Đầu bếp Nguyễn Bá Phước tại cửa hàng sushi truyền thống ở Tokyo trong vai trò là cửa hàng trưởng tại đây - Ảnh: N.B.P.

Sinh ra trong một gia đình làm nông ở "xứ Đoài mây trắng" (Sơn Tây, Hà Nội), Nguyễn Bá Phước (năm nay 29 tuổi) đã quen với việc đồng áng, ham chơi và... học dở. Phước đã không thể nghĩ ra bây giờ cậu trở thành cầu nối văn hóa ẩm thực Việt - Nhật.

Hơn chục năm nhìn lại, Phước vẫn không thể hình dung hành trình sự nghiệp của mình lại phong phú và "có nội dung" đến vậy. Mọi sự bắt đầu từ một lời gợi ý của người cha vào thời điểm nhiều thất vọng và mất phương hướng nhất của chàng trai 18 tuổi: đi học nấu ăn.

Ngã rẽ bất ngờ

Phước nhớ lại nếu theo những tiêu chuẩn truyền thống để đánh giá, Phước thực sự không phải một trò giỏi trong suốt những năm phổ thông. Ngoài những lúc giúp đỡ gia đình, Phước mải chơi tới mức bỏ bê việc học, không đủ điểm để đậu vào một trường công lập, phải học bổ túc trung học, một kết quả khi đó đã khiến cha mẹ rất phiền lòng.

Luôn muốn đem lại tiếng cười cho những người xung quanh, trong suốt một thời gian dài Phước ôm mộng thành diễn viên hài nhưng giấc mơ "showbiz" tan vỡ khi Phước trượt kỳ thi tuyển vào Trường ĐH Sân khấu điện ảnh Hà Nội. Cú "hụt chân" khiến chàng thanh niên 18 tuổi không biết "lái" cuộc đời đi tiếp thế nào.

"Con nên học nấu ăn đi", cha Phước gợi ý. Lời gợi ý này đến từ thực tế nhiều năm Phước là người thường xuyên nấu nướng trong gia đình và được cả nhà đánh giá là "ăn được". 

Có một điều khá lạ là tất cả những người đàn ông trong nhà như ông nội, cha và Phước đều là những người vào bếp chủ lực. Ở quê Phước, một vùng đất lề quê thói với rất nhiều quan niệm bảo thủ, đàn ông làm đầu bếp vẫn là chuyện dường như quá xa lạ. "Có hay gì cái việc đàn ông đàn ang chui xó bếp, không ít người vẫn nhìn nhận việc này theo cách ấy" - Phước kể.

Phước cũng chưa bao giờ nghĩ sẽ theo nghề này. Nhưng đang lúc chẳng còn lựa chọn, nghe lời cha cậu lên Hà Nội học nấu ăn ở Trường CĐ Thương mại - du lịch. Phước không ngờ đó lại là bước đầu tiên mở ra một chặng đường đời hoàn toàn khác.

Thử thách với cọ sàn, lau mỡ

Trải nghiệm đầu tiên của Phước với ẩm thực Nhật Bản là những ngày thực tập tại nhà hàng Nhật ở Hà Nội. 10 năm trước, Hà Nội chỉ lưa thưa vài nhà hàng như vậy. Nhờ sự kết nối của cô giáo, Phước vào thực tập tại một trong số đó. Coi như chút "duyên nợ" với ẩm thực Nhật bắt đầu từ đây.

"Ngày nào họ cũng hỏi tôi là hôm sau có tới tiếp không mỗi khi hết ngày làm việc", Phước nhớ lại. "Đã nhiều người phục vụ ở quán trước đó chỉ làm việc một thời gian ngắn rồi bỏ vì không chịu nổi kỷ luật nghiêm ngặt của nhà hàng, nhưng tôi thấy những yêu cầu đó bình thường", cậu kể.

Đã quen với những lao động nhọc nhằn ở nông thôn, Phước không ngạc nhiên hay chới với trước các đòi hỏi khắt khe của những người chủ nhà hàng Nhật Bản. "Mình là nông dân nên đâu có ngại mấy công việc vất vả hay khó chịu như cọ sàn, lau mỡ - Phước giải thích - Với mình, không làm gì mà chỉ ngồi không còn mệt hơn nhiều".

Cứ thế cặm cụi làm việc, cặm cụi học hỏi, Phước đã tự vượt qua những cửa ải đầu tiên để "thâm nhập" vào thế giới rất riêng của ẩm thực Nhật, cũng là tính cách, văn hóa Nhật.

Học nấu ăn ở Nhật và cú sốc Hokkaido

Một kỷ niệm không quên với Phước trong những ngày đó là lần được dự một triển lãm ẩm thực truyền thống Nhật tại khách sạn Nikko. Ngắm nhìn vẻ đẹp và cảm nhận những tầng triết lý sâu xa trong cách lựa chọn nguyên liệu, chế biến, nấu nướng và bài trí của những món ăn đó, Phước như tìm ra cho mình một đam mê cần được khám phá theo cách chỉn chu hơn.

Quyết định nghỉ việc tại nhà hàng, Phước đăng ký lớp học tiếng Nhật với dự tính nỗ lực giành học bổng để sang đất nước mặt trời mọc học về ẩm thực truyền thống. Sau một lần thi lấy visa bất thành, cuối cùng Phước đã giành được học bổng toàn phần năm 2016 tại Học viện Nấu ăn Hokuto Bunka ở Hokkaido.

Cứ tưởng những gì khó khăn nhất đã qua, nhưng hóa ra đó mới là lúc Phước đối mặt với những thử thách lớn nhất của hành trình. Cú sốc văn hóa, đặc biệt là sốc ngôn ngữ đã một lần nữa thử thách ý chí của chàng trai gốc Sơn Tây. 

"Tôi đến Hokkaido. Lúc đó không có nhiều người Việt tại đây và tôi là người Việt duy nhất trong lớp", Phước kể.

Mặc dù đã thi đạt tới chứng chỉ tiếng Nhật ở mức cao khi còn ở trong nước, đủ để hiểu được các giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày, song chừng đó vẫn chưa đủ giúp Phước thích ứng được ngay với văn hóa sở tại cũng như có thể giao lưu gần gũi hơn với các bạn.

"Người Nhật không thích nói tiếng Anh và họ cũng dè dặt trong tiếp xúc với người nước ngoài, bởi vậy rất khó để tiếp xúc với họ - Phước nhớ lại - Nhiều lúc nghe họ nói với nhau, tôi cứ thấy trong đầu mình ong ong như tiếng ve kêu vì không hiểu hết".

Cú sốc đó đã khiến cậu thanh niên mất một khúc lao đao thuở mới sang Nhật, nhưng rồi cũng đã vượt qua được. Nỗ lực "cày cuốc" cải thiện trình độ tiếng Nhật cũng như trang bị thêm kiến thức về văn hóa, lịch sử và hiến pháp nước sở tại đã đem lại trái ngọt cho Phước. Chỉ hai năm sau cậu nhận bằng tốt nghiệp về ẩm thực truyền thống Nhật Bản - một trong những ngành học khó nhất của Học viện Nấu ăn Hokuto Bunka.

Poster của cửa hàng Bánh Mì Xin Chào sắp khai trương tại Sapporo, Hokkaido với nhiều món ăn Việt Nam - Ảnh: NVCC

Mạnh mẽ đi qua "thời COVID-19"

Có vẻ như ông trời chưa muốn thôi thử thách chàng trai này sau chừng ấy gian nan. Suốt hơn một năm qua Phước đã nhiều lần "lên bờ xuống ruộng" đúng nghĩa để tìm lối ra giữa những tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19.

Không ai xui như Phước khi vừa nhận được việc làm tại một nhà hàng ẩm thực truyền thống Nhật rất lớn tại Tokyo thì dịch COVID-19 bất ngờ xảy đến. Chuyển nhà từ Hokkaido tới Tokyo để nhận việc mới, Phước bỗng dưng thành thất nghiệp vì nhà hàng đó buộc phải hủy hợp đồng do dịch bệnh. 

Không nản lòng cũng không sĩ diện, Phước xin làm bốc vác ở một khu chợ để trang trải tiền thuê nhà đắt đỏ tại Tokyo trong lúc tìm cơ hội khác. 

Và rồi cơ hội cũng tới không lâu sau đó, một nhà hàng sushi truyền thống ở Tokyo đã nhận Phước vào làm việc với vai trò cửa hàng trưởng. Một người Việt quản lý nhà hàng sushi ngay tại Tokyo là chuyện ít người nghĩ ra.

Và giờ thì "chấp" cả COVID-19, đầu tháng 6 này Phước thành lập Công ty TNHH Joyfoods kinh doanh chủ yếu về ẩm thực, quảng bá nhà hàng Việt Nam tại Nhật Bản và nhà hàng truyền thống Nhật Bản ở Việt Nam, cũng như tham gia tư vấn, hỗ trợ sự kiện giới thiệu quảng bá ẩm thực...

Không còn đơn độc như hơn 10 năm trước, giờ đây ở tuổi 29, Phước đã có một "team" gồm những người đồng chí hướng với mình: hai anh em Bùi Thanh Tâm và Bùi Thanh Duy - chủ thương hiệu Bánh Mì Xin Chào tại Nhật. Tiệm Bánh Mì Xin Chào thứ 6 tại Sapporo, Hokkaido với mong muốn đưa ẩm thực Việt đi xa hơn, đến với hơn 10.000 người Việt tại Hokkaido sẽ được khai trương cuối tháng 6 này.

Trong vai trò cố vấn đặc biệt phụ trách chuyên môn và phát triển hệ thống Bánh Mì Xin Chào cũng như văn hóa ẩm thực Việt tại Nhật, Phước đang thực sự bận rộn và say sưa với những ý tưởng đã ấp ủ từ lâu với hai nền ẩm thực Việt Nam và Nhật Bản.

Chàng trai 9X nhặt gỗ vụn, kiếm tiền từ mô hình nhà mini 'siêu cưng'

TTO - Anh Trần Minh Tân (TP Biên Hòa) đi xin gỗ bỏ đi từ các xưởng gần nhà để làm mô hình, mô phỏng những kiến trúc anh từng thấy trong các chuyến du lịch.