Sửa đổi luật để bắt kịp nhu cầu thực tiễn về sở hữu trí tuệ

Chánh Trung

(KTSG Online) - Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông nông thôn đang tích cực đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) để sớm đưa Luật đi vào thực tiễn, đáp ứng những thay đổi mạnh mẽ đang diễn ra trong lĩnh vực SHTT.

Các đại biểu góp ý với bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) về các vấn đề sửa đổi trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan. Ảnh: Chánh Trung

Nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ

Hội thảo “Tham vấn về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ” đã được tổ chức hôm 12-3 tại TPHCM với sự hỗ trợ của Dự án phát triển lĩnh vực Tài chính và Sở hữu trí tuệ tại Đông Nam Á (FSIP) do Quỹ thịnh vượng của Vương quốc Anh tài trợ. Hội thảo nhằm lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan tại khu vực phía Nam để hoàn thiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Tại hội thảo các Bộ, ngành, cơ quan quản lý và các luật sư, giảng viên đại học, chuyên gia đã thảo luận các vấn đề dự kiến sửa đổi trong dự án luật, bao gồm 3 nhóm: các vấn đề sửa đổi trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp; các vấn đề sửa đổi trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan; và các vấn đề sửa đổi trong lĩnh vực giống cây trồng. Khối lượng các điều sửa đổi lần này là 80/222 điều (chiếm 36%).

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết Luật Sở hữu trí tuệ được Quốc hội  thông qua năm 2005 (Luật số 50/2005/QH11) có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2006, được sửa đổi, bổ sung năm 2009 (Luật số 36/2009/QH12) và năm 2019 (Luật số 42/2019/QH14) là văn bản pháp luật quan trọng, điều chỉnh các quan hệ xã hội liên quan đến loại tài sản đặc biệt - tài sản trí tuệ.

Qua thực tiễn hơn 15 năm thi hành, Luật Sở hữu trí tuệ đã phát huy vai trò to lớn trong việc tạo hành lang pháp lý cho hoạt động sáng tạo, khai thác, sử dụng và thụ hưởng các tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, thực thi pháp luật trong nước và hội nhập quốc tế.

Chính sách pháp luật cũng tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân xác lập, khai thác và bảo vệ quyền SHTT, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó cũng góp phần khuyến khích hoạt động sáng tạo, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ngoài ra Luật Sở hữu trí tuệ còn là nền tảng đưa hệ thống bảo hộ SHTT của Việt Nam đạt chuẩn mực theo Hiệp định về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền SHTT (TRIPS) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng như đáp ứng các nghĩa vụ theo cam kết của Việt Nam trong các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới gần đây.

Tuy nhiên, thực tiễn hơn 15 năm thi hành, cùng với việc hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam trong thời gian qua cho thấy Luật Sở hữu trí tuệ còn tồn tại một số vướng mắc, bất cập nhất định. Để thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về hoàn thiện thể chế về SHTT, đảm bảo phù hợp với các văn bản trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là các quy định của Bộ luật Dân sự, pháp luật chuyên ngành. Cũng như đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, yêu cầu của công cuộc cải cách thủ tục hành chính cũng như để bảo đảm thi hành các cam kết về SHTT trong các FTA mà Việt Nam đã và đang đàm phán hoặc đã ký kết, phê chuẩn. Do đó cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ trên cơ sở phát huy ưu điểm và khắc phục các hạn chế của Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành.

Tại hội thảo các Bộ, ngành đã thông tin về các nội dung sửa đổi, bổ sung trong đó tập trung cụ thể vào 7 nhóm nội dung chính trong các chính sách đã được Quốc hội thông qua, bao gồm: đảm bảo quy định rõ về tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, người biểu diễn, chủ sở hữu quyền liên quan trong các trường hợp chuyển nhượng, chuyển giao quyền tác giả, quyền liên quan; khuyến khích tạo ra, khai thác và phổ biến sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí được tạo ra từ ngân sách Nhà nước; tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện thủ tục đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan, thủ tục xác lập quyền sở hữu công nghiệp; đảm bảo mức độ bảo hộ thỏa đáng và cân bằng trong bảo hộ quyền SHTT; tăng cường hiệu quả hoạt động hỗ trợ về SHTT; nâng cao hiệu quả của hoạt động bảo vệ quyền SHTT; và bảo đảm thi hành đầy đủ và nghiêm túc các cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo hộ SHTT trong quá trình hội nhập.

Đầy nhanh tiến độ góp ý, hoàn thiện luật

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết đã gửi Hồ sơ dự án Luật tới Bộ Tư pháp để thẩm định và Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu, tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp. Đến nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật và các tài liệu kèm theo để chuẩn bị trình Chính phủ. Để hoạt động lấy ý kiến về dự thảo Luật thêm hiệu quả, bên cạnh việc lấy ý kiến dưới hình thức văn bản các Bộ, ngành cho biết cũng đang trực tiếp trao đổi và ghi nhận ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.

Trong phần góp ý với dự thảo Luật nhiều đại biểu cho rằng việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ là rất cần thiết nhất là trong bối cảnh sự phát triển về văn hóa, xã hội, kinh tế, công nghệ… ngày một mạnh mẽ, phát sinh nhiều vấn đề liên quan đến SHTT. Trong khi đó, Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành còn nhiều thiếu sót, chưa bắt kịp với các vấn đề phát triển mới.

Bên cạnh đó Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành cũng còn nhiều điểm bất cập khiến các cá nhân, doanh nghiệp lúng túng khi áp dụng. Việc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật trong lĩnh vực SHTT lần này có vai trò rất quan trọng, góp phần hoàn thiện thêm một bước để đưa hệ thống SHTT của Việt Nam trở thành công cụ quan trọng giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia.

Khung pháp lý về SHTT còn là động lực của kinh tế tri thức, của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. Do vậy các đại biểu ý kiến là cần phải tiếp tục sửa đổi các điều trong Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành đồng thời bổ sung các nội dung mới để phù hợp với điều kiện phát triển về kinh tế, văn hóa xã hội như hiện nay. Bên cạnh đó cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ để giúp Luật đi vào thực tiễn sớm, giải quyết, tháo gỡ các khó khăn về SHTT cho các doanh nghiệp, tổ chức.

Bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho hay liên quan đến các vấn đề sửa đổi trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan sẽ tiếp tục nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung một số điều trong thời gian tới đây. Đồng thời ý kiến, góp ý tại hội thảo cũng như góp ý bằng văn bản của các đại biểu cũng sẽ được ghi nhận để sớm hoàn thiện Luật.

Tại hội thảo, ông Sam Wood, Phó tổng lãnh sự Vương quốc Anh tại TPHCM cho biết mong muốn mở rộng hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực SHTT và hỗ trợ Việt Nam tăng cường sự bảo đảm về mặt pháp lý cho các chủ thể quyền SHTT, đảm bảo SHTT đóng vai trò là chất xúc tác cho hoạt động đổi mới sáng tạo. Ông hy vọng các thảo luận tích cực từ các đại biểu tham dự hội thảo cung cấp thêm nhiều thông tin hữu ích cho việc sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam ngày càng phù hợp hơn với các cam kết của Việt Nam trong các hiệp ước quốc tế về SHTT.