Mấy ngày gần đây, dư luận xôn xao về vụ lùm xùm giữa bà Nguyễn Phương Hằng và Nghệ sĩ Hoài Linh, đặc biệt liên quan đến số tiền từ thiện 13,4 tỷ đồng ủng hộ đồng bào miền Trung vượt qua thiên tai năm 2020.

Cụ thể, từ tháng 10/2020 đến tháng 11/2020, nghệ sĩ Hoài Linh từng kêu gọi tiền để ủng hộ đồng bào miền Trung gặp lũ lụt. Tại thời điểm ngày 11/11/2020, trên facebook cá nhân, anh cho biết tổng số tiền nhận được là 13,413 tỷ đồng.

Tuy nhiên trong vài ngày gần đây, dư luận dấy lên nghi vấn kể từ ngày 11/11/2020 đến nay (5/2021) đã 6 tháng, dù vẫn sử dụng mạng xã hội, đăng tải nhiều clip, bài viết về các hoạt động trong cuộc sống trên fanpage hơn 12 triệu theo dõi nhưng Hoài Linh chưa từng có động thái thông báo về việc đã chuyển số tiền này tới bà con miền Trung. Chính điều này khiến dấy lên nghi ngờ NS Hoài Linh ăn chặn tiền từ thiện.

Đến tối 24/5, Nghệ sĩ Hoài Linh chính thức lên tiếng làm rõ việc. Theo đó anh cho biết hiện nay cộng luôn cả lãi suất và những khoản đã chi số tiền từ thiện là 13,770 tỷ đồng. Số tiền lãi ước tính khoảng 357 triệu đồng tiền lãi. Tuy nhiên sự chậm trễ trong giải ngân tiền từ thiện, cũng như kém chủ động trong việc thông báo rõ ràng các thông tin, đang khiến nghệ sĩ này chịu chỉ trích gay gắt từ dư luận.

Nghi vấn nghệ sĩ Hoài Linh đem tiền từ thiện gửi tiết kiệm?

Mới đây trên trang fanpage Thư viện pháp luật có những phân tích dưới góc độ khách quan về sự việc ồn ào này. Cụ thể thông tin nghệ sĩ Hoài Linh khẳng định tiền vẫn còn đang trong tài khoản của anh, số tiền chưa chuyển đi ủng hộ được là vì lý do dịch bệnh. Phía Thư viện pháp luật cho rằng tiền lãi phát sinh sẽ là tiền lãi không kỳ hạn. 

Thực tế, lãi suất không kỳ hạn ở các ngân hàng chỉ vào khoảng 0,1%/năm. Và với số tiền giả định khoảng 14 tỷ đồng, tiền lãi tiền gửi không kỳ hạn trong vòng 6 tháng được tính như sau: 

14 tỉ đồng x (0,1%/365) x 180 = 6,9 triệu đồng. 

Giải thích cụ thể hơn 0,1% là lãi suất tính theo năm nên phải chia cho 365 mới có lãi suất theo ngày. Và số tiền kêu gọi cho đến thời điểm hiện tại là 6 tháng nên ước chừng khoảng 180 ngày.

Tuy nhiên theo thông tin mà nghệ sĩ Hoài Linh đưa ra, số tiền lãi thực tế được công khai là hơn 350 triệu đồng. 

Số tiền lãi này lớn hơn rất nhiều số tiền lãi tiền gửi không kỳ hạn giả định phía trên. Điều này là căn cứ để đưa ra suy luận rằng số tiền từ thiện gốc đã được nghệ sĩ Hoài Linh gửi ngân hàng dưới dạng tài khoản tiết kiệm có kỳ hạn và nhận lãi suất tiền gửi có kỳ hạn (cao hơn nhiều so với lãi suất không kỳ hạn). Cụ thể tại thời điểm tháng 11/2020, lãi suất không kỳ hạn của ngân hàng MB là 0,1%, trong khi lãi suất có kỳ hạn 6 tháng là 5,1%. (Xem biểu lãi suất tại đây)

Thử tính toán trên số tiền gốc ban đầu là 13,413 tỷ đồng, nếu gửi ngân hàng với các mức lãi suất tương ứng (lãi suất không kỳ hạn cho đến lãi suất kỳ hạn 6 tháng), sẽ ra các khoản tiền lãi 6 tháng tương ứng như sau:

Nếu so sánh với kết quả tiền lãi thực tế được Nghệ sĩ Hoài Linh công bố, có thể thấy con số hơn 350 triệu đồng xấp xỉ bằng số lãi tạm tính trong phương án gửi tiết kiệm kỳ hạn 6 tháng, lãi suất 5,1%.

Theo lập luận của Thư viện pháp luật, nếu nghệ sĩ Hoài Linh có hành động chuyển toàn bộ số tiền đó sang tài khoản tiết kiệm thì thực sự sẽ có rất nhiều câu chuyện pháp lý phát sinh kéo theo. Bởi vì mục đích ban đầu là kêu gọi nhận tiền từ các mạnh thường quân và người dân cả nước, để ủng hộ đồng bào miền Trung vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống sau lũ lụt. Việc này mang tính cấp bách nên xét về mục đích, động cơ của chủ tài khoản thì sau khi nhận tiền từ thiện, người chủ tài khoản phải có trách nhiệm đi phân phát số tiền từ thiện đúng như mục đích ban đầu.

Và việc cứu trợ bão lũ mang tính cấp bách không thể để dài hạn được cho nên xét về mặt logic một người bình thường không thể chuyển số tiền vừa huy động sang tài khoản tiết kiệm để hưởng lãi suất tiết kiệm. Nếu đi gửi số tiền trên thì cần đi làm rõ động cơ, mục đích của hành vi đó.

Nếu như người chủ tài khoản có hành vi gửi sang tài khoản tiết kiệm thì có thể đặt nghi vấn xác minh, vì lúc này mục đích kêu gọi từ thiện ban đầu đã không còn được đảm bảo. Mục đích cứu trợ cấp bách đã không còn, theo Thư viện pháp luật, công an có thể dùng nghiệp vụ của mình để xác minh động cơ, mục đích của khoản tiền kêu gọi được chuyển sang tài khoản tiết kiệm.

Và nếu như mục đích, động cơ được xác định có dấu hiệu của hành vi chiếm đoạt tài sản thì rất có thể người chủ tài khoản thực hiện hành vi đó sẽ bị điều tra với tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản theo quy định của Bộ luật hình sự. Còn nếu khi công an vào cuộc xác minh với lý do dịch bệnh không thể phân phát tiền từ thiện, nếu lý do đó là thật và người chủ tài khoản không có mục đích và động cơ khác, thì đương nhiên tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản sẽ không cấu thành.

Số tiền lãi phát sinh từ khoản tiền xử lý ra sao?

Số tiền lãi phát sinh từ khoản tiền đó về mặt danh nghĩa thuộc về chủ tài khoản. Tuy nhiên xét về thực tế, người đi làm từ thiện với tâm trong sáng thì số tiền lãi đó họ cũng sẽ dành cho việc từ thiện. Dưới góc độ pháp luật, Thư viện pháp luật bóc tách từng giai đoạn hình thành nên khoản tiền gửi 13,4 tỷ dppfmh.

Việc mạnh thường quân gửi tiền cho nghệ sĩ Hoài Linh không phải là một giao dịch tặng cho cá nhân nghệ sĩ, mà chỉ nhờ anh với uy tín của mình đi phân phát giúp họ tới những người khó khăn về lũ lụt. Chính vì vậy, từng khoản tiền nhỏ trong số 13,4 tỷ đồng không có khoản tiền nào thuộc quyền sở hữu của nghệ sĩ Hoài Linh, trừ khi trong giao dịch chuyển khoản có người nào đó xác nhận là cho anh thật. Chính vì tiền không phải của nghệ sĩ Hoài Linh cho nên tiền lãi phát sinh đương nhiên cũng không thuộc về anh, mà từng khoản lãi chia theo tỷ lệ sẽ thuộc về những mạnh thường quân đã đóng góp.

Tuy nhiên dưới góc độ các mạnh thường quân đã đóng góp khi đã góp tiền là từ thiện thì họ sẽ không quan tâm tới số tiền lãi này. Cho nên, trong thực tế số tiền lãi tiết kiệm có phát sinh từ con số 13,4 tỷ đồng kia cũng làm từ thiện theo ý chí ban đầu của các mạnh thường quân mà thôi.

Kết luận, xét dưới mọi trường hợp, tiền lãi phát sinh dù là lãi không kỳ hạn hay lãi suất tiết kiệm có kỳ hạn thì số tiền lãi đó thuộc về các mạnh thường quân đã đóng góp.

Thảo Nguyên