Thông tin Hà Nội đề xuất áp dụng mức học phí mới theo nghị định số 81/2021/NĐ-CP chỉ bằng mức sàn (thấp nhất) từ năm học 2023-2024 khiến nhiều người có con đang học phổ thông thấy mừng.

Vừa mừng đã vội lo

Nếu đối chiếu với mức trần trong khung học phí được quy định tại nghị định này thì mức Hà Nội đang đề xuất "dễ thở" hơn nhiều. Cụ thể mức trần học phí của học sinh mầm non, tiểu học là 540.000 đồng/học sinh/tháng; mức trần học phí của học sinh THCS, THPT là 650.000 đồng/học sinh/tháng.

Trong khi đó, theo mức sàn đang được Hà Nội đề xuất, học phí với học sinh vùng thành thị ở cả cấp mầm non, tiểu học, THCS, THPT đều là 300.000 đồng/tháng/học sinh. Học phí với học sinh vùng nông thôn cấp mầm non, tiểu học, THCS là 100.000 đồng/tháng/học sinh, cấp THPT là 200.000 đồng/tháng/học sinh. 

Học phí với học sinh vùng dân tộc thiểu số và các xã miền núi ở cấp mầm non, tiểu học, THCS là 50.000 đồng/tháng/học sinh và cấp THPT là 100.000 đồng/tháng/học sinh (tiểu học theo luật miễn học phí, mức học phí công bố là căn cứ để cấp bù cho các trường).

So với mức thu nằm trong quy định cũ thực hiện từ năm 2021 trở về trước, chỉ có từ 19.000 đồng đến 217.000 đồng (tùy theo cấp học, khu vực) thì mức "sàn" đang đề xuất tăng gần gấp đôi.

Thực chất, mức học phí mới đề xuất tương tự mức được Hà Nội áp dụng năm 2022. Nhưng ở thời điểm năm 2022, Hà Nội đánh giá đời sống người dân còn khó khăn sau hai năm bị ảnh hưởng bởi COVID-19 nên đã chi 1.133 tỉ đồng để cấp bù phần chênh lệch (so với mức từ năm 2021 trở về trước), hỗ trợ 50% học phí cho người dân đang có con học mầm non, phổ thông.

Vì thế, mặc dù học phí đã tăng gấp đôi từ năm trước, nhưng người dân thực đóng một nửa so với mức quy định.

Hà Nội là địa phương có số lượng học sinh mầm non, phổ thông đông nhất cả nước nên số tiền hỗ trợ trên cũng cao nhất nước. Nhiều địa phương cũng chi ngân sách hỗ trợ khó khăn do COVID-19 nhưng gói hỗ trợ chỉ ở mức vài trăm tỉ đồng. Đơn cử Bà Rịa-Vũng Tàu 140 tỉ đồng, Cần Thơ 309 tỉ đồng, Hải Phòng 400 tỉ đồng, Đà Nẵng 450 tỉ đồng...

Từ năm học 2023-2024, gói hỗ trợ khó khăn do COVID-19 sẽ ngừng vì những khó khăn của người dân do dịch bệnh được cho là cơ bản được khắc phục. Và vì thế, so với mức thực đóng học phí năm trước, người dân có con học mầm non, phổ thông ở Hà Nội sẽ phải đóng gấp đôi.

Phụ huynh Hà Nội đón nhận thông tin này với tâm thế, suy nghĩ khác nhau. Một số người cho rằng mặc dù học phí gấp đôi nhưng không quá cao so với mặt bằng giá cả và so với mức thu nhập trung bình của người dân Hà Nội. Nhưng với những phụ huynh có thu nhập thấp, bấp bênh ở nội thành, người ở các vùng nông thôn, miền núi thì đây là mức tăng đáng để lo ngại.

Sẽ bớt lo nếu dẹp phụ phí

Điều mà nhiều phụ huynh lo ngại nhất là học phí tăng gấp đôi, phụ phí vẫn không giảm, thậm chí tình trạng lạm thu vào mỗi năm học mới còn được gia tăng hơn bởi nhiều khoản thu lạ.

"Quỹ phụ huynh 1-2 triệu đồng/học kỳ, rồi tiền đóng góp làm từ thiện, hoạt động cộng đồng, tiền mua tài liệu sách tham khảo, học tăng cường, phô tô tài liệu, tiền điện, nước, vệ sinh, trông xe, học câu lạc bộ, mua điều hòa, rèm cửa, bàn ghế, máy chiếu... Mỗi một năm cộng các khoản phụ phí đó có khi gấp 5-7 lần học phí. Nhiều trường nói vì học phí thấp nên cần phụ huynh hỗ trợ. 

Nhưng khi học phí đã tăng rồi thì phụ phí có giảm không? Các cấp quản lý của Hà Nội có đảm bảo dẹp được nạn phụ phí không?" - anh Tuấn Khang, một phụ huynh có hai con đang học tiểu học, THCS ở quận Cầu Giấy (Hà Nội), chia sẻ.

Cũng trao đổi về chuyện "phụ phí", một số hiệu trưởng ở Hà Nội cho biết tiền chi thường xuyên mỗi năm học đã 80-90% chi lương nên số còn lại rất ít chia cho cả trăm thứ việc phát sinh. Ví dụ như làm một cái thẻ học sinh để quản lý học sinh tốt hơn nhưng nếu không "xin phụ huynh" thì không làm nổi. 

Cũng có nhiều hiệu trưởng cho rằng thủ tục để được chi tiền cho các hoạt động giáo dục, nhất là các đầu việc phát sinh của trường quá phức tạp và phải chờ đợi lâu nên các nhà trường lựa chọn việc "xin phụ huynh" để giải quyết cho nhanh gọn, dứt điểm.

Vướng mắc trong việc giải bài toán tài chính ở các nhà trường cần được lắng nghe, tháo gỡ, đồng thời kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo tiết kiệm, minh bạch, hiệu quả là một giải pháp giúp các trường "giảm xin phụ huynh". Đó cũng là cách để tìm được sự đồng thuận của người dân trong quy định tăng học phí như hiện nay.