Các đợt bùng phát Covid-19 mới ở các quốc gia như Kenya và Ấn Độ đã cho thấy sự thiếu sót trong việc quản lý nguồn cung oxy. Giáo sư Trevor Duke, một chuyên gia về oxy và là người biên tập hướng dẫn y tế của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã chỉ ra những điều các quốc gia cần làm để đảm bảo nguồn cung oxy tốt hơn.

Nhiều nước đã gặp tình trạng thiếu hụt nguồn oxy nghiêm trọng khi số ca mắc Covid-19 mới tăng đột biến. Ảnh: AP

Những thách thức khi cung cấp oxy cho bệnh nhân

Virus SARS CoV-2 gây viêm phổi và giảm oxy trong máu. Thiếu oxy trong máu là biến chứng quan trọng nhất của bệnh viêm phổi do Covid-19 và là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân tử vong.

Các nước có thu nhập thấp và trung bình phải đối mặt với những trở ngại lớn trong việc cung cấp oxy cho bệnh nhân. Ở nhiều quốc gia, hệ thống cung cấp oxy thích hợp đã bị rơi vào quên lãng trong nhiều thập kỷ, mặc dù viêm phổi là nguyên nhân lớn nhất khiến trẻ em phải nhập viện ở các nước thu nhập thấp và trung bình, thậm chí trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát.

Hệ thống oxy bao gồm các thiết bị cần thiết để phát hiện tình trạng giảm oxy trong máu và cung cấp oxy.

Cho đến khi đại dịch bùng phát, một số nước vẫn không cho rằng oxy là phương án cứu cánh, hoặc họ có thể đã không chuẩn bị để đầu tư vào một hệ thống cung cấp oxy hoạt động tốt.

Việc vận chuyển các bình oxy gặp khó khăn về mặt hậu cần và chi phi đắt đỏ từ nhiều nhà cung cấp tư nhân ở các thành phố lớn, đặc biệt là tới các bệnh viện ở vùng sâu vùng xa. Một bình oxy có thể sử dụng từ 24-72 giờ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng giảm oxy trong máu và lượng oxy bệnh nhân cần. Tuy nhiên, những người mắc Covid-19 nặng thường bị giảm oxy trong máu trong hơn một tuần, vì vậy một bình oxy có thể sẽ không đủ.

Máy tạo oxy là loại máy gắn đầu giường nhỏ, hấp thụ không khí và loại bỏ nitơ (chiếm 78% trong không khí) và lọc ra oxy tinh khiết. Thiết bị này được phát triển cho việc chăm sóc người lớn mắc bệnh phổi mãn tính tại ở Bắc Mỹ và châu Âu. Kể từ những năm 1990, máy tạo oxy đã cung cấp oxy một cách hiệu quả cho các bệnh viện ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Máy tạo oxy có thể cùng lúc cung cấp oxy cho tối đa 5 trẻ em hoặc 1-2 người lớn bị bệnh. Thiết bị cung cấp một nguồn oxy liên tục, được lấy từ không khí, vì vậy không cần nạp thêm oxy vào. Giá thành của máy tạo oxy tương đối rẻ (khoảng 500-1000 USD) và được sản xuất ở nhiều nơi như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và châu Âu.

Lò sinh khí oxy là một phương án khác để cung cấp oxy. Đây là một cỗ máy lớn tạo ra oxy từ không khí (khoảng 5000 lít/giờ) và có thể bơm đầy từ 30-50 bình oxy mỗi ngày. Lò sinh khí oxy là thiết bị tạo oxy đắt tiền (khoảng 100.000 USD) và đã được sử dụng ở châu Á, Canada và gần đây là ở Papua New Guinea. Thiết bị này được sản xuất tại Trung Quốc và Mỹ.

Lợi ích chính của máy tạo oxy và lò sinh khí oxy là chúng có thể cung cấp cho toàn bộ khu vực hoặc dịch vụ y tế một cách độc lập với các công ty tư nhân.

Các quốc gia cần làm gì để không rơi vào khủng hoảng oxy?

Mỗi một quốc gia sẽ có nhu cầu về oxy khác nhau do tình hình dịch bệnh không giống nhau. Để phát triển một hệ thống cung cấp oxy cần phải có sự hiểu biết tốt về bối cảnh địa phương. Điều này bao gồm các hệ thống đã được sử dụng, nhà cung cấp địa phương, năng lực kỹ thuật viên, độ tin cậy của nguồn cung cấp điện, quy mô dân số và nhu cầu oxy.

Chẳng hạn, một bệnh viện có quy mô trung bình (điều trị cho 15-20 bệnh nhân thở oxy mỗi ngày) sẽ cần tới 40.000 lít oxy/ngày. Để đáp ứng nhu cầu này, việc cung cấp oxy nên được thực hiện bằng cách sử dụng cả máy tạo oxy và lò sinh khí oxy, cùng với một số bình oxy để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp.

Một bệnh nhân chờ được phép vào bệnh viện ở thành phố Ahmedabad (Ấn Độ). Ảnh: Reuters

Hiện tại, các chính phủ và các dịch vụ y tế nên đầu tư vào máy tạo oxy và lò sinh khí oxy để đáp ứng nhu cầu của các bệnh viện. Các tổ chức toàn cầu nên hỗ trợ cung cấp oxy theo cách tương tự như việc mở rộng quy mô vaccine thông qua cơ chế tiếp cận toàn cầu vaccine Covid-19 COVAX.

Có nhiều nhà sản xuất máy tạo oxy và lò sinh khí oxy trên toàn cầu, và họ có các thông số kỹ thuật của WHO cho thiết bị này. Nguồn cung hiện tại đang khan hiếm, nhưng việc sản xuất đang được mở rộng. Theo The Conversation, Ấn Độ gần đây đã công bố nhập khẩu 10.000 máy tạo oxy.

Các dịch vụ y tế và các đối tác nên tiến hành các chương trình đào tạo cho nhân viên y tế về việc sử dụng công nghệ cung cấp oxy. Điều này có thể được thực hiện trong một thời gian ngắn nếu có kế hoạch và quản lý tốt.

Theo The Conversation, ưu tiên đối với hệ thống y tế hiện tại là tăng lượng oxy và chất lượng chăm sóc bệnh nhân. Có nhiều cách và mô hình để thực hiện những điều này, ngay cả tại những cơ sở chăm sóc sức khỏe có ít nguồn lực.

Ứng phó với đại dịch Covid-19 là một cuộc chiến dài hơi. Thời điểm tốt nhất để bắt đầu triển khai các hệ thống cung cấp oxy hiệu quả có thể là vài năm trước, nhưng thời điểm tốt nhất tiếp theo chính là ngay bây giờ./.

Mai Trang