Tình hình có thể khó khăn hơn trong thời gian tới

Báo cáo Chính phủ cũng nhìn nhận thực trạng đơn hàng giảm, tồn kho có xu hướng tăng tại nhiều DN trong các ngành sản xuất, xuất khẩu chủ lực. DN thiếu vốn nhưng có thể phải vay lãi suất cao.

Chính phủ đánh giá thực trạng này đã và đang làm gia tăng thêm áp lực đối với DN để duy trì hoạt động. Số DN thành lập mới và quay trở lại hoạt động bốn tháng giảm 2% so với cùng kỳ 2022 (gần 78.900 DN), trong khi DN rút lui khỏi thị trường tăng 25,1% (77.000).

Chính phủ nhận định tình hình này có thể tiếp tục diễn biến phức tạp, khó khăn hơn trong thời gian tới. Đặc biệt, có việc một số DN lớn hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực phải bán tài sản với giá trị thấp, bị mua lại hoặc sáp nhập để duy trì sản xuất, kinh doanh.

Trong các giải pháp, Chính phủ nhấn mạnh sẽ tiếp tục xem xét hạ lãi suất, ổn định mặt bằng lãi suất cho vay; điều hành tín dụng tập trung vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và động lực tăng trưởng, có giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận vốn.

Bên cạnh đó, sẽ ban hành các chính sách tài khóa, nhất là về thuế, phí, lệ phí... chính sách tiền tệ cũng như các chính sách vĩ mô khác để hỗ trợ sản xuất kinh doanh, nền kinh tế, người lao động, bảo đảm an sinh xã hội...

Nghiên cứu, đề xuất cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và tiếp tục đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh; trong đó có vướng mắc về PCCC. Tiếp tục giải quyết dứt điểm vấn đề kiểm định xe cơ giới, cũng như tháo gỡ và thúc đẩy phát triển lành mạnh các thị trường tài chính, bất động sản...

Cần tổng rà soát các "giấy phép con"

Vài năm gần đây, các bộ, ngành, địa phương đã ban hành thêm nhiều quy định. Việc này thể hiện tư duy quản lý siết chặt trong điều hành nền kinh tế nhưng nếu quy định mới không phù hợp có thể gây ra các thủ tục rườm rà, đi ngược với quy luật chung của nền kinh tế hiện đại.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Văn Đáng (giảng viên Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) nhận định như trên. Ông nói:

Các quy định vốn rất "kém linh hoạt" trước thực tế luôn biến động, có thể dẫn đến phát sinh rất nhiều thủ tục, tạo gánh nặng với người dân, DN.

Sớm lập các "tổ đặc nhiệm"

Sự phát sinh nhiều quy định mới sẽ làm gia tăng thời gian cho việc hoàn thiện thủ tục các dự án đầu tư ở địa phương hoặc cản trở hoạt động của DN. Chẳng hạn, gần đây có nhiều phản ánh liên quan đến những bất cập về đăng kiểm cũng như quy định PCCC. Phổ biến nhất như những quy định về diện tích, xây dựng cầu thang thoát hiểm, vật liệu xây dựng và sơn chống cháy...

Không ít DN, cơ sở sản xuất kinh doanh đã phải tạm dừng hoạt động, thậm chí tính đến phương án đóng cửa vì khó có thể thực hiện theo được các quy định chưa phù hợp thực tế.

Việc tăng cường các quy chuẩn PCCC, giảm thiểu rủi ro là cần thiết. Nhưng nếu không tính toán kỹ, cứ ban hành và thực hiện một cách máy móc sẽ làm phát sinh thêm các thủ tục, "giấy phép con", "trói buộc" rất lớn. Trạng thái này sẽ gây ra tốn kém thời gian, nguồn lực, thậm chí khiến họ nản chí, làm giảm động lực sản xuất kinh doanh, gây trì trệ cho nền kinh tế.

Do vậy, cần triển khai ngay một đợt tổng rà soát các "giấy phép con" trên cả nước. Trong đó, từ nay đến cuối năm 2023, Quốc hội, Thủ tướng nên xem xét, thành lập các "tổ đặc nhiệm" xử lý những thủ tục không phù hợp.

Đây là những tổ công tác liên ngành phối hợp với các cơ quan trung ương và địa phương để rà soát xem những văn bản nào đang "đẻ ra các thủ tục" gây phiền hà. Đồng thời, họ cần được giao quyền có thể yêu cầu bãi bỏ, hủy ngay những "giấy phép con". Phải thực sự quyết liệt, mạnh tay và cần làm ngay thì mới có thể sớm cải thiện môi trường đầu tư, sản xuất và kinh doanh.

Không thể chỉ trông chờ vào đột phá cá nhân

Hiện chưa có nghiên cứu quy mô để chỉ ra những nguyên nhân chính xác của tình trạng trì trệ trong bộ máy công quyền ở nước ta. Song hiện tượng trì trệ, "an phận, làm việc cầm chừng..." có thể bắt nguồn từ những tính toán lợi ích cá nhân thiển cận, bất cập của chính sách, thể chế.

Để giải quyết vấn đề này cần tổng thể các giải pháp. Cần khuyến khích, bảo vệ cá nhân dám đột phá. Song về lâu dài, không thể chỉ trông chờ vào đột phá cá nhân cho những chuyển động của cả hệ thống công quyền. Một người có thể sáng tạo, đột phá nhưng bên cạnh lại có 3 - 5 người an phận thì cá nhân đó cũng không thể làm gì được. Thay vào đó, cần hướng đến một nền hành chính công vụ duy lý, hiện đại, vận hành theo pháp luật và được bảo vệ bởi pháp luật.

Kèm theo đó, cần tiếp tục tinh giản biên chế, thu hẹp phạm vi chức năng và nhiệm vụ của hệ thống công quyền... Nâng cao thu nhập cho cán bộ, công chức bằng cách tiến hành nhanh hơn nữa để sớm thực hiện chính sách trả lương theo vị trí việc làm. Sẽ không thể tạo động lực cho cán bộ năng động, sáng tạo nếu vẫn áp dụng chính sách lương cào bằng, chưa giúp đảm bảo cuộc sống tối thiểu.

THÀNH CHUNG

Đại biểu NGUYỄN QUANG HUÂN (đoàn Bình Dương, chủ tịch HĐQT Công ty CP Halcom Việt Nam):

Lãi suất cho vay chỉ giảm trên danh nghĩa

Hiện nay các DN rất gay. Với các DN sản xuất kinh doanh hàng xuất khẩu, khó nhất chính là chuỗi cung ứng đứt gãy, thị trường các nước nhập khẩu bị co hẹp... Với các DN liên quan phát triển năng lượng tái tạo lại khó về việc quy hoạch điện 8 dù đã được duyệt nhưng chưa có văn bản hướng dẫn thi hành.

Thứ hai, việc tiếp cận vốn của DN đang gặp rất nhiều khó khăn. Dù phía ngân hàng thông tin lãi suất giảm nhưng thực tế không phải vậy. Bởi ngân hàng thương mại có giảm lãi suất trên danh nghĩa song lại yêu cầu làm dịch vụ khác, cuối cùng lãi suất không xuống.

Bất động sản chững lại, đầu tư công chậm dẫn đến khối DN xây dựng phải làm việc cầm chừng...

DN đã sử dụng các nguồn lực tích trữ, huy động nguồn tài chính khác để ứng phó. Song việc duy trì quá lâu, trong khi khó khăn đơn hàng, họ không còn chịu được, phải cắt giảm công nhân.

Rất mong Quốc hội, Chính phủ có những biện pháp mạnh mẽ để tháo gỡ, đặc biệt với điều hành kinh tế vĩ mô. Bất động sản cần "hâm nóng", làm sôi động hơn. Với các DN liên quan năng lượng tái tạo, không thể để tình trạng thiếu điện xảy ra nhưng lại nói không thể đấu nối.

Liên quan đầu tư công cũng phải làm rõ nguyên nhân xem vì sao lại giải ngân chậm, là lỗi do cơ chế, chính sách hay do một bộ phận cán bộ không dám làm... để từ đó có biện pháp cụ thể.

Ông KHÚC HỮU THANH HẢI (giám đốc Công ty cổ phần vận tải thương mại và dịch vụ Đất Cảng):

Có những quy định "như trên trời rơi xuống"

Hiện nay với DN, điều khó khăn nhất chính là tiếp cận nguồn tín dụng. Dù ngân hàng đã thông tin giảm lãi suất nhưng thực tế việc giảm này mới chỉ trên góc độ truyền thông là chính. Lãi suất huy động có giảm nhưng lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại với DN vẫn chưa giảm.

DN của tôi kinh doanh trong lĩnh vực vận tải, theo chủ trương sẽ được hưởng nhiều chính sách hỗ trợ ngành, nghề bị ảnh hưởng do dịch COVID-19. Song cho đến nay vẫn chưa thấy triển khai hiệu quả. Gói hỗ trợ lãi suất 2% dù được đưa ra từ rất lâu, sắp hết thời hạn nhưng đến nay chúng tôi vẫn chưa thấy được triển khai gì. Chúng tôi vẫn nói với nhau những chính sách hỗ trợ rõ ràng, đơn giản như vậy còn chưa được triển khai thì nói gì đến cái khác.

Đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần có các giải pháp mạnh mẽ để hỗ trợ DN một cách thực chất, hiệu quả.

Đăng kiểm hiện đang rất khó khăn. Ngoài việc chặt chẽ thì có những quy định "như trên trời rơi xuống", thêm khó cho DN. Đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần có những chỉ đạo mạnh nhằm tháo gỡ.

TIẾN LONG ghi