Các y bác sĩ cho trẻ uống vitamin A liều cao trong chiến dịch bổ sung vitamin A toàn quốc đợt 1 năm 2023 - Ảnh: DƯƠNG LIỄU
Hiện nay vitamin A liều cao không được phép bán ở nhà thuốc mà được chương trình uống vitamin A quốc gia phân phối về các địa phương bổ sung cho trẻ dưới 5 tuổi.
Ngoài ra, vitamin A liều cao còn được phân phối về các bệnh viện và chỉ được sử dụng khi có sự chỉ định của bác sĩ.
Rao bán tràn lan vitamin A liều cao
Sau đợt uống vitamin A liều cao trong chương trình quốc gia từ 1-6 vừa qua, tận dụng thông tin truyền thông về việc bổ sung vitamin A tốt cho mắt và cần bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ, nhiều người rao bán tràn lan trên mạng xã hội.
Nhiều người bán còn hướng dẫn liều dùng vitamin A liều cao 200.000 IU dùng 1 viên cho trẻ từ 1-6 tuổi; trẻ từ 7 đến 15 tuổi dùng 2 viên, cách ngày uống 1 viên; đối với người lớn phải dùng 4 viên. Vitamin A liều cao được rao bán với giá từ 20.000 - 30.000 đồng/viên. Theo những người này, vitamin A liều cao chủ yếu là hàng xách tay.
Theo ghi nhận tại một số nhà thuốc tư nhân trên địa bàn TP Thủ Đức (TP.HCM), một số nơi cho biết vitamin A liều cao chỉ có ở các trạm y tế, trung tâm y tế hoặc bệnh viện. Tuy nhiên, một số nhà thuốc vẫn cho hay có bán vitamin A liều cao cho trẻ, đặt là có hàng trong 3-4 ngày.
Nhà thuốc B.N. (TP Thủ Đức) cho biết trước đó đã bán nhiều vitamin A liều cao cho khách, tuy nhiên phải đợi vì hàng không có sẵn mà phải nhập từ Hà Nội vào. Sau đó, người bán thuốc hướng dẫn để lại số điện thoại, khi có vitamin A liều cao về sẽ gọi ra lấy. Theo người này, vitamin A liều cao dành cho trẻ này chủ yếu là hàng xách tay, được nhập từ các nước về.
Các nhà thuốc này còn quảng cáo vitamin A dành cho người lớn có rất nhiều công dụng khác nhau, như uống để sáng mắt và làm đẹp da, với giá vài chục đến vài trăm nghìn đồng/hộp.
Coi chừng ngộ độc
Bác sĩ Trương Hồng Sơn, viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, khẳng định việc hướng dẫn sử dụng vitamin A cho người lớn từ những người bán hàng này là sai khuyến nghị.
Bác sĩ Sơn chỉ rõ một viên vitamin A liều cao có liều gấp khoảng từ 60 - 100 lần nhu cầu khuyến nghị vitamin A một ngày dành cho người trưởng thành.
"Việc một số người bán hàng tự hướng dẫn sử dụng 4 viên với người lớn là đang sử dụng liều vitamin A cao gấp rất nhiều lần nhu cầu khuyến nghị.
Vitamin A là một loại vitamin tan trong dầu và có khả năng tích trữ trong cơ thể khi dùng liều cao để sử dụng dần.
Tuy nhiên, thông thường việc khuyến nghị bổ sung một viên với hàm lượng 200.000 đơn vị là đã hoàn toàn đủ và an toàn cho việc bổ sung liều cao với mục tiêu dự trữ", bác sĩ Sơn cho hay.
Bác sĩ CKI Trần Thị Hiếu - phụ trách khoa dinh dưỡng, tiết chế Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức - cũng cho rằng việc mua bán vitamin A liều cao tràn lan, không rõ nguồn gốc và hạn sử dụng rất có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Điển hình là tình trạng ngộ độc cấp tính hoặc ngộ độc mạn tính do uống quá nhiều vitamin A liều cao. Với ngộ độc cấp tính là đưa lượng lớn vitamin A liều cao trong thời gian ngắn, còn mạn tính là đưa lượng vitamin A liều cao quá khuyến nghị trong một thời gian dài.
Đối với trẻ nhỏ khi bị ngộ độc vitamin A liều cao cấp tính trẻ sẽ bị co giật, tăng áp lực nội sọ, thóp phồng, ói mửa…
Những triệu chứng ngộ độc mạn tính khác như: chán ăn, buồn nôn, đau bụng, chậm phát triển, loét miệng, vàng da lòng bàn tay… Do đó, khi có các chiến dịch bổ sung vitamin A liều cao của địa phương ở các trạm y tế phường, xã, phụ huynh nên đưa trẻ đi uống.
Bác sĩ Sơn cũng nhấn mạnh vitamin A còn có thể tương tác với rượu, một số loại thuốc kháng sinh, thuốc chống đông máu làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ khi sử dụng các thuốc này.
Đặc biệt, bổ sung quá mức vitamin A khi mang thai có nguy cơ gây ra dị tật thai nhi tùy thuộc vào mức độ vitamin A dư thừa và giai đoạn mang thai. Nguy cơ tăng cao đối với 60 ngày đầu tiên sau khi thụ thai.
"Bởi vậy chỉ nên bổ sung vitamin A liều cao theo chỉ định của bác sĩ và theo chương trình uống bổ sung vitamin A hằng năm dành cho trẻ nhỏ dưới 36 tháng tuổi. Không nên tự ý bổ sung vitamin A liều cao, càng không nên mua những viên vitamin A bày bán tràn lan trên mạng, không đảm bảo chất lượng", bác sĩ Sơn khuyến cáo.
Bổ sung vitamin A qua đường dinh dưỡng?
Theo bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng quốc gia, có thể bổ sung vitamin A qua khẩu phần ăn uống.
Cha mẹ nên sử dụng đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm khác nhau. Thực phẩm chứa nhiều vitamin A như gan động vật, lòng đỏ trứng, bơ, sữa… dễ hấp thu. Thực phẩm chứa nhiều caroten có nguồn gốc từ thực vật như rau muống, rau ngót…
Bữa ăn bổ sung của trẻ cần có các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng, thêm mỡ hoặc dầu để tăng cường hấp thu vitamin A và vitamin D.
Bên cạnh đó, nên nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn cùng với ăn bổ sung hợp lý.
Trẻ em dưới 5 tuổi trên cả nước bổ sung vitamin A từ nguồn viện trợNgày 1-6, Bộ Y tế tổ chức chiến dịch bổ sung vitamin A đợt 1 cho trẻ em tại 63 tỉnh, thành trên cả nước. Đây là vitamin A được nhận từ nguồn viện trợ sau thời gian dài thiếu nguồn cung.