Ngày 5/3/2020, mùa đua ngựa ở Mumbai bước vào dịp cao điểm với sự kiện Multimillion của Poonawalla Breeders, sự kiện kéo dài 1 ngày được tài trợ bởi gia tộc Poonawallas. Hàng năm vào dịp này, báo chí Ấn Độ đều đưa tin bài về lối sống "theo kiểu Bollywood" của Adar Poonawalla và vợ của ông, Natasha. Hầu như chẳng ai để ý đến những công việc hàng ngày của cặp đôi đang điều hành Serum Institute, viện nghiên cứu và sản xuất vaccine ít khi xuất hiện trên truyền thông nhưng lại là nguồn chính tạo ra của cải cho gia tộc.
Nhưng 1 năm vừa qua, chính Serum Institute chứ không phải những người chủ sở hữu sành điệu của nó lại xuất hiện dày đặc trên báo chí. Trong khi vaccine Covid-19 gặp phải nhiều trở ngại khó khăn, từ những trục trặc trong khâu sản xuất ở châu Âu, những sự cố trong khâu phân phối ở Mỹ và những xung đột địa chính trị đang nổ ra ở khắp nơi vì ai ai cũng ráo riết đi tìm nguồn cung, Serum Institute nổi lên là công ty hiếm hoi có thể mở rộng sản xuất rất nhanh chóng và xuất đi những liều vaccine quý giá mà không gây nên bất kỳ tranh cãi nào.
Ngài Poonawalla cho biết dự định đến cuối năm nay công ty của gia đình ông sẽ xuất xưởng thêm 1,5 tỷ liều vaccine Covid-19, bên cạnh 1,3 đến 1,5 tỷ liều vaccine phòng các bệnh khác từ sởi cho đến lao mà công ty vẫn đều đặn sản xuất hàng năm. Ngày 23/2 vừa qua, Serum Institute cho ra lò lô hàng lớn đầu tiên, gồm 70 triệu liều vaccine Oxford-AstraZeneca. Số vaccine này được cung cấp cho Ấn Độ và khoảng hơn 20 nước nghèo khác trong khuôn khổ chương trình chia sẻ vaccine COVAX.
Ngày 1/3, Canada cho biết sẽ mua 500.000 liều từ công ty này. Giờ đây công ty gia đình có doanh thu hàng năm đạt 735 triệu USD và 6.000 nhân viên này đang gánh trên vai trọng trách rất lớn trong cuộc chiến chống Covid-19 của toàn thế giới.
Kế hoạch của Poonawalla rất táo bạo. Ông muốn nâng sản lượng hàng tháng đối với vaccine Oxford từ mức 60-70 triệu liều hiện nay lên 100 triệu liều vào tháng 4. Đó cũng là tháng mà Serum sẽ bắt đầu sản xuất 40-50 triệu liều vaccine phát triển bởi Novavax (1 công ty công nghệ sinh học của Mỹ). Đến cuối mùa hè, công ty kỳ vọng sẽ bước vào sản xuất 1 loại vaccine khác được phát triển bởi SpyBiotech, 1 startup đến từ Anh. Và đến đầu năm 2021 Serum kỳ vọng sẽ bắt đầu sản xuất 1 loại vaccine 1 liều khác mà công ty công nghệ sinh học Codagenix đang phát triển.
Theo ước tính của Poonawalla, cho đến khi dây chuyền sản xuất của các công ty đối thủ có thể khởi động vào mùa thu tới, lượng vaccine mà Serum sản xuất ra sẽ chiếm khoảng 40-50% tổng nguồn cung trên toàn thế giới. Không giống như Pfizer, gã khổng lồ dược phẩm của Mỹ mới đây đã nâng mục tiêu sản lượng của năm 2021 từ 1,3 tỷ lên 2 tỷ liều, các vaccine mà Serum Institute sản xuất đều có giá rẻ và không cần phải được bảo quản ở nhiệt độ siêu thấp - điều rất cần thiết với các nước nghèo.
Một số yếu tố đứng sau thành công của Serum, giống như đại dịch và phản ứng nhanh nhạy của các nhà khoa học, là nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Tuy nhiên, bí quyết thành công của công ty này là họ đặt cược tất cả vào những thứ hoàn toàn đi ngược lại với quá trình sản xuất vaccine truyền thống. Thông thường thì vài năm sau khi tiến hành nghiên cứu, các công ty mới bắt đầu đầu tư nhằm nâng công suất và đầu tư cho khâu phân phối, sau đó lại mất thêm vài năm thử nghiệm lâm sàng đánh giá mức độ an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, 2 cha con nhà Poonawalla đã quyết định bắt đầu sản xuất vaccine của Oxford trước cả khi các cuộc thử nghiệm lâm sàng được tiến hành.
Trong lịch sử nhà Poonawallas có không ít những quyết định táo bạo như vậy. Những năm 1960, Cyrus Poonawallas đã chuyển hướng kinh doanh của công ty từ sản xuất thức ăn cho ngựa sang sản xuất huyết thanh điều trị rắn cắn, bệnh uốn ván và nhiều loại bệnh khác.
40 năm sau, con trai của ông, người lên làm CEO từ năm 2011, đã mở rộng mạng lưới khách hàng lên 165 quốc gia. Doanh thu từ thị trường nước ngoài hiện chiếm khoảng 70%. Tháng 12 năm ngoái, công ty ra mắt vaccine đầu tiên hoàn toàn sản xuất tại Ấn Độ.
Khoản đầu tư ban đầu trị giá 80 triệu USD để sản xuất vaccine Oxford từ lúc chưa được thử nghiệm lâm sàng là do chính những tỷ phú trong gia tộc bỏ tiền túi. Sau đó Serum Institute cũng đã nhận được thêm 800 triệu USD từ các nhà đầu tư: gồm 270 triệu USD từ những thành viên trong gia đình, 300 triệu USD từ quỹ Bill & Melinda Gates và phần còn lại từ chính phủ các nước.
Là 1 công ty tư nhân, Serum sẽ không công bố chi tiết số tiền đó đã được chi tiêu như thế nào. Tuy nhiên Poonawalla cho biết công ty đã tăng gấp đôi công suất, mà quá trình diễn ra rất nhanh chóng.
Nhờ hợp tác lâu năm với Oxford và Novavax trong nỗ lực phát triển vaccine phòng bệnh sởi trước đây, Serum có được công thức từ sớm. Và mối quan hệ sâu sắc với các nhà cung ứng giúp quá trình sản xuất diễn ra trơn tru. Serum đã phải tuyển thêm 1.000 nhân viên mới. 500 công nhân xây dựng đang khẩn trương xây dựng những toà nhà mới.
Poonawalla cho rằng với tốc độ hiện tại sẽ mất ít nhất 2 năm nữa thế giới mới có đủ nguồn cung vaccine Covid-19 để đáp ứng đủ nhu cầu. Con số sẽ ít hơn nếu như lãnh đạo các nước hợp tác chặt chẽ hơn. Và Serum vẫn hi vọng sẽ sản xuất được nhiều hơn những liều vaccine chỉ có giá 3 đến 5 USD, sau đó dần dần cắt giảm chi phí để tăng lợi nhuận thu được.
"Tình trạng này sẽ kéo dài và trong tương lai nhu cầu vẫn rất cao", Poonawalla dự đoán. Ở nhiều nơi trên thế giới Covid-19 sẽ trở nên giống với cúm mùa. Sản lượng của Serum sẽ đạt đỉnh 600-700 triệu liều mỗi năm trên mỗi loại đối với 4 loại vaccine mà công ty đang nhắm tới.
Đại dịch khiến ngành sản xuất vaccine có 1 tương lai đầy hứa hẹn nhưng cũng có nhiều bên muốn nhảy vào, đồng nghĩa với sự cạnh tranh khốc liệt hơn. Mặc dù cú đặt cược vào vaccine Oxford đã đem lại thành công vang dội và nhiều khả năng Novavax cũng sẽ vậy, vaccine do Codagenix và SpyBiotech phát triển vẫn là 1 ẩn số. Và chủ nghĩa dân tộc có thể khiến việc xuất khẩu vaccine từ Ấn Độ cũng như nhập khẩu nguyên liệu đầu vào gặp khó.
Nhưng dù chuyện gì xảy ra thì Poonawalla vẫn rất tự tin khẳng định Serum sẽ duy trì vị thế dẫn đầu. Trái ngược với các ông lớn dược phẩm phải chi hàng tỷ USD cho khâu quảng cáo những loại thuốc đắt tiền, Serum bán vaccine với giá rẻ cho những cơ quan y tế của các nước. Đó vẫn là thế mạnh của công ty này. Và những thành tựu mà công ty Ấn Độ đạt được khi phản ứng với đại dịch Covid-19 đem lại cho họ lợi thế tuyệt vời hơn nhiều so với những gì mà 1 chiến dịch quảng cáo nào có thể đạt được.
Tham khảo The Economist