Phát biểu trước khi trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, 3 năm qua, Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ thực hiện chính sách tài chính hiệu quả.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, luật pháp hoàn thiện, quy trình quản lý còn một số kẽ hở, Bộ trưởng mong đại biểu Quốc hội đóng góp ý kiến để hoàn thiện quá trình quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài chính.

Sai phạm thẩm định giá do đâu?

Phát biểu tranh luận tại phiên họp, đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) cho biết, thời gian qua cho thấy, các công ty thẩm định giá không những có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế mà trong các vụ án sai phạm vừa qua, vai trò của công ty thẩm định giá cũng rất quan trọng,có trách nhiệm, hoặc thậm chí là tiếp tay trong việc dìm giá hoặc nâng giá.

Theo ông Hạ, có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân quan trọng là thời gian qua gia tăng quá nóng các doanh nghiệp thẩm định giá, hiệu quả hoạt động, đạo đức nghề nghiệp vì vậy dẫn đến việc tiếp tay và sai phạm. 

Tuy nhiên, sau khi xử lý sai phạm dẫn đến việc không dám làm nên gây khó khăn trong hoạt động của nền kinh tế. Vai trò của thẩm định giá rất quan trọng. Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của bộ đến đâu trong vấn đề này, đồng thời cho biết giải pháp khắc phục được những hạn chế trên trong thời gian tới và các cơ quan thẩm định giá phải hoạt động bình thường?

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng cho biết việc cho rằng Bộ Tài chính cấp phép cho nhiều công ty thẩm định giá chưa hoàn toàn chính xác. Bởi công ty cả nước chỉ có mấy trăm công ty về thẩm định giá.Kiểm định viên về giá có chứng chỉ về giá phải đào tạo, sau đó thi cử. 

Trong 3 năm vừa qua, chưa có năm nào vượt quá 33% số dự thi trúng tuyển. Bộ trưởng nhấn mạnh việc quản lý rất chặt chẽ trong cấp phép, hoạt động. Những sai phạm trong thời gian qua chủ yếu do thẩm định viên.

Bộ trưởng lấy ví dụ như về vụ ngân hàng SCB thì rõ ràng các công ty kiểm toán hàng đầu thế giới như Big4, Ernst & Young Vietnam (EY) và Deloitt. Nhưng kiểm toán ở ngân hàng SCB đều vi phạm. Rõ ràng ở đây do kiểm toán viên, thẩm định viên chứ không phải do công tác quản lý. 

Bên cạnh đó, bộ trưởng cho hay chúng ta cũng phải thừa nhận một số văn bản vẫn còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng. Như về giá đất áp dụng theo phương pháp thặng dư thì bất cứ ai quay trở lại kiểm tra đều sai hết. 

Bởi giả định theo suất đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai phải trải qua nhiều bước như lập, phê duyệt thiết kế, lập dự toán nhưng đến khi cơ quan kiểm toán, kiểm tra thì vẫn cứ cắt giảm được 5-10% huống gì khi giả định theo suất đầu tư. 

Cũng có các công trình chưa có trong suất đầu tư của Bộ Xây dựng như công trình đầu tư của Bộ Xây dựng làm gì có 3-4 tầng hầm, nhà riêng lẻ tầng 4 trở lên chưa có, chỉ có tầng 1-3. Do đó phải giả định, mà giả định chưa đúng. 

Do vậy, nguyên nhân một phần do quy định của pháp luật, nhưng cũng có một phần nguyên nhân từ cán bộ cố tình làm sai. Từ chuyện cố tính làm sai xảy ra sai phạm và phải xử lý kỷ luật hoặc xử lý hình sự.

Sai phạm kiểm toán, giải pháp gì để răn đe?

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho biết, theo báo cáo, cả nước ta hiện nay có 200 doanh nghiệp kiểm toán độc lập. 

Thời gian qua, các doanh nghiệp đã thực hiện kiểm toán tốt, tuy nhiên cũng có những doanh nghiệp đã bỏ qua sai sót đối với đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên dẫn đến thất thoát ngân sách Nhà nước, bao che tiêu cực, sai phạm. Như vụ án SCB đã có tới 3 công ty kiểm toán tầm cỡ sai phạm.

Do vậy, đại biểu đề nghị bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ giải pháp gì để răn đe, phòng ngừa tiêu cực trong kiểm toán tư nhân?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết vừa qua có hiện tượng sai phạm trong kiểm toán độc lập ở một số các vụ án hình sự. 

Theo bộ trưởng, điều này liên quan đến nhiều yếu tố, trong đó năng lực của cán bộ kiểm toán ở các công ty kiểm toán. Thêm vào đó là tinh thần trách nhiệm của những cán bộ làm công tác kiểm toán trực tiếp. Đồng thời, không loại trừ trường hợp cấu kết cố tình vi phạm pháp luật để làm sai.

Ông nói đối với công tác kiểm toán đã chỉ đạo, siết rất chặt từ khâu kiểm toán viên để được cấp giấy chứng nhận kiểm toán viên. Cụ thể đặt ra các điều kiện theo đúng quy định và được tổ chức đào tạo, thi nghiêm túc. 

Ông thông tin kiểm toán viên thi chưa có năm nào vượt quá 30%, năm cao nhất chỉ đậu 30%. Các chuẩn mực, phương pháp kiểm toán đã được bộ ban hành. Tuy nhiên, trong thời gian tới sẽ tiếp tục siết chặt hoạt động của các công ty kiểm toán và sẽ kiểm tra lại một số bộ hồ sơ, nếu có sai phạm sẽ xử phạt, xử lý nghiêm. 

Theo ông Phớc hiện cả nước có 221 công ty kiểm toán và có khoảng 2.363 kiểm toán viên. So với tỉ lệ của các quốc gia là bé, nhỏ nhưng chú trọng về chất lượng. Với những sai phạm của kiểm toán viên có thể do nể, năng lực yếu, cấu kết thì sẽ nâng cao đào tạo đạo đức nghề nghiệp, văn hóa, trình độ để thực hiện tốt nghề nghiệp.

Chèo kéo bán bảo hiểm, xử lý thế nào?

Đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh): nêu việc hiện nay tình trạng người mua bảo hiểm được chào mời với chiết khấu cao, có tình trạng người tư vấn bảo hiểm chèo kéo khách hàng quá mức…

Theo đại biểu, điều này đã gây ảnh hưởng đến chất lượng bảo hiểm. Bên cạnh đó, thời gian hợp đồng bảo hiểm thường rất dài.

Trong khi đó người tư vấn thường chỉ tư vấn những mặt tốt của bảo hiểm mà chưa nói rõ những quyền hạn và trách nhiệm khi tham gia, dẫn đến tình trạng người mua bảo hiểm không nắm chắc nội dung hợp đồng và thường bị thiệt thòi.

Từ đó, ông đề nghị Bộ trưởng làm rõ những giải pháp để giải quyết vấn đề này trong thời gian tới?

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nêu rõ các hành vi chèo kéo trong bán bảo hiểm là hành vi của các nhân viên bảo hiểm, công ty bảo hiểm.

Về mặt quản lý, luật nghiêm cấm việc các cán bộ bảo hiểm tư vấn sai, tranh giành, lôi kéo, dùng các thủ đoạn lợi dụng những người chưa có nhận thức cao để bán bảo hiểm.

Bộ Tài chính đã thực hiện kiểm tra, thanh tra khi có khiếu nại, xử phạt nghiêm minh, chuyển cho cơ quan điều tra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm để cơ quan điều tra xử lý.

Về hợp đồng kéo dài, trước đây, có những hợp đồng kéo dài hàng chục trang, gây sơ hở trong nắm bắt thông tin, gây thiệt hại cho người tham gia bảo hiểm.

Tuy nhiên, ông nói khi sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm và các cơ quy định có liên quan, cơ quan soạn thảo đã dành một chương cho hợp đồng bảo hiểm để đảm bảo hợp đồng bảo hiểm gọn hơn, rõ hơn, chặt chẽ hơn.

Đồng thời cũng có quy định trong vòng 21 ngày, nếu phát hiện hợp đồng bảo hiểm có sai sót thì người tham gia bảo hiểm có quyền đòi nhận lại tiền, công ty bảo hiểm phải trả lại cho người tham gia bảo hiểm.

Vì vậy, vấn đề chèo kéo trong bán bảo hiểm là vấn đề cấm trong luật sửa đổi.

Bán bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng chưa chắc là của các chủ tịch, giám đốc

Đại biểu Nguyễn Thị Hà (Bắc Ninh): nêu thời gian qua, thị trường bảo hiểm nhân thọ, đặc biệt là các công ty bảo hiểm nhân thọ nước ngoài bán các sản phẩm thông qua các Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng có nhiều sai phạm. 

Đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết kết quả xử lý sai phạm và giải pháp của bộ trong thời gian tới để ngăn chặn các sai phạm này.

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay hiện có 19 công ty bảo hiểm, trong đó, có 2 công ty bảo hiểm trong nước là Bảo Minh và Bảo Việt còn lại 17 công ty bảo hiểm liên doanh với nước ngoài, của nước ngoài. 

Hoạt động chủ yếu là các đại lý, nhân viên trong nước thực hiện. Ông nêu rõ việc liên kết bán bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng có thể là hành vi của nhân viên ngân hàng chứ chưa chắc đã phải của các chủ tịch, giám đốc các ngân hàng thương mại chỉ đạo. 

Còn những vấn đề có thể là bảo hiểm liên kết giữa ngân hàng hợp đồng với các công ty bảo hiểm để hưởng chi phí dịch vụ nhưng trong quá trình thực hiện có sự lệch lạc, thiếu thanh tra, kiểm tra, định hướng, quản lý. 

Từ đó dẫn đến nhân viên tư vấn sai, ảnh hưởng đến người tham gia bảo hiểm. Cho nên, bộ đã xây dựng, tổ chức phối hợp thanh tra, kiểm tra để đảm bảo đúng đắn trong hoạt động bảo hiểm.