Trong những ngày này, có nhiều chỉ trích về toàn cầu hóa và hệ thống thương mại quốc tế. Một số ý kiến cho rằng thương mại gây hại nhiều hơn lợi, có hại cho môi trường, thiếu khả năng phục hồi, không minh bạch và không bao trùm đầy đủ mọi người.

Đúng là môi trường kinh tế, chính trị và khủng hoảng khí hậu đang làm lộ ra một số điểm yếu trong hệ thống thương mại toàn cầu, nhưng đó cần phải coi là động lực để cải thiện nó chứ không phải từ bỏ nó. Cải thiện chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu có nghĩa là làm cho chúng linh hoạt hơn và toàn diện hơn, đồng thời phát triển chúng như một phương tiện cho một tương lai xanh hơn và công bằng hơn.

Mặc dù hệ thống thương mại toàn cầu phức tạp và đan xen có thể cải thiện và cần được xem xét kỹ lưỡng, nhưng nó vẫn là hy vọng tốt nhất cho sự tăng trưởng trong tương lai, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Nếu đại dịch và hoàn cảnh kinh tế và chính trị hiện tại bộc lộ những điểm yếu, thì họ cũng đã nêu bật mức độ chín muồi của hệ thống đối với những thay đổi có lợi cho tất cả.

Ông Steven Beck, Trưởng Ban Thương mại và Tài trợ chuỗi cung ứng, Vụ Hoạt động khu vực Tư nhân, ADB

Điều cần thiết là xem xét lại hệ thống thương mại toàn cầu.

Đầu tiên, những nỗ lực đã cam kết để chuyển đổi thương mại từ hệ thống dựa trên giấy tờ, cổ xưa được sử dụng để vận chuyển hàng hóa trên toàn thế giới trong hàng trăm năm là một bước cực kỳ quan trọng và có ý nghĩa có thể và nên được thực hiện trên toàn cầu. Hệ thống đó, ở nhiều quốc gia vẫn được áp dụng theo luật, cần phải chuyển sang kỹ thuật số.

Số hóa thương mại – thay thế các tài liệu giấy, chẳng hạn như vận đơn bằng các tài liệu điện tử – có nghĩa là chi phí thấp hơn và giúp quản lý thương mại dễ dàng hơn, mở ra thương mại toàn cầu cho những người mới tham gia, bao gồm cả các nhà cung ứng nhỏ ở các nền kinh tế đang phát triển.

Dữ liệu được tạo ra sẽ cho phép giám sát tốt hơn các chuỗi cung ứng toàn cầu để các vấn đề như biến đổi khí hậu/theo dõi carbon và các tiêu chuẩn lao động phù hợp (chẳng hạn như an toàn và xóa bỏ chế độ nô lệ con người trong chuỗi cung ứng) có thể được tạo điều kiện thuận lợi, dù là nhỏ nhất các nhà cung cấp. Tội phạm tài chính sẽ dễ dàng bị phát hiện hơn.

Một bước quan trọng trong việc số hóa thương mại là các quốc gia phải đưa hệ thống pháp luật của họ vào một sự liên kết không yêu cầu nhiều tài liệu giấy đi kèm với mỗi lô hàng thương mại. Để đạt được mục tiêu đó, Ủy ban Liên Hợp quốc về Luật Thương mại Quốc tế đã xây dựng Luật Mẫu về Chuyển giao Hồ sơ Điện tử để các quốc gia áp dụng hoặc theo đó các quốc gia này có thể điều chỉnh hệ thống pháp luật hiện hành của mình để áp dụng.

Thứ hai, chúng ta cần giao dịch 'xanh'. McKinsey ước tính rằng hơn 80% lượng phát thải khí nhà kính và 90% tác động bất lợi đối với không khí, đất, nước, đa dạng sinh học và tài nguyên địa chất có liên quan đến thương mại và chuỗi cung ứng.

Chúng ta bắt buộc phải nhìn sâu vào các mạng lưới này để theo dõi, báo cáo và giải quyết vấn đề carbon trong chuỗi cung ứng. Công nghệ mã vạch và mã QR có thể giúp điều chỉnh các tiêu chuẩn về khí hậu và tính bền vững, cũng như thu thập và truyền dữ liệu về các tiêu chuẩn đó.

Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) đang tích hợp báo cáo khí hậu vào báo cáo tài chính của công ty trên 176 khu vực pháp lý và GS1 – một tổ chức toàn cầu phi lợi nhuận chịu trách nhiệm về các tiêu chuẩn giúp cho công nghệ mã vạch trở nên khả thi – đang trong quá trình tạo khuôn mẫu thành mã vạch/ Mã QR tiêu chuẩn báo cáo carbon sắp tới cho các sản phẩm trên toàn thế giới. Cùng với nhau, các đối tác này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc theo dõi và báo cáo lượng khí thải carbon trong toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu sâu rộng. Điều này sẽ bao gồm giải quyết thách thức phức tạp trong việc theo dõi lượng khí thải trong Phạm vi 3.

Thứ ba, tính minh bạch cao hơn trong thương mại cũng có thể mở rộng khả năng tiếp cận tài chính một cách công bằng và thúc đẩy sự hòa nhập nhiều hơn vào hệ thống thương mại toàn cầu. Một biến thể tương đối mới của tài chính được gọi là “tài chính chuỗi cung ứng cấp sâu” tận dụng hồ sơ theo dõi và kết nối của những người mua lớn để chuyển tài chính đến các liên kết nhỏ nhất trong chuỗi cung ứng. Những liên kết đó là các công ty vừa và nhỏ cung cấp hầu hết việc làm ở các nước đang phát triển của Châu Á. Họ là xương sống của hầu hết các nền kinh tế trên thế giới.

Rủi ro gia tăng, khiến các tổ chức tài chính giảm hỗ trợ thương mại, trong đó các doanh nghiệp nhỏ và thị trường mới nổi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Giá trị nội tệ đã giảm, trong một số trường hợp đáng kể. Cùng với lãi suất cao hơn, điều đó làm cho việc xử lý các khoản nợ bằng ngoại tệ mạnh trở nên khó khăn hơn và tốn kém hơn nhiều. Sự căng thẳng có thể được nhìn thấy thông qua dự trữ ngoại hối đang suy giảm, vốn cũng đang bị ảnh hưởng bởi lượng kiều hối ít hơn do người lao động ở nước ngoài không muốn gửi tiền qua các kênh chính thức với giá trị đồng nội tệ giảm mạnh.

Giá nhiên liệu, thực phẩm và các hàng hóa toàn cầu khác tăng cao đang làm căng thẳng nguồn dự trữ tiền tệ hơn nữa, đặc biệt là đối với các quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu. Và lạm phát trong hàng hóa và các hàng hóa khác làm giảm giá trị thực của những giới hạn quốc gia và đối tác tồn tại để hỗ trợ thương mại. Có lẽ yếu tố đáng lo ngại nhất là bóng ma suy thoái toàn cầu, có thể làm giảm nhu cầu hơn nữa đối với hàng xuất khẩu được sản xuất tại các thị trường mới nổi.

Khoảng cách tài trợ tài chính thương mại toàn cầu đã tăng lên hơn 2.000 tỷ USD. Khoảng cách ngày càng lớn đó bóp nghẹt tiềm năng thương mại mang lại sự phát triển kinh tế và con người, tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng.

Các ngân hàng phát triển đa phương, chẳng hạn như ADB, đã tăng cường hỗ trợ bằng nhiều khoản bảo lãnh và cho vay hỗ trợ thương mại, điều này cũng giúp thu hút thêm nhiều bên tham gia thuộc khu vực tư nhân bằng cách gắn xếp hạng tín dụng cao của họ với các giao dịch mà nếu không làm như vậy sẽ không thực hiện được.

Nhưng sự hỗ trợ từ các tổ chức đa phương tốt nhất chỉ là một biện pháp tạm thời nhỏ cho chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu.

Thương mại đã giúp hàng triệu người thoát khỏi đói nghèo và cải thiện mức sống. Cần phải điều chỉnh nhiều hơn để giải quyết những điểm yếu trong chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu, cả do môi trường kinh tế đầy thách thức hiện nay và do những thách thức như biến đổi khí hậu và nhu cầu hội nhập nhiều hơn vào nền kinh tế toàn cầu.

Đã đến lúc các chính phủ và khu vực tư nhân giải quyết những điểm yếu trong chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu. Chúng tôi có giải pháp, chúng tôi chỉ cần thực hiện chúng. Quẳng em bé ra ngoài cùng với nước tắm không phải là câu trả lời.