Giá xăng dầu tăng liên tục kéo theo chi phí vận chuyển, đi lại, sinh hoạt đội lên khiến đời sống người dân lẫn nhà kinh doanh đã khó càng thêm khó. Trong bối cảnh trên, mọi người thắt chặt chi tiêu.

Giá thực phẩm thiết yếu tăng khiến người tiêu dùng chật vật. Ảnh: THU HÀ

Bà nội trợ đau đầu

Cơn bão giá đang âm thầm tấn công vào mọi gia đình. Bà Đặng Thị Sâm (phường 9, quận Gò Vấp, TP.HCM) cho biết bà cảm nhận rõ rệt sự ảnh hưởng của cơn bão giá đến từng bà nội trợ. “Có khi sáng hôm qua một quả dừa giá 11.000 đồng thì hôm nay đã tăng lên 12.000 đồng. Giá hàng loạt mặt hàng thiết yếu phục vụ bữa ăn hằng ngày cũng tăng chóng mặt” - bà Sâm dẫn chứng.

Theo bà Sâm, vì giá cả leo thang trong khi thu nhập không tăng nên nhiều gia đình rơi vào tình cảnh khó khăn, thiếu trước hụt sau. Bản thân gia đình bà có ba người lớn và hai đứa cháu nhỏ, bình thường riêng khoản chi tiêu cho tiền ăn uống hết khoảng 7 triệu đồng/tháng. Nay do giá xăng, hàng hóa tăng cao nên chi phí cho riêng khoản ăn uống đã vọt lên tới 10 triệu đồng/tháng, tức tăng 3 triệu đồng/tháng.

“Giá cả mọi hàng hóa đều tăng lên khiến ví tiền bị vắt kiệt nên buộc gia đình tôi phải thắt lưng buộc bụng, giảm chi tiêu cho các khoản vui chơi, giải trí, du lịch” - bà Sâm nói.

Nhiều gia đình khác cũng rơi vào cảnh tương tự như thế. Họ cho biết do giá cả liên tục tăng cao nên chấp nhận chuyển sang mua những mặt hàng có giá rẻ hơn, ngừng chi tiêu cho những thứ không thực sự cấp thiết như ra ngoài ăn uống, bớt mua sắm kiểu tùy hứng.

Chị Hồ Ánh Trâm (quận 3, TP.HCM) nói chị tiết kiệm bằng cách đặt mua chung đồ ăn ở quê gửi vào TP. Đồ ở quê còn rẻ, khi gửi vào TP dù tính cả chi phí vận chuyển vẫn lợi hơn mua ở chợ.

“Giá tăng đang đè nặng lên người dân và phải tìm mọi cách để xoay xở. Tôi nghĩ nếu giá xăng, giá thực phẩm còn tiếp tục leo thang thì mọi người sẽ càng thắt chặt chi tiêu hơn, chẳng hạn thường xuyên nấu ăn tại nhà, hạn chế ăn ngoài để giảm chi phí. Điều này cũng có nghĩa người dân phải hy sinh, từ bỏ nhiều nhu cầu giữa thời bão giá” - chị Trâm nói.

Nhiều tiểu thương và nhà bán lẻ thừa nhận bão giá đã làm thay đổi thói quen, hành vi mua sắm của khách hàng. Họ mua ít hàng hơn trong mỗi lần đến siêu thị hoặc chợ. Đặc biệt rất nhiều người chỉ mua những sản phẩm thiết yếu như thực phẩm, sữa, đường, bột ngọt… Trong khi đó hạn chế tối đa mua hàng cao cấp, hàng đắt tiền như đồ nội thất, máy lạnh, máy giặt, thiết bị nhà bếp.

Hiện nay, cả nhà kinh doanh và người tiêu dùng đều tìm mọi biện pháp để thích ứng với sự tăng giá của xăng dầu, nguyên liệu đầu vào.

Nhà kinh doanh tìm hướng đi mới

Không chỉ người dân mà các nhà kinh doanh cũng đau đầu vì chi phí nguyên liệu đầu vào leo dốc. Anh Nguyễn Đức Nhật Thuận, sáng lập và điều hành thương hiệu quán Cà Mèn (quận Phú Nhuận), cho biết chi phí đầu vào từ gas, dầu ăn, hương liệu, vận chuyển… tăng bình quân 5%-10%/tháng. Trong đó, riêng phí vận chuyển thực phẩm đặc sản từ Quảng Trị vào TP.HCM đã tăng gấp đôi so với tháng trước đó. Chính vì vậy, nếu trước đây kinh doanh mặt hàng đặc sản có nguồn thu tốt thì giờ đây chi phí đã ăn gần hết lợi nhuận.

Để xoay xở vượt qua khó khăn, chủ quán Cà Mèn cho hay đơn vị tăng cường bán đồ ăn qua các ứng dụng (app) dù chiết khấu khá cao. Đồng thời quán đang mở rộng sản xuất thêm sản phẩm đóng gói là cháo bột cá lóc. Việc ra mắt sản phẩm này nhằm phát triển thêm hướng kinh doanh mới và có thêm chi phí để duy trì quán. “Đây cũng là cách giúp chúng tôi trụ vững ở thời điểm hiện tại và ghi dấu ấn cho thương hiệu quán ăn đặc sản của mình” - anh Thuận chia sẻ.

Là chủ quán cà phê có vị trí đắc địa gần khu vực sân bay Tân Sơn Nhất, anh Trần Kiên, chủ quán cà phê Bụi, kể: Mới đây nhà cung cấp nguyên liệu thông báo tăng các loại cà phê rang xay từ 10.000 đồng/kg, một can dầu ăn 30 lít tăng từ 700.000 đồng lên 1,2 triệu đồng… Mức tăng này khá cao, buộc quán phải tính toán lại việc tăng giá sản phẩm bán ra.

Tuy vậy, anh Trần Kiên thừa nhận việc tăng giá bán chỉ là giải pháp tạm thời để chống lại cơn bão giá và giúp quán cầm cự. Điều quan trọng là phải thay đổi hình thức kinh doanh, ví dụ tăng cường bán hàng trên ứng dụng, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội.

“Bên cạnh đó, chúng tôi chia sẻ mặt bằng của quán với một đơn vị kinh doanh tinh dầu thiên nhiên. Từ đầu tháng tới nay, tôi còn tham gia vào các nhóm của một số chung cư quanh khu vực và rao bán nước. Việc này thực sự hiệu quả bởi giúp chúng tôi gia tăng được khách hàng ở khu lân cận, đủ tiền duy trì được quán” - anh Trần Kiên nói.

Tính toán lại chi tiêu

ThS Ngô Thành Huấn, Giám đốc khối tài chính cá nhân FIDT, khuyến nghị: Để tránh lạm dụng chi tiêu trong giai đoạn bão giá như hiện nay, người tiêu dùng nên tách bạch các chi tiêu thành nhiều khoản khác nhau.

Trong đó có ba khoản chi tiêu cần có gồm: Khoản chi phí tái đầu tư (chiếm khoảng 25%), chi cho nhu cầu giải trí (chiếm 10%-15% thu nhập) và chi phí này nên chuyển qua một tài khoản khác để tránh lạm dụng vào các khoản chi khác, thứ ba là chi phí cho các vấn đề thiết yếu.

“Ngoài ra, cần thay đổi thói quen tiêu dùng như không mua hàng tích trữ hoặc gia tăng mua hàng khuyến mãi thông qua các chương trình của ngành công thương hay siêu thị, cửa hàng, nhà bán lẻ” - ông Huấn gợi ý.

Còn theo ông Trần Bằng Việt, Giám đốc Đông A Solutions, bên cạnh việc quản trị dòng tiền thì chuyển đổi số cũng là một trong những cách giúp nhà kinh doanh, đơn vị bán lẻ… tồn tại và phát triển. Đơn cử để tăng kết nối với khách hàng, họ có thể tận dụng các nền tảng miễn phí hoặc chi phí rất rẻ chỉ vài chục đến vài trăm như chat box, contact center… Qua đó có thể mở rộng thị phần và tạo tính liên kết với khách hàng.•