Theo các nghệ sĩ, việc này gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền Điện ảnh Việt Nam tại Hãng phim truyện Việt Nam.

Đơn được gửi hôm 30-3, đồng thời gửi tới Thủ Tướng Phạm Minh Chính, Thanh tra Chính Phủ, cục trưởng Cục Điện ảnh.

Các nghệ sĩ Hãng phim truyện Việt Nam đã hai lần gửi đơn

Trước đó, ngày 23-12-2022, tập thể Hãng phim truyện Việt Nam cũng gửi đơn lên Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, trình bày về việc Công ty Vận tải thủy Vivaso "do thiếu hiểu biết và vô trách nhiệm", đã không sửa hệ thống điều hòa bảo quản lạnh của kho phim của Hãng phim truyện Việt Nam trong nhiều tháng.

Hậu quả là 300 bản phim gốc dương bản, bao gồm nhiều phim từ thời kỳ đầu của Điện ảnh Cách mạng Việt Nam cho tới ngày nay đã bị hủy hoại, mốc, dính bết không thể sử dụng được nữa.

Dù đã có đơn phản ánh về mức độ nghiêm trọng của việc hư hại 300 bản phim, nhưng mới đây ngày 24-3, trong cuộc họp báo của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, bà Phan Linh Chi - phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính của bộ - đã trả lời báo chí rằng 300 bản phim bị hỏng của Hãng phim truyện "chỉ là bản sao, bản copy, các bản gốc đã được lưu trữ tại Viện phim và chúng ta có thể yên tâm về hiện trạng các di sản".

Phát ngôn này khiến các nghệ sĩ cho rằng không đúng và họ không đồng tình vì nó "đã làm giảm nhẹ thiệt hại, gây hiểu nhầm tai hại cho công chúng".

"Bản gốc chứ không phải chỉ là bản sao"

Trong đơn các nghệ sĩ phân tích, những bản phim dương bản gốc (positive) bị hỏng ở Hãng phim truyện Việt Nam là một trong hai bản duy nhất còn lại của những bộ phim cũ, kinh điển của nền Điện ảnh Việt Nam. 

Một bản khác đang được lưu giữ tại Viện phim (với mục đích lưu chiểu). Trong điện ảnh, bản positive (dương bản) này chính là bản gốc, là tác phẩm hoàn chỉnh, để được trình chiếu cho công chúng, chứ không phải là bản sao.

Để in lại bản phim dương bản gốc mới hoặc số hóa chúng là rất phức tạp và đòi hỏi kinh phí cao, đặc biệt là khi phải phục chế các bản phim negative (âm bản) gốc đã cũ.

Các bản negative này theo thời gian đều sẽ xuống cấp và bắt buộc phải được phục chế trước khi in. Đây là một quá trình cần công nghệ và tay nghề người thực hiện rất cao, trên thế giới cũng không có nhiều những cơ sở có khả năng phục chế và số hóa phim đạt chuẩn quốc tế.

Vì vậy các nghệ sĩ cho rằng việc Vivaso làm hỏng một trong 2 bản gốc của 300 bộ phim ở Hãng phim truyện Việt Nam do sự vô trách nhiệm, thiếu hiểu biết về nghề nghiệp điện ảnh đã gây tổn thất "rất nghiêm trọng" cả về giá trị vật chất lẫn tinh thần.

Các nghệ sĩ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có những nghiên cứu, đánh giá nghiêm túc, chuyên sâu, xác đáng về thiệt hại của việc 300 bộ phim kinh điển của Điện ảnh Việt Nam được các nghệ sĩ đánh giá "là di sản văn hóa của cả dân tộc" nhưng bị làm hỏng.

Bộ phải công khai, minh bạch thiệt hại này để Vivaso có phương án đền bù thiệt hại.

Các nghệ sĩ cũng kiến nghị phương án đền bù thiệt hại "đơn giản nhất là Vivaso, bằng cách nào đó, phải in lại toàn bộ các bản phim bị hỏng theo đúng tiêu chuẩn quốc tế của các bản phim positive gốc và chuyển lại cho Chính phủ quản lý".

Hiện Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chưa có phản hồi về đơn kiến nghị của các nghệ sĩ do chỉ mới vừa nhận đơn.

Một đại diện từ Vụ Kế hoạch tài chính cho biết bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đang giao các đơn vị liên quan cùng tìm hiểu để có câu trả lời sớm tới các nghệ sĩ.