của mô hình bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng có thể sắp trở thành hiện thực.

Tuy nhiên, Rivian vẫn đang thúc đẩy phát triển. Hãng đang tham vọng mở rộng dấu ấn sản xuất trong nước với việc chuyển đến Georgia vào thời điểm mà cơ sở hiện tại của hãng ở Illinois vẫn chưa hoạt động hết công suất.

Một nhân viên bị sa thải trong đợt cắt giảm đầu tiên của Rivian vào mùa hè năm ngoái nói rằng công ty đang trải qua những khó khăn ngày càng lớn mà nhiều đơn vị khác đã trải qua.

Martin French - CEO của công ty tư vấn Berylls, nhận định: “Tôi nghĩ RJ biết mình đang làm gì: Tập trung vào việc đưa sản phẩm xe điện ra thị trường và tấn công thị trường xe tải điện. Họ đã có những gì có vẻ như là sản phẩm tuyệt vời và theo quan điểm của tôi, sự hứng thú với thương hiệu vẫn còn đó. Tôi không biết đây có phải thời gian nhiều xáo trộn tại Rivian không nhưng không ít người vẫn mong chờ sản phẩm của họ”.

Lịch sử có đang lặp lại?

Ngành công nghiệp ô tô điện đã chứng kiến câu chuyện này trước đây nhưng với những nhà sản xuất ít thu hút sự chú ý của nhà đầu tư như Rivian.

Arrival – một startup về xe điện thương mại có trụ sở tại Vương quốc Anh, đã trải qua nhiều lần tái cấu trúc dẫn đến sa thải nhân viên. Công ty đã cạn kiệt tiền mặt khi theo đuổi đủ loại dự án kinh doanh, từ xe tải giao hàng đến máy bay phản lực điện.

Trong khi đó, các nhân viên cũ của Xos cho biết dòng sản phẩm xe tải điện cồng kềnh của hãng là một trong những nguyên nhân gây ra đợt sa thải hàng loạt vào mùa hè năm ngoái.

Tất nhiên, Rivian có một số lợi thế khác biệt so với những công ty trên. Mặc dù đốt tiền mặt hàng quý rất nhiều nhưng công ty vẫn có khả năng tài chính tốt để tiếp tục tiến lên, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại. Các chuyên gia cho rằng công ty thể phải huy động thêm vốn để vượt qua năm 2023 đầy thách thức.

Dù vậy, Rivian vẫn chưa đạt được mức doanh thu như các nhà sản xuất xe điện khác. Hiện hãng vẫn còn tồn đọng 114.000 đơn đặt hàng vào cuối quý III năm ngoái.

Trong khi nhiều khách hàng bày tỏ sự lo lắng về tương lai của Rivian, vẫn có những người cảm thấy việc giao hàng chậm trễ không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nhìn chung, nhà sản xuất xe điện của Mỹ vẫn còn một chặng đường dài để chứng minh rằng họ có thể đạt được thành công trong năm nay.

Nguồn: BI