Thương vụ IPO lịch sử và tương lai của tiền kỹ thuật số

Lạc Diệp

(KTSG) - Hôm thứ Tư tuần trước, tiền kỹ thuật số đã ghi nhận một trong những bước tiến lớn nhất từ trước tới nay khi Coinbase - công ty khởi nghiệp về giao dịch tiền kỹ thuật số chính thức niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên sàn chứng khoán Nasdaq (Mỹ). Thương vụ này đang đặt ra những câu hỏi về tương lai của thị trường tiền kỹ thuật số.

Các ngân hàng truyền thống như Goldman Sachs hay Morgan Stanley đang giúp các khách hàng giàu có của mình tiếp cận những quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số.

Thương vụ IPO lịch sử

Đối với những người ủng hộ Coinbase và tiền kỹ thuật số, thương vụ IPO đã diễn ra không thể tốt đẹp hơn. Mở đầu phiên giao dịch hôm 14-4, cổ phiếu Coinbase giao dịch ở mức 381 đô la Mỹ/cổ phiếu, cao hơn 52% so với giá tham chiếu là 250 đô la. Sau đó, giá cổ phiếu nhanh chóng tăng lên, có thời điểm đạt mức 430 đô la, trước khi chốt phiên ở mức 328,28 đô la/cổ phiếu.

Với mức giá này, giá trị vốn hóa thị trường của Coinbase đạt 85,7 tỉ đô la - cao hơn 10 lần so với mức định giá trước đó. Thương vụ IPO này cũng giúp CEO Coinbase Brian Armstrong trở thành tỉ phú. Với việc đang nắm giữ 39,6 triệu cổ phiếu, ông Armstrong sở hữu khối tài sản trị giá gần 13 tỉ đô la.

Đây có thể coi là một bữa tiệc ra mắt thực sự hoành tráng của công ty tiền kỹ thuật số có trụ sở tại San Francisco, bởi mức định giá này là ngang ngửa với những công ty danh tiếng khác như Airbnb hay Facebook thời điểm bắt đầu IPO. Intercontinental Exchange, công ty sở hữu Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) hiện cũng chỉ có mức giá trị vốn hóa là 66 tỉ đô la.

Thành lập năm 2012 và có trụ sở ở San Francisco, Coinbase hiện có 56 triệu người dùng trên phạm vi toàn cầu và tổng khối lượng giao dịch ước tính đạt 223 tỉ đô la trên toàn bộ nền tảng, chiếm 11,3% tổng tài sản của thị trường tiền kỹ thuật số.

Bước tiến mới cho tiền kỹ thuật số

Đợt IPO của Coinbase là ví dụ mới nhất cho thấy cách bitcoin và các tài sản kỹ thuật số khác đang tiến đến thị trường chính thống, sau quãng thời gian dài bị giới tài chính coi là công cụ rửa tiền của tội phạm, hay chỉ dành cho giới đầu cơ.

“Việc Coinbase niêm yết sẽ giúp tiền kỹ thuật số thu hút sự chú ý hơn nữa và khiến nó hợp pháp hơn. Ngày càng có nhiều tổ chức tài chính quan tâm đến tiền kỹ thuật số”, ông Rachid Ajaja, CEO công ty thị trường vốn blockchain AllianceBlock cho biết.

Các ngân hàng truyền thống như Goldman Sachs hay Morgan Stanley đang giúp các khách hàng giàu có của mình tiếp cận những quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số. Các công ty như Tesla hay Square đang đổ tiền vào bitcoin, trong khi những người nổi tiếng cũng dẫn đầu xu hướng chi tiêu cho nghệ thuật kỹ thuật số bằng cách sử dụng công nghệ NFT.

Những người ủng hộ tiền kỹ thuật số coi đây là một dấu mốc quan trọng, thể hiện xu hướng không thể đảo ngược về việc tiền kỹ thuật số sẽ sớm chiếm lĩnh vị thế quan trọng trong hệ thống tài chính toàn cầu. Ông Bradley Tusk - một nhà đầu tư mạo hiểm kiêm giám đốc điều hành công ty Tusk Venture Partners, người hậu thuẫn cho Coinbase đã khẳng định, sự kiện niêm yết của Coinbase đã giải đáp cho câu hỏi “Tiền kỹ thuật số liệu có phải là thứ có thực hay không?”. Ông cho biết: “Bất cứ lĩnh vực nào có thể tạo ra những thương vụ IPO với quy mô như vậy, chắc chắn đều có thực. Điều này đã được thị trường chứng minh”.

Theo các chuyên gia, thương vụ IPO đã mang lại cho các nhà đầu tư chính thống, những người vẫn cảnh giác với việc mua trực tiếp các loại tiền kỹ thuật số rủi ro, khả năng sở hữu cổ phiếu của một doanh nghiệp đã được Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) chấp nhận.

Ông Stephen Wink - đối tác của công ty luật Latham & Watkins nhận định, đối với cả hệ sinh thái tiền số, đợt niêm yết của Coinbase đã “hợp pháp hóa ngành này theo một cách mới”. Ông nói: “Mọi người hiểu rằng quy trình trở thành một công ty đại chúng của SEC là rất nghiêm ngặt. Do đó, yếu tố này mang lại sự an tâm rằng những gì họ đang làm là có cơ sở vững chắc”.

Bên cạnh đó, việc niêm yết cổ phiếu cũng cung cấp cho giới tài chính cái nhìn cụ thể hơn về lợi nhuận lành mạnh của Coinbase - điều mà hầu hết các công ty khởi nghiệp công nghệ được đánh giá cao khác vẫn đang thiếu. Coinbase, với 1.700 nhân viên và 56 triệu người dùng, đã báo cáo lợi nhuận ròng ước tính từ 730 triệu đến 800 triệu đô la trong ba tháng đầu năm nay.

Hãng đã ghi nhận mức doanh thu 1,8 tỉ đô la trong giai đoạn này, tăng gấp 9 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy, so với các khoản phí mà các nhà môi giới, sàn giao dịch đã thành lập có thể kiếm được từ khối lượng giao dịch cổ phiếu lớn hơn nhiều, đây rõ ràng sẽ là một hoạt động sinh lời tốt.

Bà Jalak Jobanputra, người sáng lập quỹ đầu tư mạo hiểm FuturePerfect Ventures, một nhà đầu tư trong lĩnh vực này, cho biết: “Coinbase đã vượt qua rất nhiều công ty tài chính và công nghệ truyền thống, trong khi cách đây không lâu, hầu hết mọi người vẫn nghĩ rằng tiền kỹ thuật số không đủ để mang lại những kết quả như vậy”.

Ngoài Coinbase, ngày càng nhiều công ty trong lĩnh vực này đang trong quá trình chuẩn bị niêm yết. Bakkt - nhà cung cấp dịch vụ ví kỹ thuật số được Intercontinental Exchange hậu thuẫn, đang chuẩn bị niêm yết qua việc sáp nhập với một SPAC (công ty mua lại có mục đích đặc biệt). CEO của Kraken - đối thủ của Coinbase, cũng chia sẻ về kế hoạch “lên sàn”, với định giá có thể lên tới 10-15 tỉ đô la.

Những lo ngại về sự bất ổn của tiền kỹ thuật số

Tuy nhiên, nhiều ý kiến vẫn tỏ ra lo ngại về triển vọng của Coinbase và tiền kỹ thuật số. Nhà báo Daniel Winter phụ trách mảng kinh tế của DW, chỉ ra rằng sự biến động giá mạnh mẽ, vừa là điểm mạnh nhưng đồng thời cũng là điểm yếu của Coinbase và các đồng tiền kỹ thuật số như bitcoin.

Đối với các sàn giao dịch như Coinbase, khối lượng giao dịch cao là tín hiệu tích cực, bởi sàn có thể hưởng lợi lớn từ khoản phí mà người dùng bỏ ra khi mua hoặc bán tiền kỹ thuật số. Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra nhiều đợt biến động đi xuống, các nhà đầu tư có thể tìm cách rời bỏ thị trường hoặc ngồi yên cho tới khi tâm lý được cải thiện. Những biến động như vậy sẽ là điều mà các nhà đầu tư tổ chức lớn không hề muốn phải đối mặt.

Lo ngại trên là điều hoàn toàn có cơ sở. Chỉ ít ngày sau khi xác lập kỷ lục mới, bitcoin đã lao dốc mạnh trong ngày Chủ nhật, có thời điểm mất tới 14% giá trị xuống mức 51.541 đô la/bitcoin. Đà sụt giảm này đã xóa sạch những thành quả mà bitcoin đạt được trong tuần trước nhờ hiệu ứng tích cực từ thương vụ IPO của Coinbase.

Bitcoin lao dốc kéo theo sắc đỏ ngập tràn trên thị trường tiền kỹ thuật số thế giới. Gần như 100% các đồng tiền kỹ thuật số đang được niêm yết trên các sàn giao dịch lớn đều giảm điểm, trong đó có những đồng giảm đến 80-90% giá trị chỉ trong vòng một buổi sáng. Đồng tiền kỹ thuật số phổ biến thứ hai thế giới là Ethereum cũng giảm hơn 10% so với 24 giờ trước đó, xuống còn 2.101 đô la. Các đồng tiền quan trọng khác như XRP, Litecoin, bitcoin Cash cũng chìm trong sắc đỏ khi lao dốc 17-19%.

Trước đó, sự đảo chiều của giá bitcoin cũng ảnh hưởng đáng kể đến triển vọng của đồng tiền này, khi các số liệu thống kê cho thấy, lượng giao dịch vốn bùng nổ hồi tháng 1 và tháng 2 đã có dấu hiệu giảm dần.

Theo Bloomberg, nhịp giảm đột ngột này xuất phát từ thông tin Bộ Tài chính Mỹ có thể trấn áp hoạt động rửa tiền được thực hiện thông qua các tài sản kỹ thuật số. Trước đó, hàng loạt quan chức, từ Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đến Chủ tịch Ngân hàng trung ương châu Âu Christine Lagarde đã lên tiếng cảnh báo việc sử dụng bitcoin trong các hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động phi pháp khác.

Theo ông Jesse Powell - giám đốc điều hành sàn giao dịch tiền số lớn thứ 4 thế giới Kraken, chính phủ các nước có thể sắp bắt đầu chiến dịch siết chặt việc sử dụng bitcoin và các loại tiền kỹ thuật số số khác. Ông cũng cho rằng bất ổn về pháp lý với tiền số sẽ không sớm biến mất.

Sự phụ thuộc quá mức vào bitcoin

Một vấn đề khác được các chuyên gia chỉ ra chính là sự phụ thuộc quá mức của những sàn giao dịch như Coinbase vào một vài đồng tiền kỹ thuật số chủ chốt, có mức độ biến động cao như bitcoin hay Ethereum.

Theo DW, mặc dù tiến hành giao dịch hơn 50 loại tiền kỹ thuật số, nhưng thành công của Coinbase chủ yếu gắn chặt với bitcoin, điều mà chính công ty đã thừa nhận. bitcoin đã từng lao dốc mạnh trước đây và hoàn toàn có thể rơi vào tình trạng sụp đổ một lần nữa, thậm chí là vĩnh viễn. Với việc phần lớn doanh thu của nền tảng đến từ phí giao dịch, kết quả kinh doanh của Coinbase sẽ trở nên thất thường, phụ thuộc hoàn toàn vào những biến động lên xuống của bitcoin.

Chia sẻ chung quan điểm này, ông Ahmad Banafa - tác giả cuốn sách Công nghệ và ứng dụng blockchain nhận định: “Coinbase có gần 56 triệu người dùng đăng ký, nhưng chỉ 4 triệu trong số này hoạt động hàng tháng. Bốn triệu, tương đương với 7% khách hàng đang thực hiện những giao dịch hàng ngày trên sàn giao dịch. 56% số giao dịch tài sản kỹ thuật số mà sàn quản lý, liên quan đến hai loại tiền kỹ thuật số bitcoin và Ethereum.

Bây giờ, khi xem xét đến những biến động giá trị của các loại tiền kỹ thuật số này, chúng ta hãy thử nghĩ về những rủi ro mà các nhà đầu tư sẽ phải đối mặt. Nhà đầu tư sẽ phải làm gì nếu giá trị của chúng đi xuống như hồi năm 2018. Điều này sẽ tác động nặng nề đến doanh thu và mô hình kinh doanh của Coinbase”.

Nhà báo Daniel Winter của DW cho rằng triển vọng trong tương lai của Coinbase, các loại tiền kỹ thuật số và cả các nhà đầu tư ủng hộ chúng, sẽ phụ thuộc vào việc liệu mức độ biến động giá của loại tài sản này có giảm bớt, để trở thành một khoản đầu tư đáng tin cậy hay không.

Do đó, mặc dù thương vụ IPO của Coinbase có thể coi là một cột mốc quan trọng trong sự phát triển của tiền kỹ thuật số, nhưng nếu không thể tìm thấy một giải pháp thay thế ổn định cho bitcoin, tương lai của cả những công ty như Coinbase lẫn tiền kỹ thuật số - sẽ vẫn chưa có gì rõ ràng.

Nguồn: DW, New York Times, Reuters, CNN, CNBC, Bloomberg, Financial Times