Quá trình điều tra bà Nguyễn Phương Hằng, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam, về hành vi Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, Công an TP HCM đã lập lý lịch tư pháp của bị can. Đây là một trong những hoạt động tố tụng trong điều tra vụ án hình sự, nhằm làm rõ nhân thân người phạm tội.
Cơ quan điều tra xác định, bà Hằng trước đây mang tên Nguyễn Thị Thanh Tuyền, đến năm 2010 đổi tên như hiện tại. Ngoài quốc tịch Việt Nam, bị can còn có quốc tịch Cộng hòa Cyprus.
Bà Nguyễn Phương Hằng tại cơ quan điều tra. Ảnh: Công an TP HCM
Theo luật sư Võ Đan Mạch (Giám đốc Công ty Luật TNHH MTV TA PHA), căn cứ Điều 5 Bộ luật Hình sự (BLHS), việc bà Hằng mang hai quốc tịch không ảnh hưởng đến quá trình điều tra, xử lý. Tức là, BLHS được áp dụng để xử lý mọi hành vi phạm tội thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam, không phân biệt chủ thể thực hiện hành vi phạm tội là công dân Việt Nam, người nhiều quốc tịch hay người nước ngoài.
Trong một số trường hợp liên quan đến miễn trừ ngoại giao, các cam kết trong Điều ước quốc tế (ĐƯQT) mà Việt Nam gia nhập, ký kết, người nước ngoài phạm tội tại Việt Nam thuộc đối tượng này thì vấn đề trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết theo quy định của ĐƯQT hoặc theo tập quán quốc tế đó. Tuy nhiên, bà Hằng không thuộc trường hợp được miễn trừ ngoại giao quy định tại Pháp lệnh về Quyền ưu đãi, miễn trừ dành cho cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự và cơ quan đại diện của tổ chức quốc tế tại Việt Nam ngày 23/8/1993 của Ủy ban Thường vụ Quốc Hội; Nghị định số 73-CP ngày 30/7/1994 của Chính phủ.
Theo đó, cơ quan điều tra vẫn giải quyết theo trình tự, thủ tục tố tụng thông thường, áp dụng cơ chế xử lý tương tự như một người nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam. Pháp luật Việt Nam sẽ được áp dụng để xử lý.
"Tuy nhiên, trong quá trình tố tụng, Đại sứ quán Cộng hòa Cyprus muốn thăm hỏi, thông tin về công dân của mình thì cơ quan tố tụng vẫn tạo điều kiện cho tiếp xúc trong phạm vi ngoại giao lãnh sự để nắm thông tin. Ngoài ra, không có ngoại lệ nào khác", luật sư Đan Mạch nói.
Nói rõ hơn về các chủ thể được hưởng chế độ miễn trừ ngoại giao, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn luật sư TP HCM) cho biết, các trường hợp này bao gồm: cơ quan đại diện ngoại giao; cơ quan lãnh sự nước ngoài; cơ quan đại diện của các Tổ chức quốc tế tại Việt Nam (gồm đại diện các Tổ chức quốc tế thuộc hệ thống Liên Hợp Quốc, đại diện của Tổ chức quốc tế liên chính phủ ngoài hệ thống Liên Hợp Quốc và đại diện các Tổ chức phi chính phủ nước ngoài);... và thành viên của những cơ quan đó, cũng như thành viên gia đình họ.
"Hiện nay Việt Nam và Cộng hoà Cyprus không có ĐƯQT, bà Hằng cũng không thuộc trường hợp được miễn trừ ngoại giao. Nếu bà Hằng phạm tội trước hết vẫn là công dân Việt Nam, nên cơ quan có thẩm quyền sẽ áp dụng pháp luật Việt Nam để xử lý", ông Trạch nêu quan điểm.
Bà Nguyễn Phương Hằng được biết đến là đại gia bất động sản tại Việt Nam, vợ của doanh nhân Huỳnh Uy Dũng - tức Dũng "Lò Vôi". Theo cơ quan điều tra, từ giữa năm 2021, bà Hằng dùng hàng chục tài khoản trên Youtube, Facebook, TikTok thực hiện cả trăm buổi livestream. Trong đó có nhiều nội dung sai sự thật, sử dụng những ngôn từ mang tính chất nhục mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của những người liên quan.
Trong tháng 2, cơ quan điều tra 4 lần mời bà Hằng lên làm việc để cảnh báo, răn đe và yêu cầu chấm dứt hành vi livestream phát ngôn ảnh hưởng đến người khác nhưng bà này cố ý né tránh, không chấp hành. Bà Hằng bị cho là không hợp tác, "coi thường pháp luật", tiếp tục tổ chức nhiều hoạt động tụ tập đông người gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự; tổ chức các đoàn người đến nhà riêng của những người mâu thuẫn với mình để công kích, xúc phạm và đều livestream trên các nền tảng mạng xã hội.
Cơ quan điều tra đang mở rộng vụ án, làm rõ hành vi sai phạm của những người đã hỗ trợ bà Hằng, đạo diễn kịch bản truyền thông, mời khách và phân vai đả kích người khác.
Quốc Thắng