Đúng như dự đoán, đương kim Tổng thống Joe Biden, đảng Dân chủ và cựu Tổng thống Donald Trump, đảng Cộng hòa, đã được hai đảng bầu chọn vào thứ Ba tuần này - được gọi là Siêu Thứ Ba - để gặp nhau trong cuộc tranh cử Tổng thống tháng 11.

Ở cấp bang, mỗi đảng sẽ cử một nhóm đại biểu đã được cử tri bầu chọn tham gia đại hội Đảng toàn quốc. Đại hội của đảng Cộng hoà sẽ được tổ chức vào tháng 7 và đảng Dân chủ vào tháng 8. Các đại biểu tham dự sẽ bỏ phiếu chọn ra ứng cử viên Tổng thổng của đảng mình.

Ngày Siêu Thứ Ba đặc biệt quan trọng đối với ông Trump vì việc giành chiến thắng ở hầu hết trong số 13 cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa tại các bang cùng 2 cuộc họp kín sẽ đảm bảo rằng ông sẽ gặp lại ông Biden trong chặng đua vào Nhà Trắng.

Các bang tham gia ngày Siêu Thứ Ba có tổng số 865 đại biểu, tương đương khoảng 1/3 trong số 2.429 đại biểu của đảng Cộng hoà. Ông Trump cần giành được ít nhất 1.215 đại biểu. Ông đã đã giành được 696 đại biểu trong ngày Siêu Thứ Ba, đưa tổng số đại biểu trong tay lên 972. Trước mắt sẽ còn 28 cuộc bầu cử sơ bộ ở các bang.

Trong ngày Siêu Thứ Ba, ông Trump đã đánh bại đối thủ cùng đảng duy nhất là cựu Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley, người chỉ giành chiến thắng ở Vermont (49,8%) với 17 đại biểu. Trong các cuộc bầu cử sơ bộ trước đó, bà Haley chiến thắng duy nhất một lần ở Washington DC, giành được 19 đại biểu. Như vậy sau ngày Siêu Thứ Ba, bà Haley có trong tay tổng số 52 đại biểu, trong đó có 16 đại biểu của các bang bà không chiến thắng (theo cơ chế phân chia đại biểu giữa các ứng viên tranh cử).

Màn thể hiện yếu kém của bà Haley làm gia tăng áp lực khiến bà phải rời bỏ cuộc đua. Trong quá trình tranh cử, ông Trump luôn cho rằng sự hiện diện của bà Haley chỉ khiến ông xao nhãng trên chặng đường tiến tới cánh cửa Nhà Trắng. Thật không may cho ông, bà Haley nắm trong tay một quỹ tranh cử lớn, đủ sức giúp bà tiếp tục cuộc đua cho đến chặng cuối. Phần lớn nguồn tài trợ của bà đến từ những người "không bao giờ ủng hộ ông Trump", những người không thích cựu tổng thống. Và cho đến thời điểm này, dường như bà Haley vẫn chưa có ý định bỏ cuộc.

Cập nhật: Bà Nikki Haley đã quyết định rời cuộc đua.

Ngược lại, ông Biden không có đối thủ thực sự nào trong 14 cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ, bởi vì với tư cách là người đứng đầu đảng Dân chủ, ông nắm trong tay quyền lực để ngăn chặn bất kỳ sự phản đối nào đối với việc ông ra ứng cử. Vì vậy, chiến thắng của ông Biden là điều hiển nhiên. Ông đã giành được khoảng 90% số đại biểu ở mỗi bang.

Tỷ lệ phiếu bầu cho ông Trump

Các bang đã tổ chức bầu cử sơ bộ với tỷ lệ phiếu bầu của đảng Cộng hòa dành cho ông Trump như sau: Alabama (84%), Arkansas (76%), California (75%), Colorado (63%), Maine (72%), Massachusetts (61%), Minnesota (69%), Bắc Carolina (74%), Oklahoma (87%), Tennessee (77%), Texas (78%), Utah (66%), Vermont (46%) và Virginia (63% ). (Đảng Cộng hòa đang tổ chức các cuộc họp kín ở Utah và Alaska. Họp kín là phương thức để các bang lựa chọn trực tiếp một ứng cử viên mà không cần bỏ phiếu chính thức như trong các cuộc bầu cử sơ bộ.

Tỷ lệ phiếu bầu trong kỳ bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa cho thấy tính đến thời điểm này, ông Trump là ứng cử viên nặng ký nhất trong số tất cả các ứng cử viên của đảng Cộng hòa trên toàn quốc. Gần như không ai có thể thay thế được ông ấy.

Một cuộc bầu cử chứa đựng nhiều vấn đề

Cuộc chiến tranh cử tổng thống năm 2024 chắc chắn là chiến dịch chưa từng có tiền lệ trong lịch sử Hoa Kỳ: gây chia rẽ, tranh cãi và phi dân chủ. Trong suốt cuộc đua, đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa dùng mọi nỗ lực để triệt tiêu lẫn nhau chứ không chỉ đơn thuần là giành chiến thắng.

Đảng Dân chủ đã phát động một cuộc tấn công toàn diện nhắm vào ông Trump trong suốt 4 năm qua kể từ khi ông thua ông Biden năm 2020. Các bang do đảng Dân chủ kiểm soát đã thông qua luật để xoá tên ông Trump khỏi lá phiếu của các bang, cả trong cuộc bầu cử sơ bộ và cuộc Tổng tuyển cử. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ, đúng vào ngày Siêu Thứ Ba (5/3), đã đưa ra phán quyết rằng những nỗ lực của các bang này là vi hiến, và cơ hội ứng cử của ông Trump đã được cứu vãn. Nhưng các đảng viên đảng Dân chủ hiện đang tìm mọi cách để lách quyết định của Tòa án.

Đảng Dân chủ cũng đã khởi động 6 vụ kiện lớn, cả hình sự và dân sự, đánh vào ông Trump với mục tiêu hướng đến là tịch thu tài sản của ông thông qua các khoản tiền phạt hàng triệu đô la (khoảng trên 500 triệu USD), khiến ông phải ngồi tù (bản án trên 100 năm), khiến ông phải trói chân trói tay trong các vụ kiện, phải ra hầu ra tòa và không thể vận động tranh cử (cả 6 vụ kiện này vẫn đang tiếp diễn), khiến những người ủng hộ ông nhụt chí và duy trì các thông tin tiêu cực về ông trên các phương tiện truyền thông đại chúng (vốn dĩ thông tin về ông Trump vẫn luôn là thông tin tiêu cực trên báo chí chính thống). Đảng Dân chủ thậm chí còn luận tội ông Trump ngay cả sau khi ông đã rời nhiệm sở. Mọi nỗ lực của họ đều vì một lý do là họ lo ngại ông ấy có thể trỗi dậy trở lại.

Kết quả: ông Trump vẫn trỗi dậy và lợi hại hơn so với thời điểm ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 một phần nhờ chiến thắng trong ngày Siêu Thứ Ba! 

Cho đến thời điểm này, ông Trump đang dẫn trước ông Biden với tỷ lệ 48% - 45% trên phạm vi toàn quốc, theo tính toán bình quân tất cả các cuộc thăm dò ở phạm vi toàn quốc của Real Clear. Ông cũng dẫn trước ông Biden trong việc xử lý các vấn đề lớn mà nước Mỹ đang phải đối mặt. Tại sáu bang được mệnh danh là bang chiến trường - nơi cử tri thường không bỏ phiếu nhất quán cho cùng một đảng mà mỗi kỳ bầu cử họ sẽ bỏ phiếu cho một đảng khác nhau - các cuộc thăm dò cho thấy ông Trump chiến thắng ở các bang Georgia, Wisconsin, Arizona, Nevada và Michigan, trong khi ông Biden chỉ thắng ở Pennsylvania, nhưng từ kinh nghiệm của cuộc bầu cử 2020, ngay cả điều đó cũng chưa thể nói được gì chắc chắn.

Đảng Cộng hòa đã thành công khi dồn trọng tâm tấn công vào các vấn đề liên quan đến tuổi tác của ông Biden. Ba phần tư người Mỹ cho rằng ông đã quá già để tái tranh cử. Vấn đề ở chỗ: dường như đảng Dân chủ không chọn ra được ai thay thế ông Biden.

Đảng Cộng hoà cũng tạo được điểm nhấn trong các cuộc phản công vào kinh tế, nhập cư bất hợp pháp và các cuộc chiến tranh ở Ukraine và Israel. Đảng Cộng hòa đã luận tội quan chức của chính quyền Biden, đó là người chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng biên giới mở; hiện giờ ông ta đang chờ xét xử; và họ cũng đang đóng băng nguồn tài trợ cho Ukraine và Israel. Đây là những vấn đề mà Đảng Dân chủ sẽ tiếp tục phải đối mặt.

Tiên lượng cho tháng 11

Bởi vì chưa có tiền lệ nào trong lịch sử Hoa Kỳ cho cuộc đua giữa ông Biden và ông Trump cùng với rất nhiều ẩn số hiện thời nên hầu hết các dự đoán sẽ chỉ mang tính chất phỏng đoán đơn thuần. Đây là những điều cần lưu ý:

Cả hai đảng đều có một lượng lớn những người ủng hộ cốt lõi. Đây là những người sẽ bỏ phiếu cho ứng viên của mình, ông Biden hoặc ông Trump, bất luận thế nào.

Có nhiều cử tri sẽ bỏ phiếu cho ông Trump chỉ vì họ không thích ông Biden. Ngược lại, có nhiều người sẽ bỏ phiếu cho ông Biden vì không thích ông Trump. Các cuộc thăm dò ở Mỹ cho kết qủa là 56% người được hỏi không thích ông Biden và 54% không thích ông Trump, tỷ lệ khá đều nhau. Vì vậy, trong kỳ bầu cử này có thể sẽ có khá nhiều người thay đổi lựa chọn cho lá phiếu cuả mình hoặc cũng có thể nhiều người sẽ không đi bỏ phiếu.

Ông Trump đã thu hút được nhiều cử tri người da màu và người gốc Latinh vốn thuộc nhóm cử tri của ông Biden. Nếu những người này đi bỏ phiếu, ông Trump có cơ hội chiến thắng.

Nếu ông Biden tiếp tục sa lầy trong các vấn đề liên quan đến kinh tế, nhập cư, các cuộc chiến ở Ukraine và Israel, tình hình sẽ không khả quan cho ông ấy.

Nhưng ở một phương diện khác, ông Biden ủng hộ việc phá thai, ông Trump thì không. Với quan điểm ủng hộ phá thai, đảng Dân chủ luôn được lòng một số nhóm cử tri. Và những người ủng hộ điều này khi cân nhắc lá phiếu có thể sẽ xao nhãng khỏi các vấn đề lớn khác.

Ông Trump đã đánh bại bà Haley vào ngày Siêu Thứ Ba mặc dù bà Haley đã chi 100 triệu USD vào các chiến dịch quảng cáo tranh cử trong khi ông Trump chỉ bỏ ra 60 triệu USD. Ông chủ trương để dành tiền cho cuộc chạy đua với ông Biden vào cuối mùa hè này. Trong khi đó, ông Biden đang dẫn trước đối thủ của mình trong việc gây quỹ tranh cử, bổ sung thêm một vấn đề lớn vào các mối đau đầu của ông Trump.

Cả ông Biden và ông Trump đều có xu hướng "lỡ miệng". Những câu nói hớ trong chiến dịch tranh cử có thể trở thành điểm yếu chết người cho các ứng cử viên. Người dân Mỹ đang theo dõi chặt chẽ từng ứng cử viên vì e ngại trước những tuyên bố không chủ ý của các ông.

Cuối cùng, nếu đảng Dân chủ thành công trong việc đưa ông Trump vào tù, điều mà cá nhân tôi tin là ít có khả năng xảy ra, thì họ có thể mặc nhiên giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.

Lời khuyên của tôi: hãy tung đồng xu, bạn sẽ dự đoán chính xác kết quả bầu cử như những chuyên gia thực thụ.