VAFI nhấn mạnh nội dung thanh tra về các dự án công nghệ thông tin của HOSE.

Theo đó, VAFi kiến nghị thanh tra làm rõ nguyên nhân tại sao đã qua 20 năm vận hành phần mềm giao dịch do Sở Giao dịch Chứng khoán Thái Lan cung cấp mà sàn HOSE không thể làm chủ công nghệ vận hành.

Theo VAFI, các Sở giao dịch chứng khoán Thái Lan hay Hàn Quốc không thể tự bản thân họ làm ra phần mềm giao dịch ban đầu mà họ phải mua công nghệ từ các công ty chuyên làm phần mềm, nhưng sau đó họ nhanh chóng làm chủ công nghệ vận hành, chẳng những làm chủ mà họ còn có khả năng bán phần mềm mà họ sở hữu cho các đối tác nhỏ khác như HOSE.

Theo sự nghi vấn của VAF, Việt Nam là 1 cường quốc về công nghệ thông tin nhưng có lẽ những nhân sự giỏi về IT không được mời chào làm việc tại HOSE. Cho nên cứ mỗi lần gặp trục trặc là HOSE lại khẩn cấp mời chuyên gia Sở Giao dịch Thái Lan sang giải quyết.

VAFI cũng đề xuất thanh tra tìm hiểu xem chất lượng nhà thầu thường xuyên bảo quản hệ thống giao dịch tại HOSE. Hiệp hội này cho rằng, HOSE không làm chủ được công nghệ vận hành cho nên mỗi lần có sự cố thì đã không giải quyết được.

Hiệp Hội Các Nhà Đầu tư Tài chính Việt Nam đặt câu hỏi tại sao ban lãnh đạo HOSE không lựa chọn những đơn vị mạnh về công nghệ thông tin như FPT để làm nhà thầu bảo quản hệ thống giao dịch.

Gần đây, FPT cho biết họ có thể sữa chữa được tình trạng nghẽn lệnh tại sàn HOSE từ hệ thống phần mềm do Thái Lan cung cấp. FPT cũng là đơn vị xây dựng hệ thống giao dịch cho Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) có công suất gấp khoảng 30 lần so với HOSE.

Việc chọn những nhà thầu Việt Nam, theo VAFI, sẽ dễ dàng trong việc xử lý sự cố một cách nhanh chóng mà không lệ thuộc vào chuyên gia nước ngoài .

Với dự án làm phần mềm giao dịch mới được cung cấp bởi Sở giao dịch chứng khoán Hàn Quốc, VAFI kiến nghị thanh tra làm rõ lý do dự án được khởi động từ năm 2012 nhưng đã 10 năm rồi dự án vẫn chưa hoàn thành. Thanh tra cũng nên tìm hiểu giá trị dự án có tăng lên so với ban đầu, nguyên nhân làm cho giá trị dự án tăng lên (nếu có).

Cũng trong văn bản, VAFI cho rằng, các sở giao dịch chứng khoán Hàn Quốc và Thái Lan không phải là các doanh nghiệp chuyên về công nghệ thông tin. Họ có mảng IT và có chuyên gia IT giỏi nhưng nhiệm vụ hàng đầu của bộ phận IT này là đảm bảo cho hệ thống của họ hoạt động trơn tru và thông suốt. Sau cùng khi có thời gian thì họ mới làm các công việc phụ khác. Cho nên bài học rút ra là khi mua công nghệ phần mềm giao dịch nước ngoài thì bộ phận IT sàn HOSE hay nhà thầu quản lý hệ thống phải làm chủ được công nghệ vận hành, phải biết sửa chữa các lỗi phát sinh.

Để giải quyết tình trạng tắc nghẽn và tránh gây bức xúc cho nhà đầu tư, HOSE vừa có văn bản đề nghị các công ty chứng khoán thành viên phối hợp thực hiện việc kiểm soát lỗi 2G và quản lý việc sửa, hủy lệnh theo khung giờ để giảm nghẽn hệ thống.

Theo đó, được sự chấp thuận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), HOSE đề nghị các CTCK quản lý việc sửa, hủy lệnh giao dịch trong các khung giờ từ 9h15 đến 9h25; từ 11h15 đến 13h10 và từ 14h20 đến 14h30 các ngày giao dịch để tránh gây áp lực quá tải xử lý đối với hệ thống giao dịch.

Trước đó, trong ngày 9/6, một số CTCK đã kích hoạt tính năng hủy, sửa lệnh trên HOSE nhằm giảm tải hệ thống. Một số CTCK không cho nhà đầu tư trực tiếp hủy, sửa lệnh nhưng môi giới có thể thao tác theo yêu cầu của khách hàng.

Đây là giải pháp tiếp theo sau giải pháp nâng lô, chuyển sàn do tình trạng nghẽn kéo dài từ 2020 nhưng trở nên nghiêm trọng hơn từ đầu tháng 6.

Trong phiên ngày 1/6, HOSE đã buộc phải ngừng giao dịch phiên chiều để đảm bảo an toàn hệ thống khi số lệnh vào thị trường tăng đột biến. Sau phiên này, nhiều CTCK đã thông báo tới khách hàng nên hạn chế hủy/sửa lệnh và thậm chí đã phải tạm dừng tính năng này trên sàn HOSE.

Biện pháp này đã khiến tăng khoản tăng mạnh, lên trên ngưỡng 30  nghìn tỷ đồng/phiên trong nhiều phiên liên tiếp. Giúp giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam lọt top 3 khu vực Đông Nam Á.

Tuy nhiên, giải pháp này đã gây phẫn nộ nơi các nhà đầu tư. Theo nhiều nhà đầu tư, đây là một sự vi phạm luật bởi Luật Chứng khoán quy định được phép sửa, huỷ lệnh trong các phiên khớp lệnh liên tục.