Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này suy yếu đang là tin xấu với các nhà xuất khẩu hàng hóa như Brazil, Chile hay Australia - những nước cung cấp dầu, đồng và quặng sắt cho Trung Quốc. Đức, Đài Loan và Hàn Quốc cũng ảnh hưởng vì phụ thuộc vào Trung Quốc như một thị trường tiêu thụ máy móc, ôtô và chất bán dẫn khổng lồ; cũng như là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của công ty họ.
Với Mỹ, nơi lạm phát phi mã đang siết chặt ngân sách của các hộ gia đình, thì việc kinh tế Trung Quốc tăng chậm lại cũng là tin tiêu cực. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell tuần trước cảnh báo rằng, cùng với cuộc chiến ở Ukraine, kinh tế Trung Quốc khó khăn có thể làm trầm trọng thêm áp lực lạm phát ở Mỹ.
"Bất cứ điều gì xảy ra ở Trung Quốc đều tác động đáng kể đến tăng trưởng toàn cầu", Carlos Casanova, Nhà kinh tế cấp cao về châu Á tại Union Bancaire Privée (Hong Kong), nhận định.
Theo số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, năm 2021, Trung Quốc chiếm 18,1% GDP toàn cầu, đứng sau Mỹ với 23,9% nhưng cao hơn 27 thành viên của Liên minh châu Âu với 17,8%. Họ chiếm gần một phần ba sản lượng sản xuất toàn cầu, theo dữ liệu của Liên hợp quốc từ năm 2020.
Tuy nhiên, dữ liệu chính thức đầu tuần cho thấy tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc đã chậm lại nhiều trong tháng 4, do các nhà máy ngừng hoạt động và nhu cầu toàn cầu suy yếu, đặc biệt là ở châu Âu và Nhật Bản. Nhập khẩu quặng sắt thấp hơn 13% so với cùng kỳ, nhập khẩu đồng giảm 4%, nhập khẩu ôtô và khung gầm giảm 8%, theo Nomura.
Tác động của việc tăng trưởng chậm lại của Trung Quốc đang được cảm nhận rộng rãi. Ở Lincoln (Nevada, Mỹ), công ty sản xuất và lắp đặt thiết bị thể thao cho trường học Bison đã có các dự án bị đình trệ vì các nhà cung cấp không thể nhận thiết bị chuyển mạch và các linh kiện điện tử khác từ Trung Quốc.
"Các dự án 80.000 USD hoặc 100.000 USD đang bị trì hoãn vì thiếu một số thành phần trị giá 200 USD", Giám đốc điều hành Nick Cusick nói.
Gần đây, Apple cho biết việc phong tỏa tại Trung Quốc có thể khiến công ty mất doanh thu từ 4 tỷ đến 8 tỷ USD do các vấn đề về chuỗi cung ứng. Còn General Electric, bộ phận chăm sóc sức khỏe của họ đang phải đối mặt với các vấn đề về sản xuất và giao hàng vì sự cố ngừng hoạt động.
Người Thượng Hải giao nhận hàng khi phong tỏa. Ảnh: Reuters
Tại Nhật Bản, Sony và Nintendo cho hay những hạn chế về nguồn cung liên quan đến Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến việc sản xuất máy chơi game điện tử. Theo Giám đốc Tài chính Sony Hiroki Totoki, các hạn chế của Covid-19, bao gồm cả việc phong tỏa ở Thượng Hải, đã gây khó khăn cho các công ty ở đó trong việc sản xuất và vận chuyển các bộ phận được sử dụng trong thiết bị của hãng.
Trong khi đó, Fortescue Metals (Australia) - nhà sản xuất quặng sắt lớn thứ tư trên thế giới - cho biết các đợt phong tỏa ở Trung Quốc đã ảnh hưởng đến nhu cầu thép và làm tăng chi phí vận chuyển hàng hóa...
Xuất khẩu của Đài Loan và Hàn Quốc sang Trung Quốc tháng 4 cũng giảm 3,9% so với tháng 3, theo các nhà kinh tế tại Goldman Sachs. Ngân hàng này cho rằng, một số nền kinh tế châu Á gắn chặt với Trung Quốc, nên họ đặc biệt dễ bị suy thoái.
Dữ liệu từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế cho thấy trong khi các bộ phận và các nguyên liệu đầu vào của Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 1,4% giá trị hàng hóa xuất khẩu của Mỹ, thì ở Hàn Quốc chiếm 5,2%, Đài Loan là 6,3%, và ở Việt Nam là 14,4%.
Ôtô tại cảng ở Yên Đài, Trung Quốc hôm 9/5. Ảnh: Zuma Press
Tại châu Âu, sản lượng sản xuất tháng 3 của Đức ghi nhận mức sụt giảm lớn nhất theo tháng kể từ khi bắt đầu đại dịch năm 2020, phản ánh những tác động từ Trung Quốc cũng như hậu quả từ cuộc khủng hoảng Ukraine.
BMW đã báo cáo sản lượng sản xuất trong ba tháng đầu năm giảm 19% so với cùng kỳ, với lý do nguồn cung cấp toàn cầu cho các bộ phận bị tắc nghẽn, cũng như việc Trung Quốc ngừng hoạt động. Lượng xe giao đến Trung Quốc giảm khoảng 9% trong quý.
Doanh thu của nhà sản xuất đồ thể thao Adidas tại Trung Quốc ba tháng đầu năm giảm 35% so với cùng kỳ 2021. Trong khi, chi phí tìm nguồn cung và vận chuyển cao hơn làm ảnh hưởng đến lợi nhuận.
"Thị trường Trung Quốc rất quan trọng với chúng tôi", Jörg Wuttke, Chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc cho biết. Ông nói khoảng 900.000 việc làm ở Đức phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Các công ty Đức còn tuyển dụng gần một triệu người ở nước này.
Theo ông, điều tồi tệ nhất của gián đoạn sản xuất vì phong tỏa thậm chí còn chưa được cảm nhận ở châu Âu, vì các lô hàng đã ở Trung Quốc trong vài tháng trước giờ mới bắt đầu đến.
Một số nhà kinh tế dự đoán nền kinh tế Trung Quốc sẽ thu hẹp trong quý II so với quý I, và tình trạng thất nghiệp đang gia tăng. Các quan chức hàng đầu đã cam kết phục hồi tăng trưởng bằng việc chi tiêu lớn cho các dự án cơ sở hạ tầng, nhưng nhiều nhà kinh tế hoài nghi rằng chính phủ hoặc ngân hàng trung ương nước này khó có thể làm gì nhiều để khởi động lại nền kinh tế trong khi vẫn áp dụng "Zero Covid".
"Các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc đã báo trước việc nới lỏng để ngăn chặn đà tăng trưởng chậm lại nhưng vẫn chưa hành động đầy đủ", theo đánh giá của các nhà kinh tế cấp cao tại BlackRock Investment Institute - bộ phận phân tích đầu tư của công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới BlackRock.
Mức độ tác động mà Trung Quốc gây ra cho nền kinh tế toàn cầu sẽ phụ thuộc vào mức độ suy thoái của chính họ. Cả Fortescue Metals và Rio Tinto đều lạc quan rằng nhu cầu của Trung Quốc sẽ phục hồi. Một số nhà kinh tế kỳ vọng kích thích của chính phủ sẽ thúc đẩy tăng trưởng nhanh hơn vào cuối năm nay.
Phiên An (theo WSJ)