"Gập ghềnh" - là từ mà Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê dùng để miêu tả về biểu đồ tăng trưởng GDP theo quý của Việt Nam kể từ năm 2020, tức là từ khi có dịch bệnh. Rõ ràng con đường phục hồi và tăng trưởng sau dịch bệnh không hề bằng phẳng.

Và nguyên nhân lớn nhất được cho là đến từ áp lực từ bối cảnh kinh tế toàn cầu đều đang suy giảm. Dự báo kinh tế toàn cầu năm nay của các tổ chức quốc tế đều sẽ thấp hơn năm ngoái. Theo đó, kinh tế EU từ mức tăng trưởng 3% năm ngoái thì năm nay dự báo gần như "đứng im" không tăng trưởng, hoặc dự báo lạc quan nhất cũng chỉ là 0,8%. Còn Mỹ từ mức tăng 2% năm ngoái, thì năm nay chỉ dao động từ 0,4-1,5%, tức là đều đang sụt giảm đáng kể.

Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2023 ước tính tăng 3,32% so với cùng kỳ năm 2022, chỉ cao hơn tốc độ tăng 3,21% của quý I/2020 trong giai đoạn 2011-2023

"Kể cả khu vực Đông Nam Á cũng để sụt giảm, và Việt Nam cũng bị đánh giá sẽ thấp hơn mức 8% năm ngoái từ 1-2%. Nhu cầu thế giới sụt giảm mạnh, chi phí đầu vào, nguyên liệu, giá lương thực thực phẩm tăng cao tạo áp lực lớn kinh tế trong nước", bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục Trưởng Tổng cục Thống kê cho biết.

Doanh nghiệp xuất khẩu nỗ lực khai thác thị trường mới

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm, ngành chịu tác động lớn nhất của Việt Nam, không gì khác hơn, chính là xuất nhập khẩu. Dù vẫn xuất siêu hơn 4 tỷ USD, nhưng kim ngạch xuất khẩu cũng ghi nhận mức tăng trưởng âm tới 11,9%. Trong bối cảnh toàn cầu ảm đảm, cộng đồng doanh nghiệp đã và đang làm mọi cách để ứng phó.

Tại Công ty CP Tập đoàn Gia Định, từ một doanh nghiệp chỉ chuyên làm giày da, ngay khi thị trường chính bị sụt giảm, công ty đã chuyển hướng sang làm giày thời trang, giày thể thao và tìm kiếm đơn hàng tại thị trường ngách. Chính vì vậy công suất nhà máy đã được cải thiện, từ 40% lên 60% và sang tháng sau có thể lên 70% khi nhiều đơn hàng đã được ký kết.

"Chúng tôi đang tiến tới xây dựng thương hiệu mới, thương hiệu Việt Nam hoàn toàn nhưng thời gian đầu thì kết hợp với thương hiệu của đối tác để họ đặt hàng. Sau khi dùng thử, quen rồi thì gắn thương hiệu của mình. Chúng tôi đã bàn và đối tác chấp nhận", ông Nguyễn Chí Trung, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Gia Định cho biết.

Tìm kiếm các thị trường mới cũng như thị trường ngách là cách để các doanh nghiệp xuất khẩu vượt khó (Ảnh minh hoạ)

Còn CTCP Thương mại Dịch vụ và Sản Xuất Lâm Hiệp Hưng đã tìm thêm được thị trường Nam Mỹ để xuất khẩu, thông qua các hoạt động xúc tiến, quảng bá, hội chợ…

"Vừa rồi có những hội chợ, doanh nghiệp xúc tiến qua Văn phòng Chính phủ và mình có tiếp xúc được và họ nghĩ mình nhiều tiềm năng để xuất khẩu qua Nam Mỹ. Đánh vào thị trường này thì mình chạy cả năm và đẩy doanh số", ông Nguyễn Thanh Phương, Tổng Giám đốc CTCP Thương mại Dịch vụ và Sản Xuất Lâm Hiệp Hưng nói.

Theo ông Trần Việt Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh, trong giai đoạn này gần như các doanh nghiệp tập trung cho phát triển thị trường: Đi ra nước ngoài, đi tiếp thị, từng bộ phần đi xuống từng khách hàng để tìm hiểu khách hàng, xem họ có khó khăn gì thì cùng tháo gỡ…

Tổng Cục Thống kê đánh giá, với nỗ lực của doanh nghiệp, kim ngạch xuất khẩu hàng hoá tháng này đã tăng 13,5% so với tháng trước, tức là đã có cải thiện. Điểm sáng là khu vực xuất nhập khẩu có tăng trưởng vượt bậc trong 2 năm qua (2021-2022) đủ để bù đắp cho các bước chậm lại của xuất khẩu năm nay. 

"Cần tận dụng tốt các hiệp định thương mại, các FTA đã ký kết. Nỗ lực xúc tiến thương mại trên thế giới. Theo sát các nền kinh tế lớn để từ đó đưa ra các cảnh báo cho cộng đồng doanh nghiệp phản ứng kịp thời", ông Nguyễn Việt Phong, Vụ trưởng Vụ Thống kê Thương mại và Dịch vụ, Tổng cục Thống kê đề xuất.

Bên cạnh đó, là đa dạng hoá thị trường, ngành hàng để giảm bớt phụ thuộc. Các thị trường khu vực bắc Âu, đông Âu, Mỹ La Tinh tuy nhỏ nhưng còn nhiều dư địa khai thác. Đồng thời tranh thủ sự hồi phục nhanh của các thị trường khu vực ASEAN và một số nước châu Á để đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, gắn với xây dựng thương hiệu.

Điểm sáng du lịch

Trong bức tranh kinh tế chung, nếu khu vực công nghiệp vẫn đang tìm mọi cách để điền thêm những gam màu sáng hơn, thì ngược lại, khu vực nông nghiệp vẫn đảm bảo vai trò trụ đỡ với mức tăng trưởng 2,52%, trong khi khu vực dịch vụ vượt trội với mức tăng 6,79%. Nếu nhìn sâu hơn vào bức tranh dịch vụ, có thể thấy tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng qua các quý đã vẽ được rõ đà phục hồi hình chữ "U", ngang bằng với thời điểm trước dịch. 

Quý I năm nay nổi bật nhất có lẽ lượng khách quốc tế tới Việt Nam, đạt 2,7 triệu lượt trong quý I, gấp gần 30 lần cùng kỳ, và đã tương đương 1/3 mục tiêu cả năm nay rồi. Con số này chắc chắn còn tăng mạnh nữa khi thị trường tỷ dân Trung Quốc đã mở cửa cho khách đoàn sang Việt Nam chính thức từ 15/3.

Quý I, Việt Nam đón 2,7 triệu du khách quốc tế, gấp 30 lần cùng kỳ (Ảnh minh hoạ - Ảnh: TTXVN)

Sau chuyến bay đầu tiên chở hơn 100 khách Trung Quốc từ Bắc Kinh đến Hà Nội, hãng hàng không Vietnam Airlines đã tiếp tục mở lại và tăng tần suất mỗi đường bay từ Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đi Quảng Châu, Thượng Hải lên 4 chuyến/tuần. Đồng thời, nối lại 3 đường bay từ Đà Nẵng đến thị trường tỷ dân.

"Các tháng tới đây chúng tôi sẽ mở lại các đường bay từ Đà Nẵng đi tới Thành Đô, từ Đà Nẵng đi tới Thượng Hải và Quảng Châu cũng như mở lại đường bay từ Hà Nội đi tới Thành Đô", ông Nguyễn Quang Trung, Trưởng ban Kế hoạch và Phát triển Vietnam Airlines cho biết.

Giai đoạn 2015 - 2019, lượng khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam tăng từ 1,78 triệu lượt lên 5,8 triệu lượt. Việc thị trường này chính thức mở tour cho khách đoàn sang Việt Nam từ 15/3 sẽ góp phần không nhỏ giúp đạt và vượt mục tiêu 8 triệu lượt khách.

"Chúng ta rất lạc quan, bởi vì Trung Quốc là thị trường lớn nhất của du lịch Việt Nam đã phục hồi. Nhịp điệu phục hồi này sẽ đóng góp rất lớn vào kế hoạch đón khách quốc tế của Việt Nam trong năm 2023", ông Hà Văn Siêu, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Du lịch Việt Nam đánh giá.

Các chuyên gia đánh giá, việc thu hút khách quốc tế là vô cùng quan trọng cho sự phục hồi của ngành du lịch. Bởi mức chi tiêu mà họ mang lại chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu doanh thu của ngành. Năm 2019, khách quốc tế đến Việt Nam đạt 18 triệu lượt, bằng 21% số lượt khách nội địa nhưng doanh thu chiếm gần 2/3 doanh thu ngành du lịch.

Các doanh nghiệp đều lạc quan về tình hình sản xuất trong quý II tới

Kịch bản tăng trưởng?

Với con số tăng trưởng 3,32% của quý I, mục tiêu 6,5% cả năm nay được đánh giá là thách thức. Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, các quý còn lại của năm cần đạt mức tăng trưởng 7,5,% và điều này là không hề đơn giản. Tuy nhiên, điểm cộng lớn nhất của Việt Nam được đánh giá là sự ổn định kinh tế vĩ mô, với lạm phát tiếp tục trên xu hướng giảm và vẫn trong mục tiêu 6,5% cho năm nay. Mặt bằng lãi suất vẫn đang tiếp tục hạ nhiệt để hỗ trợ doanh nghiệp.

Khảo sát của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy, có tới gần 76% doanh nghiệp ngành chế biến chế tạo được hỏi cho biết rằng tình hình kinh doanh của họ sẽ ổn định hoặc tốt hơn trong quý II năm nay.

Dù chặng đường có gập ghềnh trước sóng gió từ kinh tế toàn cầu, như lời của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, nhưng với nỗ lực ổn định kinh tế vĩ mô và hàng loạt chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và giải ngân đầu tư công, cùng giải pháp vượt khó từ chính doanh nghiệp, thì xu hướng tăng trưởng mạnh hơn trong các quý tiếp theo, đã bắt đầu được nhen nhóm.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!