Bộ Tài chính đã có quyết định thanh tra hành chính đối với Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM(HoSE) trong việc để xảy ra tình trạng nghẽn lệnh giao dịch trong nhiều tháng nay vẫn chưa xử lí dứt điểm.

Với các nhà đầu tư, một trong những tâm điểm rất rõ ràng cần làm rõ là trách nhiệm trong việc để chậm trễ, thậm chí có thể nói là gần như bị “treo” suốt nhiều năm của Dự án công nghệ thông tin kết nối với Sở Giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX).

Dự án KRX được chính thức kí kết triển khai từ tháng 12.2012, sau đó có một số điều chỉnh. Tuy nhiên, tới thời điểm sàn giao dịch chứng khoán TPHCM - HoSE bắt đầu xảy ra tình trạng nghẽn lệnh giao dịch vào tháng 12.2020, dự án KRX vẫn chưa xong.

Khi đó, lãnh đạo HoSE trong các phát ngôn và trong những cuộc họp báo chỉ cho biết tiến độ triển khai là “sắp”, “dự kiến” sang năm 2021 chứ không thể chắc chắc được là tháng nào hoàn thành và chính thức được đưa vào vận hành.

Tuy nhiên, tới tháng 3.2021, khi sự bức xúc về tình trạng nghẽn lệnh trên sàn HoSE dâng lên một cao trào mới, thông tin về tiến độ dự án KRX lại được đẩy lùi về thời điểm cuối năm 2021 mới có thể hoàn thiện và đưa vào hoạt động.

Chính vì thế, từ tháng 12.2020 tới ngày 9.6.2021, tình trạng nghẽn lệnh trên sàn HoSE không những không thuyên giảm mà còn nặng nề hơn cho dù phía HoSE cho biết rằng đã áp dụng một số biện pháp về kĩ thuật, trong khi giải pháp tạm thời do phía FPT cung cấp cũng chưa thể chính thức đưa vào hoạt động.

Một vấn đề không chỉ là giả thiết mà là khẳng định: Nếu dự án KRX được triển khai đúng tiến độ, sàn HoSE không những không bị tình trạng nghẽn lệnh giao dịch vì quá tải (thanh khoảng bình quân vào tháng 3-5.2020 bình quân trên dưới 4.000 tỉ đồng, đến tuần đầu tháng 6.2021 có một số phiên vượt mức 30.000 tỉ đồng) mà còn tạo điều kiện cho hoạt động huy động vốn trên thị trường được rộng mở và thuận lợi hơn. Không phải kênh nào khác mà thị trường chứng khoán chính là kênh huy động vốn quan trọng nhất và lớn nhất của nền kinh tế.

Trong văn bản gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính và đồng kính gửi Thanh tra Bộ Tài chính ngày 11.6.2021, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đề xuất một số nội dung cụ thể cần thanh tra trong đó có dự án KRX, từ tình trạng chậm trễ về tiến độ, giá trị dự án tăng lên (nếu có), vai trò nhà thầu phụ, chất lượng nhà thầu, vì sao không chọn những nhà thầu hàng đầu Việt Nam để nếu xảy ra sự cố thì có thể nhanh chóng giải quyết và không lệ thuộc vào chuyên gia nước ngoài…

Cũng theo VAFI, các sở giao dịch chứng khoán Hàn Quốc hay Thái Lan không phải là doanh nghiệp chuyên về công nghệ thông tin (IT). Họ có bộ phận IT và có chuyên gia giỏi nhưng nhiệm vụ hàng đầu của bộ phận này là đảm bảo cho hệ thống của họ hoạt động trơn tru và thông suốt. Trong tình hình dịch bệnh COVID-19 hiện nay, khi có thời gian thì họ mới làm những công việc phụ khác.

Cho nên, bài học rút ra khi mua công nghệ phần mềm giao dịch nước ngoài thì bộ phận IT của HoSE hoặc nhà thầu quản lí hệ thống phải làm chủ được công nghệ vận hành, phải biết sửa chữa các lỗi phát sinh.