Theo quy hoạch phát triển khoa học công nghệ giai đoạn 2020-2030, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng 15 - 20 doanh nghiệp Spin-off - một mô hình khởi nghiệp lấy nghiên cứu khoa học là nền tảng, phát triển từ việc thương mại hóa quyền sở hữu trí tuệ trong các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp hoạt động đúng bản chất Spin-off gần như vẫn chưa có ở Việt Nam. Tại những nước phát triển như Bỉ, mô hình này đã có từ những năm 80, nhiều doanh nghiệp đã trở thành những tên tuổi lớn trên phạm vi toàn cầu.

Hoạt động từ năm 1986, IBA là một trong những doanh nghiệp Spin-off đầu tiên phát triển từ một phòng nghiên cứu thuộc Đại học Louvain, Bỉ. Theo nhà khoa học Yves Jongen - người sáng lập IBA, khi công ty này khởi nghiệp khái niệm Spin-off còn rất mới mẻ, nhiều nhà khoa học thậm chí không đồng tình với mô hình này.

Ông Yves Jongen - người sáng lập Công ty IBA cho biết: "IBA khởi nghiệp khi có rất ít công ty thành lập theo mô hình Spin-off và không nhận được sự hỗ trợ nào từ chính phủ. Sau khi các trường đại học và chính phủ nhận ra hiệu quả kinh tế mà công ty Spin-off đóng góp cho nền kinh tế thì chính phủ đã chủ động hỗ trợ các trường đại học thành lập công ty".

IBA là một trong những doanh nghiệp Spin-off đầu tiên phát triển từ một phòng nghiên cứu thuộc Đại học Louvain, Bỉ.

Được gỡ bỏ rào cản về chính sách, nhưng doanh nghiệp Spin-off như IBA cũng chẳng thể phát triển nhanh nếu chỉ có trong tay các nghiên cứu, song thiếu vốn hoạt động

"Để gọi vốn đầu tư cho công ty không hề đơn giản. Chúng tôi may mắn vay được vay 1 triệu Euro với lãi xuất 0% từ quỹ phát triển công nghiệp của vùng Wallonie", ông Yves Jongen nói.

Sau 35 năm hoạt động, từ một phòng thí nghiệm, IBA đã phát triển thành nhà máy sản xuất có diện tích hàng trăm nghìn m2. Sáng chế ban đầu của IBA đã được áp dụng trong 60 trung tâm xạ trị y tế và chiếu xạ công nghiệp trên toàn thế giới. Đây là cơ sở để doanh Spin-off này ngày càng phát triển khi niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.

Ông Claude Dupont - Phụ trách kinh doanh khu vực châu Á - Thái Bình Dương của IBA cho biết: "Từ năm 1988, sau 12 năm hoạt động, chúng tôi đã tham gia vào thị trường chứng khoán Brussels, thu hút thêm các nguồn vốn đầu tư nhằm đẩy mạnh sự phát triển ngày càng bền vững, lớn mạnh hơn".

Thành công của công ty Spin-off như IBA cho thấy hiệu quả của việc khai thác tiềm năng trí tuệ ở các trường đại học và viện nghiên cứu. Đây là hướng đi bền vững cho việc kết hợp hiệu quả giữa đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng, làm nền tảng cho mô hình tự chủ đại học ở nhiều quốc gia.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!