Isabelle Müller giờ luôn nở nụ cười tự tin và thấu hiểu - Ảnh: NGUYỄN Á

Câu chuyện của Isabelle Müller đã khiến nhiều người đọc phải 'nghẹn tim', ngỡ ngàng nhận ra vấn nạn xâm hại tình dục trẻ em từ người thân trong gia đình vẫn có thể xảy ra ở một đất nước có tiếng văn minh, và vẫn có thể kéo dài trong sự chịu đựng tột cùng của em bé nạn nhân. Câu chuyện không của riêng ai, và nhiều năm gần đây đã trở thành vấn nạn nhức nhối xã hội ở Việt Nam.

Tuổi Trẻ trò chuyện với tác giả Isabelle Müller, một nạn nhân đã vượt lên được nghịch cảnh, về những giải pháp có thể chấm dứt vấn nạn này.

* Bà đã phải chịu đựng một thời gian quá dài trước khi đủ mạnh mẽ để tự mình đứng lên phản kháng, chấm dứt việc xâm hại. Vậy thì điều gì có thể động viên những bé gái nạn nhân lên tiếng tố cáo sớm hơn?

- Bà Isabelle Müller: Trước hết, nhận thức và giáo dục về vấn nạn này cần được phổ cập tốt hơn trong xã hội và trong gia đình. Việt Nam phải đối mặt với thách thức và rào cản xã hội lớn hơn các nước khác trên thế giới. 

Những quan điểm truyền thống đã và đang cản trở quá trình phát triển ở khu vực này trong nhiều thập niên, nếu không muốn nói là hàng thế kỷ. Ví dụ, câu hỏi của bạn chỉ đề cập đến "các bé gái, cô gái". 

Điều này cho tôi thấy rằng có thể bạn chưa biết hoặc chưa tin rằng không chỉ trẻ em gái mà nhiều trẻ em trai cũng bị xâm hại. Nó giống như niềm tin vững chắc rằng thủ phạm chỉ là đàn ông. Không, phụ nữ cũng có thể là thủ phạm và xâm hại trẻ em một cách nghiêm trọng.

Vấn đề lạm dụng và bạo lực tình dục trẻ em dẫn chúng ta đến một vùng sâu tối bất thường của con người. 

Thật không may, vũng lầy tối tăm này vẫn tồn tại vì các nạn nhân thường không có cơ hội bộc lộ câu chuyện của mình một cách rõ ràng mà không bị kỳ thị. Họ thường bị xã hội coi là nghịch mắt hoặc là người cũng có lỗi thay vì được giúp đỡ. 

Ngoài ra, còn vì không có hình phạt đủ khắc nghiệt dành cho thủ phạm. Việc thiếu các luật liên quan, rõ ràng và đáng tin cậy có nghĩa là thủ phạm vẫn có thể tiếp tục mà không bị trừng phạt, và nạn nhân không đủ tin tưởng để trông cậy vào hệ thống pháp luật.

* Cụ thể hơn, giải pháp phải có cho cả xã hội, gia đình và cá nhân ở đây là gì?

- Đầu tiên là giáo dục trong gia đình: Cha mẹ/người lớn nên giải thích rõ ràng cho con cái họ hiểu bản thân lạm dụng hoặc bị lạm dụng tình dục nghĩa là gì. 

Một đứa trẻ nhất định phải được hiểu rõ ràng rằng nếu ai đó chạm vào chúng một cách khiếm nhã thì hành vi này chắc chắn là không đúng và phải được thông báo ngay cho cha mẹ hoặc một thành viên lớn tuổi trong gia đình. 

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng không nên tạo cho con cảm giác tình dục là một thứ gì đó xấu xa. Cha mẹ cần giải thích cho trẻ hiểu sự phát triển bình thường của con người, và không có ai khác ngoài chính bản thân mình - duy nhất và độc nhất - được quyền quyết định hay làm bất cứ điều gì với cơ thể của mình. 

Khi trẻ còn nhỏ, nên dạy chúng nói "Không" thật rõ ràng và to nếu ai đó yêu cầu chúng làm điều gì đó lạ lẫm. 

Kẻ phạm tội rất sợ những đứa trẻ to tiếng và tự tin, vì chúng có thể sẽ lên tiếng. Những kẻ phạm tội thường là kẻ hèn nhát và có nhiều yếu điểm, đó là lý do họ thường chọn những đứa trẻ nhạy cảm và nhút nhát.

Bước thứ hai là giới thiệu chủ đề này càng sớm càng tốt trong các trường học, lặp đi lặp lại thường xuyên với các cấp độ thích hợp từ mẫu giáo cho đến các lớp trên. 

Không phải phụ huynh nào cũng đủ kiến thức để giải thích với con, vì vậy, ngành giáo dục có vai trò và trách nhiệm trong việc bảo vệ trẻ. 

Trong một số trường hợp, giáo viên có thể thay thế vai trò của cha mẹ và trở thành người bạn tâm giao của các em. Việc cảnh giác và chú ý cần phải có ở tất cả mọi người vì lạm dụng tình dục có thể xảy ra ở mọi cấp độ xã hội và ngành nghề, không hề có loại trừ.

Thứ ba là cần tạo thêm nhiều cơ hội để nạn nhân có thể lên tiếng, tìm kiếm sự giúp đỡ. Những nạn nhân thường không biết phải tìm đến đâu, thổ lộ với ai. 

Chúng ta có thể công bố rộng rãi bằng nhiều hình thức số điện thoại của những tổ chức tư vấn, trợ giúp. Càng có nhiều tổ chức như vậy - có tên hoặc ẩn danh - nạn nhân càng có nhiều cơ hội hơn để thoát ra.

Cuối cùng, các điều luật rõ ràng và mạnh mẽ cần khẩn trương được ban hành. Như trong vấn nạn ma túy, ai tàng trữ, buôn bán ma túy sẽ bị trừng phạt rất nghiêm khắc và pháp luật thực thi đúng như vậy. 

Vậy thì tại sao lại vẫn có những điểm mờ trong điều luật với chủ thể xâm hại tình dục? Nếu thủ phạm biết rằng họ có thể thoát khỏi nó bằng thủ thuật pháp lý hoặc với một khoản tiền phạt, họ vẫn sẽ không ngừng lạm dụng.

Isabelle Müller ký tặng sách cho độc giả TP.HCM - Ảnh: NGUYỄN Á

* Thật ra luật pháp vẫn luôn quy định những hình phạt rất nghiêm khắc với loại tội phạm này. Ngoài sự im lặng của nạn nhân, vẫn còn những gì có thể giúp họ lẩn tránh trả giá?

- Khi tôi còn là một đứa trẻ ở Pháp, có một vấn đề về thời hiệu áp dụng pháp luật: hành vi lạm dụng tình dục trẻ em chưa đủ tuổi sẽ hết thời hiệu tố cáo sau 20 năm. Nhưng đa số các nạn nhân thì không đủ khả năng lên tiếng kể cả khi đã trưởng thành hơn. 

Ngay cả khi họ bị lạm dụng nghiêm trọng và họ chứng minh được điều đó sau nhiều năm, thời hiệu của luật tố cáo vẫn có thể giúp thủ phạm thoát khỏi sự trừng phạt. Ngay cả cha tôi cũng đã từng đề cập đến luật này: tôi càng lớn lên thì sự an toàn của ông càng được đảm bảo. 

Đến năm 2018, thời hiệu tố cáo đã được nâng lên 30 năm, sau khi các nhà làm luật hiểu rằng nhiều nạn nhân cần thêm thời gian để lành vết thương lòng và tìm kiếm công lý. 

Nỗi đau khổ của một đứa trẻ bị lạm dụng không có thời hiệu, do đó việc tố cáo, đấu tranh với tội phạm tình dục cũng không được phép có thời hiệu.

Luật pháp cứng rắn và đáng tin cậy, khẳng định công lý, cam kết bảo vệ con người khỏi cái ác, họ mới có được niềm tin và dám đứng lên.

* Và khi công lý đã được thực thi, chúng ta nên làm gì để những nạn nhân nguôi vết thương lòng, kể cả khi đã trưởng thành?

- Cần cả một chặng đường dài cho đến khi nạn nhân của bạo lực tình dục bình phục, có khả năng sống và yêu thương trở lại. 

Việc giáo dục cần được tiếp tục để nạn nhân có nhận thức khác về bản thân. Ví dụ, trinh tiết được quan điểm truyền thống ca tụng là điều tốt đẹp nhất. Đúng là sẽ rất tuyệt khi một phụ nữ trẻ tìm được người đàn ông trong mộng của mình ngay từ lần đầu. 

Nhưng những chuyện như vậy lại rất hiếm hoi. Ngày nay, phụ nữ nên tự tin hơn để tìm ra người phù hợp nhất với hạnh phúc của mình. 

Nếu những nạn nhân bị xâm hại tình dục, bị tổn thương có được nhận thức khác hơn về thể xác và tình dục, được giải phóng khỏi các khuôn mẫu truyền thống, điều đó sẽ dễ dàng hơn đối với họ. 

Họ rất cần được lắng nghe và được nhận những lời khuyên từ các chuyên gia, bác sĩ tâm lý và cả những người đồng cảnh. Luôn luôn có một con đường để hạnh phúc và bạn hãy tự cho phép mình bước lên nó.

Cuối cùng, xã hội phải ngừng kỳ thị những nạn nhân bị lạm dụng tình dục. Họ cần được thương yêu và giúp đỡ chứ không phải bị chà đạp một lần nữa.

Con gái của chim phượng hoàng - Kỳ 5: Đi tìm tình yêu

TTO - Điểm dừng chân đầu tiên của tôi lại là nhà chị gái tôi. Hélène và chồng của chị không chỉ chào đón tôi một cách vui vẻ, họ còn dành cho tôi một phòng gác mái rộng rãi, nơi trước đó được sử dụng để ủi đồ.