Dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung này đang được Bộ GTVT lấy ý kiến các bộ ngành và địa phương trước khi trình Thủ tướng ban hành trong tháng 4 theo thủ tục rút gọn.

Các hãng xe có thể tham gia kiểm định

Điểm đáng chú ý trong dự thảo là bỏ quy định "tổ chức kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới phải độc lập về pháp lý và tài chính với các tổ chức, cá nhân kinh doanh vận tải bằng ô tô, bảo dưỡng, sửa chữa xe cơ giới".

Theo lý giải của ban soạn thảo, việc bỏ quy định này nhằm có thể huy động được tối đa các nguồn lực của xã hội như cơ sở bảo hành, bảo dưỡng 3S, 4S của các nhà sản xuất ô tô... được tham gia dịch vụ kiểm định xe. Tuy nhiên, hoạt động kiểm định phải đảm bảo tính độc lập, khách quan, minh bạch, tuân thủ quy định của pháp luật.

Để giải quyết tình huống bất thường gây ùn tắc tại các trung tâm đăng kiểm như hiện nay, dự thảo nghị định đề xuất trong trường hợp hệ thống các đơn vị hoạt động dịch vụ kiểm định không đáp ứng được nhu cầu của người dân và doanh nghiệp thì huy động các cơ sở vật chất, nhân lực kiểm định thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an để kiểm định xe cơ giới dân sự.

Về điều kiện đăng kiểm viên, dự thảo nghị định vẫn quy định đăng kiểm viên phải tốt nghiệp đại học chuyên ngành kỹ thuật cơ khí, ô tô, điện ô tô. Tuy nhiên, không còn bắt buộc mọi học viên có tối thiểu 12 tháng thực tập nghiệp vụ đăng kiểm viên.

Những học viên có kinh nghiệm làm việc trực tiếp 12 đến 24 tháng tại các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô của các nhà sản xuất ô tô, thời gian thực tập sẽ còn 6 tháng, trên 24 tháng thì thời gian thực tập là 3 tháng.

Tạm đình chỉ 3 tháng nếu vi phạm

Đáng chú ý, để ngăn ngừa sự tùy tiện trong việc xử lý vi phạm, có thể dẫn đến nhận định thiếu khách quan, tiềm ẩn nguy cơ sinh ra tiêu cực của cơ quan quản lý, dự thảo quy định nếu có vi phạm, thời gian bị tạm đình chỉ hoạt động trung tâm đăng kiểm là 3 tháng, thay vì từ 1 đến 3 tháng như hiện hành.

Từ thực tế Cục Đăng kiểm huy động đăng kiểm viên bị khởi tố nhưng được tại ngoại đi làm việc trong thời gian qua, dự thảo quy định chỉ thu hồi giấy chứng nhận đăng kiểm viên khi "bị kết tội bằng bản án đã có hiệu lực pháp luật của tòa án do vi phạm các quy định liên quan đến lĩnh vực kiểm định xe cơ giới".

Nghị định 139 hiện hành quy định thu hồi giấy chứng nhận đăng kiểm viên với đăng kiểm viên bị kết tội bằng bản án đã có hiệu lực pháp luật của tòa án.

Ban soạn thảo giải thích việc quy định "bị kết tội bằng bản án có hiệu lực pháp luật do vi phạm các quy định liên quan đến lĩnh vực kiểm định xe cơ giới" phù hợp với nguyên tắc áp dụng hình phạt bổ sung quy định tại Bộ luật hình sự (ví dụ đăng kiểm viên vi phạm các tội thuộc lĩnh vực khác mà chỉ bị cải tạo không giam giữ thì vẫn có thể làm đăng kiểm viên).

Không vì nguồn thu phí mà gây rào cản

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Chu Mạnh Hùng - nguyên vụ trưởng Vụ Môi trường của Bộ GTVT - cho biết việc cho phép các nhà sản xuất ô tô tham gia kiểm định xe là nên làm và nhiều nước châu Âu đã làm từ lâu.

"Việc này đã tính đến từ nhiều năm qua nhưng vì một số quan điểm khác biệt nên lâu nay chưa thực thi. Đã đến lúc nên đẩy mạnh xã hội hóa, để các nhà sản xuất ô tô tham gia kiểm định, không vì lợi ích nguồn thu phí kiểm định mà đi ngược lại xu thế của thế giới" - ông Hùng nói.

Cũng theo ông Hùng, việc mở quyền kinh doanh kiểm định xe cho cơ sở bảo dưỡng, sửa chữa của hãng xe phải đi đôi với kiểm tra, giám sát, hậu kiểm. Nếu có tình trạng ưu tiên, châm chước khi kiểm định cho xe thuộc hãng mình thì xử phạt nặng hơn.

"Việc mở rộng xã hội hóa đăng kiểm theo cách này sẽ được người dân, doanh nghiệp chấp nhận. Quan trọng là việc tổ chức quản lý chặt chẽ để giám sát chất lượng" - ông Hùng lý giải thêm.

Ông Hùng thống nhất với việc bỏ quy định khống chế số lượng xe được kiểm định hằng ngày của trung tâm đăng kiểm.

Việc phát số thứ tự với tổng số xe được khống chế kiểm định mỗi ngày sẽ còn xin xỏ, còn tiêu cực trong xếp lượt kiểm định. Vì vậy không nên khống chế mà tùy theo năng lực của đăng kiểm viên, dây chuyền kiểm định.

Đồng thời, nên bỏ quy định đăng kiểm viên phải nhất thiết có trình độ đại học. Bởi vì những công việc như đo kích thước xe, lốp có mòn, lỗi hay không, không phải cần đến người có trình độ đại học.

Ông Hùng đánh giá cao quy định phân cấp quản lý trong kiểm định xe theo hướng rõ trách nhiệm quản lý nhà nước, thanh tra, kiểm tra, giám sát của UBND, sở GTVT các tỉnh, TP đối với các đơn vị đăng kiểm trên địa bàn.

"Phân cấp như thế này thì cơ quan tham mưu là sở GTVT, chủ tịch UBND là người chịu trách nhiệm quyết định vì là người có khả năng điều hành cơ quan chức năng của địa phương để xử lý tiêu cực trong đăng kiểm. Còn Cục Đăng kiểm chỉ làm quy chuẩn, tiêu chuẩn, tham mưu làm thông tư cho Bộ GTVT ban hành.

Không nên dồn hết cho Cục Đăng kiểm vì nhiều quyền hành cũng dễ nảy sinh tiêu cực. Cục Đăng kiểm thấy trung tâm đăng kiểm vi phạm thì kiến nghị chủ tịch tỉnh xử lý" - ông Hùng cho biết.