Ủy ban Kiểm tra (UBKT) Trung ương vừa công bố một số vi phạm của Ban cán sự đảng Bộ KH&CN và Ban cán sự đảng Bộ Y tế nhiệm kỳ 2016-2021, liên quan đến vụ việc xảy ra tại Công ty CP Công nghệ Việt Á.

Những vi phạm trên được đánh giá gây hậu quả nghiêm trọng, thiệt hại đến tiền và tài sản của Nhà nước, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật.

Đề tài sử dụng kinh phí nhà nước chuyển giao cho tư nhân

Về phía Bộ KH&CN, Ban cán sự đảng, lãnh đạo bộ này đã thiếu trách nhiệm, buông lỏng, thiếu kiểm tra, để một số cán bộ vi phạm quy định của Đảng, pháp luật nhà nước trong việc phê duyệt, giao tổ chức thực hiện, ký hợp đồng, đánh giá, nghiệm thu, chuyển giao, quản lý, kiểm tra, giám sát, thanh quyết toán kinh phí thực hiện đề tài khoa học nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 của Học viện Quân y. Cùng với đó là các vi phạm trong công tác truyền thông, xác nhận và đề nghị khen thưởng đối với Học viện Quân y, Công ty Việt Á...

Trong vụ kit test Việt Á, Bộ Công an đã khởi tố Phan Quốc Việt (tổng giám đốc công ty này) và hàng loạt cán bộ, quan chức. Ảnh: P.HÙNG - T.PHANHAN

Trong những cá nhân phải chịu trách nhiệm, người từng giữ cương vị cao nhất tại Bộ KH&CN là ông Chu Ngọc Anh (nguyên bộ trưởng, hiện là chủ tịch UBND TP Hà Nội), ngoài ra còn có ông Phạm Công Tạc (thứ trưởng).

Theo tìm hiểu, đề tài nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 do Học viện Quân y chủ trì, có sự tham gia của bốn thành viên của Công ty Việt Á, trong đó có Phan Quốc Việt (tổng giám đốc, đã bị khởi tố và bắt giam). Đề tài này là nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia, thực hiện từ tháng 2-2020, với tổng kinh phí chi từ ngân sách gần 19 tỉ đồng.

Tháng 3-2020, Hội đồng đánh giá, nghiệm thu kết quả giai đoạn 1 đề tài (thuộc Bộ KH&CN) họp và đề nghị Bộ Y tế cấp phép sử dụng cho hai bộ sinh phẩm LightPoweriVA SARS-CoV-2 1st RT-PCR Kit và LightPoweriVA SARS-CoV-2 1st RT-rPCR Kit.

Đáng chú ý, website của Bộ KH&CN từng đăng tải thông tin về việc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận bộ kit test do Công ty Việt Á sản xuất. Tuy nhiên, sau khi Bộ Công an khởi tố vụ án, thông tin này đã bị gỡ bỏ vì “có sai sót”.

Một câu hỏi lớn được đặt ra: Đề tài nghiên cứu kit test được sử dụng kinh phí từ ngân sách quốc gia nhưng đến khi có kết quả thì lại chuyển giao cho Công ty Việt Á để doanh nghiệp thu lời hàng ngàn tỉ đồng? Bộ KH&CN có trách nhiệm gì trong chuyện này hay không?

Trả lời báo chí về vấn đề trên, đại diện Cục C03 Bộ Công an không khẳng định trực tiếp nhưng cho biết cơ quan công an sẽ điều tra “triệt để mọi góc cạnh liên quan đến vụ án, không có vùng cấm hay ngoại lệ”.

Đến nay, Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam ông Trịnh Thanh Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ KH&CN các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ KH&CN, về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Sai phạm trong việc cấp phép, hiệp thương giá

Về phía Bộ Y tế, Ban cán sự đảng, lãnh đạo đơn vị này thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, thiếu kiểm tra, để một số cán bộ vi phạm quy định của Đảng, pháp luật nhà nước trong việc đánh giá chuyên môn, kiểm tra, giám sát; cấp phép, cấp số đăng ký lưu hành; hiệp thương giá và mua sắm bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 của Công ty Việt Á.

Trong số những cá nhân phải chịu trách nhiệm, người giữ cương vị cao nhất tại Bộ Y tế là ông Nguyễn Thanh Long (bộ trưởng), ngoài ra còn có ông Nguyễn Trường Sơn (thứ trưởng). Tháng 12-2021, Bộ Y tế thông tin về bộ sản phẩm kit test Việt Á, khẳng định các sản phẩm cấp phép “đều đã được đánh giá đạt yêu cầu, đáp ứng tiêu chuẩn, chất lượng của Việt Nam và đảm bảo đúng theo các quy định hiện hành”.

Đáng chú ý, bộ này từng có công văn giới thiệu sản phẩm kit xét nghiệm của Công ty Việt Á (cùng một số sản phẩm khác) để các sở Y tế và các bệnh viện chủ động liên hệ mua sắm phục vụ phòng chống dịch.

Trong danh sách kèm theo công văn, bộ kit test Việt Á có giá bán công bố là 470.000 đồng/test - mức giá được Bộ Công an xác định là bị “nâng khống”. Nhiều địa phương đã mua số lượng lớn với mức giá trên.

Đề cập về vấn đề giá, Bộ Y tế cho hay trang thiết bị y tế và sinh phẩm xét nghiệm không thuộc trong danh mục mặt hàng phải quản lý giá; giá sẽ được xác định thông qua đấu thầu và khác nhau theo từng thời điểm và số lượng mua sắm, khả năng cung ứng.

Mức giá 470.000 đồng/test được Công ty Việt Á niêm yết công khai để các địa phương, cơ sở y tế nắm bắt, tham khảo chứ không phải là giá bắt buộc áp dụng. Do đó, các địa phương, đơn vị thực hiện mua sắm, đấu thầu theo đúng quy định và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện.

Tuy nhiên, theo cơ quan điều tra, có dấu hiệu sai phạm trong việc cấp phép đăng ký lưu hành tạm thời và cấp phép đăng ký lưu hành chính thức, cũng như việc hiệp thương giá sản phẩm kit xét nghiệm với Công ty Việt Á, xảy ra tại Bộ Y tế.

Đến nay, công an đã khởi tố, bắt tạm giam ông Nguyễn Minh Tuấn (cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế) và ông Nguyễn Nam Liên (Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính, Bộ Y tế) cùng về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.