Khuyến khích mua vaccine và những điều còn bỏ ngỏ

Đào Loan

(KTSG Online) - Chính phủ vừa đồng ý với kiến nghị của TPHCM trong việc được chủ động mua vaccine ngừa Covid-19 để tiêm cho người dân trên địa bàn. Về nguyên tắc, các địa phương và doanh nghiệp nếu tiếp cận được nguồn vaccine là được mua, tuy nhiên Chính phủ cũng lưu ý về biện pháp thực hiện để tránh tình trạng do cạnh tranh mua khiến giá bị đẩy lên cao.

Trong văn bản số 4433/BYT-QLD về việc tăng cường tiếp cận vaccine phòng Covid-19 do Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn ký ngày 31-5-2021 gửi UBND các tỉnh, thành phố, doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu thuốc và doanh nghiệp, tổ chức có nguồn cung vaccine ngừa Covid-19, ngoài việc thông tin về thời gian, thủ tục cấp phép vaccine... Bộ Y tế cũng nêu rõ:

- Trong trường hợp doanh nghiệp, tổ chức chưa có kinh nghiệm, chưa đủ điều kiện nhập khẩu vaccine theo quy định, đề nghị liên hệ với các đơn vị đủ điều kiện nhập khẩu vaccine để phối hợp thực hiện. Với các đơn vị không có khả năng tiêm chủng, Bộ Y tế sẽ chỉ đạo các đơn vị trong ngành y tế tổ chức tiêm chủng cho người dân.

- Với các địa phương, đơn vị có khả năng nhập khẩu, tiếp cận nguồn cung vaccine ngừa Covid-19, Bộ Y tế sẽ tạo điều kiện cấp phép nhập khẩu, kiểm định và chỉ đạo tổ chức công tác tiêm chủng đảm bảo tiến độ, an toàn, hiệu quả.

Theo nội dung này, có thể hiểu nếu địa phương có khả năng nhập khẩu, có thể tiếp cận nguồn vaccine thì được tự mua. Bộ Y tế không chỉ hỗ trợ việc cấp phép nhập khẩu, kiểm định mà còn cả việc tiêm chủng.

Thế giới đang khan hiếm vaccine ngừa Covid-19. Vì thế, việc Chính phủ và Bộ Y tế liên tục khuyến khích cá nhân, doanh nghiệp, địa phương... tham gia tìm kiếm và mua vaccine nhằm tăng cơ hội có thêm vaccine tiêm cho người dân được xã hội ủng hộ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh nhu cầu đang quá cao so với nguồn cung và thế giới chỉ có vài nhà sản xuất vaccine ngừa Covid-19 như hiện nay, việc này lại dấy lên lo ngại là nếu "cả nước" đổ dồn đi mua vaccine thì có thể dẫn đến tình trạng cạnh tranh về giá và nguồn mua dẫn đến việc mua vaccine đã khó lại càng khó.

Có ý kiến lại lo ngại, tình trạng bất bình đẳng trong tiếp cận vaccine có thể xảy ra khi để các doanh nghiệp, địa phương tự do mua vaccine. Các tỉnh nghèo, doanh nghiệp nhỏ sẽ mất cơ hội nếu những nơi có tiền vung tay mua vaccine với giá cao.

Cơ quan quản lý cần có biện pháp để ngăn chặn những tình huống xấu có thể xảy ra nhưng không nên bằng những cách để người mua vaccine nghĩ rằng nếu muốn mua thì trước hết phải xin để được mua. Biện pháp quản lý có thể tham khảo là thiết lập trung tâm điều phối thống nhất trên cả nước và đưa ra các quy định rõ ràng để xử lý những tay chơi "không đẹp".

Trung tâm không phải là nơi để người mua xin phép mua vaccine, mà là nơi để người mua cùng cơ quan quản lý y tế trao đổi thông tin, tránh tình trạng mạnh ai nấy mua dẫn đến cạnh tranh về giá và dẫm chân lên nhau.

Chẳng hạn, nếu tỉnh A biết tỉnh B đã tiếp cận với nhà sản xuất C và được báo giá vaccine là 10 đồng thì sẽ không mắc lởm để phải mua với giá 100 đồng. Cơ quan y tế cũng biết thông tin để điều phối, thậm chí có thể tham gia giải quyết ngay những vấn đề nảy sinh để đẩy nhanh tốc độ mua hàng.

Trung tâm điều phối chung cũng là nơi cung cấp tất cả thông tin về các kênh cung cấp vaccine, chất lượng, giá bán, khả năng cung ứng, cơ quan y tế đã tiếp cận đến đâu... để những người muốn mua có thông tin rõ ràng. Điều này sẽ giúp hạn chế tình trạng lừa đảo mua vaccine, được Tổ chức Y tế thế giới và Bộ Y tế nhắc nhở trong thời gian gần đây.

Thêm vào đó là các quy định để phạt những nơi phá giá. Vaccine ngừa Covid-19 là loại hàng hóa đặc biệt, nơi sản xuất cũng ít nên cơ quan quản lý y tế hoàn toàn có thể có thông tin nhanh để biết việc này.

Trở lại với đề nghị của UBND TPHCM, rất nhanh sau khi thành phố đề nghị, Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Trưởng ban Chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch Covid-19, đã đồng ý. Tuy nhiên, Phó thủ tướng cũng lưu ý về công tác tổ chức thực hiện, truyền thông, cần tránh tình trạng tranh mua đẩy giá vaccine lên cao.

Điều này cho thấy, không chỉ là người dân, doanh nghiệp mà Chính phủ cũng đang lo vấn đề cạnh tranh không lành mạnh khi để các nơi chủ động mua vaccine. Điều này đòi hỏi cần sớm có những quy định cùng nơi điều phối hợp lý, ngăn chặn tình huống không hay có thể xảy ra.

Có thế, chủ trương khuyến khích "mọi nhà" cùng Chính phủ mua vaccine ngừa Covid-19 mới phát huy tối đa hiệu quả, giúp đất nước sớm có thêm vaccine để ngăn dịch, giúp cuộc sống sớm trở lại bình thường.