Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Huỳnh Linh (Viện Tim mạch quốc gia Việt Nam) có những chia sẻ với bạn đọc Tuổi Trẻ Online về tình trạng hạ thân nhiệt khi chạy bộ.

Bác sĩ Đinh Huỳnh Linh phân tích:

Hạ thân nhiệt là tình trạng nhiệt độ trung tâm tụt xuống dưới 35 độ C. Có thể bạn sẽ ngạc nhiên, nhưng hạ thân nhiệt không chỉ gặp vào mùa đông mà còn có thể ở mùa hè. Nhất là khi chạy trong điều kiện mưa to, gió mạnh.

Khi rơi vào tình trạng hạ thân nhiệt, bạn sẽ mất khả năng đánh giá, đưa ra quyết định chính xác. Hệ quả là nguy cơ đe dọa sức khỏe sẽ còn tăng lên.

Việc đưa ra quyết định thiếu cẩn trọng khiến chạy bộ trở nên nguy hiểm. Như chạy ở khu vực vắng người, chạy qua những địa hình phức tạp có thể sẽ khiến dân chạy bộ phải trả giá.

Nghiên cứu cho thấy 20-50% số ca tử vong do hạ thân nhiệt là khi nạn nhân cởi bỏ bộ đồ ướt nhẹp của mình. Rõ ràng đây là một quyết định sai lầm, vì mặc đồ ướt vẫn còn hơn không mặc gì. Quyết định sai lầm này đến từ chính tình trạng hạ thân nhiệt.

Các yếu tố dẫn đến hạ thân nhiệt với người tham gia chạy bộ.

Nhiệt độ không khí

Đây có vẻ là nguyên nhân hiển nhiên, nhưng lại là yếu tố dễ "chơi khăm" người chạy bộ nhất. Bởi đôi khi 10-15 độ C cũng có thể bị hạ thân nhiệt. Thậm chí ngay cả khi nhiệt độ cao hơn - nếu cộng gộp thêm các yếu tố khác cũng có thể dẫn đến hạ thân nhiệt.

Nước mưa

Mưa lạnh, và ở các nước Bắc bán cầu là tuyết rơi, sẽ làm bạn bị ướt. Một cơn mưa rào kéo dài có thể làm giảm đáng kể nhiệt độ trên da của bạn, đồng thời khởi phát quá trình hạ thân nhiệt.

Bay hơi nước

Nước bốc hơi làm mát cơ thể, khiến nhiệt độ trung tâm càng giảm sâu. Mất mồ hôi cũng dẫn đến mất nhiệt. Trang phục bằng cotton càng làm vấn đề trở nên tệ hại.

Vì thế nhớ chọn các trang phục với chất liệu phù hợp cho việc chạy bộ. Tốt nhất là mặc trang phục nhiều lớp, có khóa kéo. 

Tốc độ gió

Gió càng mạnh, nước bốc hơi càng nhanh, và cơ thể càng chóng mất nhiệt. Nếu bạn đã dầm mưa ướt, cơ thể đầm đìa mồ hôi, quá trình mất nhiệt lại càng nhanh.

Chạy chậm đi

Vào cuối buổi chạy dài hoặc cuối cuộc đua, cơ thể bạn mệt mỏi khiến bạn không thể chạy nhanh như trước nữa. Hệ quả là cơ thể không sinh ra nhiều nhiệt như trước. Nhiệt độ thấp, mưa ướt và gió lạnh sẽ có cơ hội phát huy tác hại, dẫn đến tình trạng hạ thân nhiệt.

Suy kiệt thể chất

Khi bạn kiệt sức, hết năng lượng, lượng glucose dự trữ giảm thấp - điều thường gặp trong các giải chạy all-out (dốc toàn lực), cơ thể sẽ phải nỗ lực để tự làm ấm. Nhưng rõ ràng điều này khó khăn hơn so với lúc bạn còn đầy đủ sức lực.

Mặt trời lặn

Nguy cơ hạ thân nhiệt tăng cao khi ánh nắng mặt trời không còn nữa. Nhiệt độ môi trường hạ nhanh nhất vào lúc hoàng hôn. Điều này đặc biệt đáng sợ trong các giải siêu marathon, khi nhiều vận động viên rơi vào trạng thái mệt mỏi khi nỗ lực cùng kiệt để về đích trước khi trời tối.

Nhận biết và xử trí hạ thân nhiệt

Làm sao bạn biết một người chạy bộ bị hạ thân nhiệt?

Dấu hiệu đầu tiên là họ khó nói cả câu, khó giao tiếp. Người chạy bộ có thể run lập cập dù nhiệt độ không quá thấp. Khi bạn đang chạy và thấy mình run cầm cập không thể dừng lại, thân nhiệt của bạn có thể đã hạ xuống tầm 35-36 độ C (bình thường nó vào khoảng 37ºC).

Đó cũng là thời điểm mà kỹ năng chạy của bạn bị giảm sút, và bạn có nguy cơ chấn thương nếu chạy ở các địa hình phức tạp. Lời khuyên hợp lý là ngừng chạy và tìm chỗ ấm để nghỉ ngơi.

Khi bạn đã tập trung và nỗ lực hết sức mà vẫn không ngừng run cầm cập, bạn đã bị tụt thân nhiệt mức độ trung bình. Nhiệt độ trung tâm giảm xuống dưới 35 độ C. Môi và vành tai tím tái, các ngón tay cũng tím. Lúc này cần tìm trợ giúp y tế ngay lập tức.

Thể thao có tác động gì với sức khỏe nữ giới?

Một khảo sát toàn cầu của tổ chức Women in Sport (Phụ nữ trong sân chơi thể thao) cho thấy chỉ 30% cha mẹ muốn con gái của mình chơi thể thao nghiêm túc, kém xa so với mức gần 50% với con trai.