Đồng thời, liệu có giải pháp nào để hạn chế các sự việc tương tự, quảng cáo sai sự thật trong tương lai?

Cần luật hóa quảng cáo để kiểm soát, nghiêm cấm quảng cáo thuốc

Ông Nguyễn Minh Triết - giám đốc Công ty Kịch Bản Việt - cho rằng thể loại quảng cáo "trá hình" đang được sử dụng nhiều, các dạng quảng cáo kiểu này chỉ đang lập lờ, cho người dùng biết được một phần sự thật, đốt cháy lộ trình và đưa ra kết quả. 

Trong những quảng cáo của Americare Clinic mà Tuổi Trẻ vừa phản ánh, rõ ràng có dấu hiệu lừa dối khách hàng bởi thực tế không phải là chỉ sử dụng một liệu trình là có thể giảm cân, chưa kể đến những thủ thuật cắt ghép hình ảnh biến một người từ vòng eo rất to trở nên nhỏ gọn. Với những nghệ sĩ tham gia thì rõ ràng họ phải có trách nhiệm với những gì mình làm bởi họ đủ nhận thức được tác động của các video quảng cáo ra sao.

Theo ông Triết, hiện nay chúng ta kiểm soát rất chặt nhưng là quảng cáo trên truyền hình, trên báo chí nhưng trên mạng xã hội thì rất lỏng lẻo. Vì thế có thể luật hóa một cách rõ ràng và chi tiết để hạn chế người tiêu dùng tiếp tục bị dẫn dắt. Với các đơn vị cung cấp các sản phẩm dịch vụ thì cũng cần thường xuyên thanh tra, kiểm tra và có chế tài thật nặng như một cách răn đe.

Ông Bùi Hoài Sơn - ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - cũng cho rằng ngoài bộ quy tắc ứng xử thì rất cần phải xử lý mạnh bằng luật bằng cách nhanh chóng sửa đổi Luật quảng cáo. Trong đó nên hạn chế quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng, thậm chí cấm quảng cáo như một số nước, kể cả trên truyền hình. 

Đặc biệt, Luật quảng cáo sửa đổi phải có quy định xử lý quảng cáo trên mạng. Hiện luật chưa động chạm đến mà mới chỉ có nghị định về quản lý quảng cáo xuyên biên giới.

Theo ông Sơn, việc quảng cáo thuốc trên truyền hình có thể gây ra sự nhầm lẫn cho người tiêu dùng do thông tin về thuốc thường bị rút ngắn để phù hợp với thời lượng của quảng cáo. Việc cấm này cũng là để ngăn chặn các chiến dịch quảng cáo độc hại khi các nhà sản xuất thuốc và các nhà quảng cáo có thể sử dụng các chiến dịch quảng cáo không đúng đắn để tạo ra một nhu cầu giả cho sản phẩm. 

Chính sách này giúp đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà sản xuất thuốc và đảm bảo rằng người tiêu dùng chỉ sử dụng những sản phẩm an toàn và hiệu quả.

Về việc sửa đổi Luật quảng cáo, một đại diện của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết theo kế hoạch bộ này sẽ xây dựng Luật quảng cáo sửa đổi vào năm 2024, và cũng sẽ lưu ý đến những quy định rõ về quảng cáo trên nền tảng mạng xã hội, với những yêu cầu đặc thù để phù hợp với nền tảng mạng xã hội.

Có thể khởi tố hình sự từ hành vi quảng cáo sai sự thật lừa dối khách hàng

Theo các chuyên gia pháp lý, căn cứ theo luật hiện hành thì hành vi sử dụng những đoạn clip quảng cáo công nghệ siêu giảm béo không đúng sự thật để câu khách hàng sử dụng dịch vụ như Tuổi Trẻ đã điều tra có dấu hiệu của tội lừa dối khách hàng.

Luật sư Nguyễn Ngô Quang Nhật - Đoàn luật sư TP.HCM - phân tích tội lừa dối khách hàng được coi là hoàn thành nếu gây hậu quả thiệt hại cho khách hàng từ 5 triệu đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này, hoặc đã bị kết án về tội này chưa được xóa án tích mà tái phạm. Những khách hàng bị lừa dối điều trị béo không hiệu quả có thể trình báo cho các cơ quan chức năng như thanh tra sở y tế, công an địa phương nơi trung tâm hoạt động... để có cơ sở xử lý và đòi lại quyền lợi.

Cũng đề cập đến vấn đề này, luật sư Nguyễn Trung Nghĩa - Đoàn luật sư TP.HCM - phân tích các cá nhân được thuê đóng quảng cáo về hiệu quả liệu trình giảm mỡ thì thực tế họ chưa từng được trải nghiệm qua việc sử dụng máy lần nào, toàn bộ các hình ảnh, lời nói đều là do được "diễn", cắt ghép, chỉnh sửa mà thành. 

Về các cơ sở thẩm mỹ thì họ có đăng ký kinh doanh, có giấy phép hoạt động hay không, các máy móc - liệu trình có hợp chuẩn hợp quy, có các nghiên cứu đánh giá rõ ràng về việc giảm mỡ hay không thì cần phải được cơ quan có thẩm quyền vào cuộc xem xét, làm rõ. 

Đây là cơ sở vững chắc để xác định hành vi của chủ cơ sở có vi phạm pháp luật hay không, ở mức độ vi phạm hành chính hay hình sự.

Trường hợp cơ sở kinh doanh không đầy đủ giấy phép hoặc liệu trình giảm mỡ không có tài liệu thể hiện được hiệu quả giảm mỡ như quảng cáo thì được xem là quảng cáo không đúng là hành vi vi phạm điều 8 Luật quảng cáo 2012 và có thể bị xem xét xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ. 

Đối với hành vi quảng cáo không đúng sự thật chủ cơ sở có thể chịu trách nhiệm hành chính theo khoản 5 điều 34 nghị định 38/2021/NĐ-CP ngày 29-3-2021 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo.

Đối với hành vi của các diễn viên, nghệ sĩ, cá nhân được thuê diễn, trường hợp cơ sở thẩm mỹ bị xem xét xử lý hình sự thì những cá nhân này trong trường hợp biết rõ về việc máy móc liệu trình không có công dụng như quảng cáo nhưng vẫn cố tình thực hiện thì bị xem xét xử lý trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm. 

Trường hợp chưa đủ dấu hiệu truy tố trách nhiệm hình sự thì các cá nhân này bị xử phạt hành chính theo khoản 5 điều 34 nghị định 38/2021/NĐ-CP ngày 29-3-2021 với mức phạt từ 60 - 80 triệu đồng.