Thời gian gần đây, hiếm có một ngày nào trôi qua mà không có những tin tức về việc trí tuệ nhân tạo (AI) vừa giúp một công ty nào đó chứng kiến giá trị thị trường tăng vọt. Ví dụ gần nhất là đầu tháng này, giá cổ phiếu của Dell đã tăng hơn 30% trong một ngày vì kỳ vọng rằng công nghệ này sẽ thúc đẩy doanh số bán hàng.

Vài ngày sau, Together AI - một công ty khởi nghiệp về điện toán đám mây, đã huy động được nguồn vốn mới với mức định giá 1,3 tỷ USD, tăng từ mức 500 triệu USD vào tháng 11. Đáng nói, một trong những nhà đầu tư vào Together AI là Nvidia - nhà sản xuất chip AI đang thăng hạng chóng mặt.

Trước khi ra mắt ChatGPT, một AI "sáng tạo" đáp ứng các truy vấn theo những cách giống con người một cách kỳ lạ, vào tháng 11/2022, vốn hóa thị trường của công ty là khoảng 300 tỷ USD, chỉ tương đương như Home Depot, một chuỗi cải thiện nhà ở. Nhưng hiện tại, vốn hóa Nvidia đang ở mức 2,3 nghìn tỷ USD, chỉ kém 300 tỷ USD so với Apple.

Tuy nhiên, rõ ràng những thông tin choáng ngợp về AI liên tục xuất hiện khiến khó có thể biết được doanh nghiệp nào là người chiến thắng thực sự trong thời kỳ bùng nổ AI - và doanh nghiệp nào sẽ chiến thắng về lâu dài. Để giúp trả lời câu hỏi này, The Economist đã xem xét giá trị đã tích lũy từ đầu cho đến nay và điều này phù hợp như thế nào với doanh số bán sản phẩm và dịch vụ dự kiến.

Vào ngày 18/3, nhiều công ty sẽ đến San Jose để tham dự buổi họp mặt kéo dài bốn ngày do Nvidia tổ chức nhằm giới thiệu những cải tiến AI mới nhất. Buổi họp mặt này cũng sẽ làm nổi bật sự cạnh tranh khốc liệt giữa các công ty trong ngành.

Phân tích của The Economist đã kiểm tra bốn trong số các cấp AI khác nhau và các công ty tồn tại trong đó: Các ứng dụng hỗ trợ AI được bán cho các doanh nghiệp bên ngoài nhóm; Bản thân các mô hình AI, chẳng hạn như GPT -4, bộ não đằng sau Chat gpt và các kho lưu trữ của chúng; Các nền tảng điện toán đám mây lưu trữ nhiều mô hình này và một số ứng dụng (Amazon Web Services, Google Cloud Platform, Microsoft Azure); và phần cứng, chẳng hạn như chất bán dẫn (do các công ty như AMD, Intel và Nvidia sản xuất), máy chủ (Dell) và thiết bị mạng (Arista), chịu trách nhiệm về tốc độ tính toán của điện toán đám mây.

Dĩ nhiên, những đột phá về công nghệ có xu hướng nâng tầm những gã khổng lồ công nghệ mới. Sự bùng nổ của PC trong những năm 1980 và 1990 đã đưa Microsoft, hãng sản xuất hệ điều hành Windows, và Intel, hãng sản xuất chip cần thiết để chạy hệ điều hành đó, lên vị trí dẫn đầu trong trật tự phân hạng của công ty.

Theo Jefferies, một ngân hàng đầu tư, vào những năm 2000, "Wintel" đã thu được 4/5 lợi nhuận hoạt động từ ngành công nghiệp PC. Kỷ nguyên điện thoại thông minh đã làm điều tương tự với Apple. Chỉ vài năm sau khi ra mắt iPhone vào năm 2007, hãng đã thu về hơn một nửa lợi nhuận hoạt động toàn cầu của các nhà sản xuất thiết bị cầm tay.

Thế giới vẫn đang trong những ngày đầu của kỷ nguyên AI. Mặc dù vậy, lĩnh vực này đã sinh lợi vô cùng lớn. Như đã nói, khoảng 100 công ty được The Economist khảo sát đã tạo ra giá trị 8 nghìn tỷ USD cho chủ sở hữu của họ kể từ khi thành lập. Dĩ nhiên, không phải tất cả những lợi ích này đều là kết quả của cơn sốt AI nhưng rất nhiều trong số đó là như vậy.

AI THỰC SỰ HƯỞNG LỢI?

Ở mọi khía cạnh, giá trị ngày càng tập trung hơn vào một số ít công ty hàng đầu. Trong lĩnh vực phần cứng, chế tạo mô hình và ứng dụng, ba công ty lớn nhất đã tăng tỷ trọng trong giá trị tổng thể được tạo ra ở mức trung bình là 14 điểm phần trăm trong một năm rưỡi qua. Trong mảng đám mây, Microsoft, công ty có quan hệ đối tác với nhà sản xuất ChatGPT , Open AI, đã vượt lên trên Amazon và Alphabet (công ty mẹ của Google). Vốn hóa thị trường của họ hiện chiếm 46% tổng giá trị của bộ ba đám mây, tăng từ 41% trước khi phát hành ChatGPT.

Sự phân bố giá trị cũng không đồng đều giữa các lớp. Nói một cách tuyệt đối, hầu hết sự giàu có đều thuộc về các nhà sản xuất phần cứng. Nhóm này bao gồm các công ty sản xuất chip (chẳng hạn như Nvidia), các công ty sản xuất máy chủ (Dell) và các công ty sản xuất thiết bị mạng (Arista). Vào tháng 10 năm 2022, 27 công ty phần cứng đại chúng trong mẫu khảo sát trị giá khoảng 1,5 nghìn tỷ USD. Ngày nay con số đó là 5 nghìn tỷ USD.

Nvidia chiếm khoảng 57% mức tăng vốn hóa thị trường của các công ty phần cứng. Theo công ty nghiên cứu IDC, công ty sản xuất hơn 80% tổng số chip AI. Họ cũng gần như độc quyền về thiết bị mạng dùng để gắn các con chip lại với nhau bên trong các máy chủ AI ở trung tâm dữ liệu. Doanh thu từ hoạt động kinh doanh trung tâm dữ liệu của Nvidia đã tăng hơn gấp ba lần trong 12 tháng tính đến cuối tháng 1 so với năm trước. Tỷ suất lợi nhuận gộp của công ty tăng từ 59% lên 74%.

Các đối thủ sản xuất chip của Nivdia dĩ nhiên rất muốn giành được 1 phần (dù là nhỏ) của miếng bánh lợi nhuận đó. Những công ty lâu đời như AMD và Intel đang tung ra các sản phẩm cạnh tranh còn các công ty khởi nghiệp như GROG - công ty sản xuất chip AI siêu nhanh và Cerebras, công ty sản xuất chip siêu cỡ cũng bắt đầu tham gia vào cuộc chơi.

Khách hàng lớn nhất của Nvidia, ba gã khổng lồ về đám mây, cũng đang thiết kế chip của riêng họ như một cách vừa để giảm sự phụ thuộc vào một nhà cung cấp vừa giành lấy một số lợi nhuận béo bở của Nvidia cho chính họ. Lisa Su, giám đốc điều hành của AMD đã dự báo rằng doanh thu từ việc bán chip AI có thể tăng vọt lên 400 tỷ USD vào năm 2027, từ mức 45 tỷ USD vào năm 2023. Con số đó sẽ là quá lớn đối với riêng Nvidia.

Khi các ứng dụng AI trở nên phổ biến hơn, nhu cầu ngày càng tăng cũng sẽ chuyển từ chip cần thiết cho các mô hình đào tạo. Trong năm qua, khoảng 2/5 doanh thu AI của Nvidia đến từ việc khách hàng sử dụng chip của hãng để suy luận. Các chuyên gia kỳ vọng một số suy luận sẽ bắt đầu chuyển từ các đơn vị xử lý đồ họa chuyên dụng vốn là sở trường của Nvidia, sang các đơn vị xử lý trung tâm (CPU) đa năng giống như các đơn vị được sử dụng trong máy tính xách tay và điện thoại thông minh, vốn bị thống trị bởi AMD và Intel.

Tuy nhiên, sự thống trị của Nvidia trên thị trường phần cứng dường như vẫn được đảm bảo trong vài năm tới. Các công ty khởi nghiệp không có thành tích sẽ gặp khó khăn trong việc thuyết phục các khách hàng lớn cấu hình lại hệ thống phần cứng của công ty cho công nghệ mới của họ. 

Việc triển khai chip riêng của gã khổng lồ đám mây vẫn còn hạn chế. Và Nvidia có Cuda, một nền tảng phần mềm cho phép khách hàng điều chỉnh chip theo nhu cầu của họ. Phần mềm này phổ biến với các lập trình viên và khiến khách hàng khó chuyển sang chất bán dẫn đối thủ mà cuda không hỗ trợ.

Trong khi phần cứng giành chiến thắng trong cuộc đua tích lũy giá trị một cách tuyệt đối thì chính các nhà sản xuất mô hình độc lập mới là người được hưởng lợi ích tương ứng lớn nhất. Giá trị chung của 11 công ty như vậy đã tăng từ 29 tỷ USD lên khoảng 138 tỷ USD trong 16 tháng qua.

Định giá của Anthropic đã tăng từ 3,4 tỷ USD vào tháng 4 năm 2022 lên 18 tỷ USD. Mistral, một công ty khởi nghiệp của Pháp được thành lập cách đây chưa đầy một năm, hiện có giá trị khoảng 2 tỷ USD.

Một số giá trị đó được gắn với phần cứng. Các công ty khởi nghiệp mua rất nhiều chip, chủ yếu là từ Nvidia, để đào tạo các mô hình của họ. Imbue, giống như Open AI và Anthropic có trụ sở tại San Francisco, có 10.000 con chip như vậy. Cohere, đối thủ người Canada, có 16.000. 

Những chất bán dẫn này có thể được bán với giá hàng chục nghìn USD mỗi chiếc. Khi các mô hình ngày càng phức tạp hơn, chúng cần nhiều hơn thế. GPT -4 được cho là tốn khoảng 100 triệu USD để đào tạo. Một số người nghi ngờ rằng việc đào tạo công cụ kế nhiệm có thể khiến Open AI tốn kém gấp 10 lần.

Tuy nhiên, giá trị thực sự của những người làm mô hình nằm ở tài sản trí tuệ của họ và lợi nhuận có thể tạo ra. Mức độ thực sự của những lợi nhuận đó sẽ phụ thuộc vào mức độ cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà cung cấp mô hình và sẽ kéo dài bao lâu. 

Hiện tại, sự cạnh tranh đang rất gay gắt, điều này có thể giải thích tại sao các công ty trong nhóm này không thu được nhiều giá trị về mặt tuyệt đối.

Sự phong phú của các mô hình cũng đã tạo điều kiện cho sự phát triển của nhóm công ty ứng dụng. Giá trị của 19 công ty phần mềm giao dịch công khai trong nhóm ứng dụng đã tăng 1,1 nghìn tỷ USD, tương đương 35%, kể từ tháng 10/2022. Điều này bao gồm các nhà cung cấp phần mềm lớn đang bổ sung AI tổng quát vào dịch vụ của họ.

Zoom sử dụng công nghệ này để cho phép người dùng tóm tắt các cuộc gọi video. ServiceNow, nơi cung cấp công nghệ, nguồn nhân lực và các hỗ trợ khác cho các công ty, đã giới thiệu chatbot để giúp giải quyết các truy vấn cntt của khách hàng. Adobe, nhà sản xuất Photoshop, có một ứng dụng tên là Firefly, sử dụng AI để chỉnh sửa ảnh.

Sau đó là nhóm công ty điện toán đám mây. Vốn hóa thị trường tổng hợp của Alphabet, Amazon và Microsoft đã tăng 2,5 nghìn tỷ USD kể từ khi bắt đầu bùng nổ AI. Con số này chưa bằng 3/4 mức tăng trưởng của nhóm phần cứng và chỉ bằng 1/4 về mặt tỷ lệ phần trăm. 

Tuy nhiên, so với doanh thu thực tế mà AI dự kiến sẽ tạo ra cho bộ ba công nghệ lớn trong thời gian tới, việc tạo ra giá trị này vượt xa mức tạo ra ở tất cả các nhóm khác. Con số này gấp 120 lần doanh thu 20 tỷ USD mà AI tổng hợp được dự báo sẽ tăng thêm vào doanh số bán hàng của những gã khổng lồ về điện toán đám mây vào năm 2024. Tỷ lệ tương đương là khoảng 40 đối với các công ty phần cứng và khoảng 30 đối với các nhà sản xuất mô hình.

Theo: The Economist