Lối sống độc lập tài chính và nghỉ hưu sớm (Financial Independence, Retire Early- FIRE) vốn đang nở rộ trong giới trẻ hiện nay. Rất nhiều bạn trẻ đã có kế hoạch từ sớm để có thể nghỉ hưu vào năm 45 tuổi hoặc thậm chí là 35 tuổi chỉ bằng lối sống tiết kiệm cũng như đầu tư đúng cách.

Vậy làm thế nào và cần bao nhiêu tiền để có thể đạt được lối sống đó?

Trên thực tế phong trào FIRE đã bắt đầu từ năm 1992 tại Mỹ khi nhiều chuyên gia bắt đầu so sánh chi phí, thu nhập với thời gian sống của mỗi người. Bằng cách tiết kiệm tới 50-70% thu nhập cho các khoản đầu tư, những người sống theo FIRE có thể bỏ việc nghỉ hưu sớm bằng khoản tiền lãi. Tuy nhiên giai đoạn này tuổi nghỉ hưu thường vào khoảng 65 khi giới trẻ vẫn chưa mặn mà với FIRE và chỉ bắt đầu tiết kiệm khi đã trung niên.

Hiện nay, giới trẻ đã ý thức được ích lợi của việc tiết kiệm từ sớm khi cố gắng đặt số tiền tiết kiệm gấp 25-30 lần chi phí (tuỳ từng trường hợp và công thức tính) để có thể bỏ việc, sống theo đam mê. Để trang trải chi phí sinh hoạt, những bạn trẻ này sẽ lấy tiền lãi từ hoạt động đầu tư nhờ số tiền tiết kiệm hoặc rút một khoản nhỏ từ tài khoản để trang trải cuộc sống.

Nhờ có ý thức từ sớm mà rất nhiều bạn trẻ hiện nay đã có thể nghỉ hưu sớm hoặc tự mua nhà, xe hơi cũng như có khoản vốn nhỏ dành cho kinh doanh hay những thú vui theo đam mê của bản thân.

Công thức tính

Để biết chính xác bạn cần tiết kiệm bao nhiêu tiền nhằm nghỉ hưu sớm hoặc tự do về tài chính, người ta thường dùng quy tắc 4%. Công thức này xuất phát từ cuốn sách xuất bản năm 1994 của William Bengen khi nghiên cứu vế chứng khoán.

Theo đó dữ liệu lịch sử cho thấy kể cả trong giai đoạn khủng hoảng, nếu nhà đầu tư rút 4% số tiền ra mỗi năm thì họ vẫn không hết tiền trong 30 năm. Tất nhiên con số này là bình quân bởi nhiều trường hợp thua lỗ nặng và cạn sạch tiền thì chẳng thể rút gì ra được. Tuy vậy nếu đầu tư vào những kênh ổn định như trái phiếu, vàng hay đầu tư dài hạn cho cổ phiếu thì tỷ lệ 3-4% này là khả thi.

Từ quy tắc 4% này, những người theo trào lưu FIRE sẽ nhân số tiền cần tiêu hàng năm với con số 25, tương đương 100%/4%.

Ví dụ một gia đình tiêu tối thiếu hết 50.000 USD/năm thì số tiền họ cần để đạt tự do tài chính là: 50.000*25= 1.250.000 USD.

Xin được nhắc là con số này phụ thuộc vào số tiền chi tiêu hàng năm của bạn và biến đổi tùy nhu cầu. Nếu bạn quyết định sống tối thiểu thì con số này sẽ thấp, nhưng nếu định sống thoải mái và chi tiêu cho nhiều thứ không tên như đám cưới hỏi, quà mừng về quê... thì con số này sẽ lớn hơn khá nhiều.

Các bước thực hiện

-Với những người sống theo phong trào FIRE, bước đầu tiên luôn là thanh toán hết toàn bộ nợ nần bởi nếu thu nhập bị trừ lãi nợ thì rất khó để vừa trang trải chi phí vừa tiết kiệm. Về lý thuyết, những người sống theo FIRE sẽ không vay nợ dưới bất kỳ hình thức nào, từ thẻ tín dụng cho đến trả góp nhà cửa.

Tuy nhiên, khi đem số tiền này đi đầu tư ở phần dưới đây thì câu chuyện vay nợ sẽ phức tạp hơn nhiều.

-Tiếp đó, bạn sẽ phải tính số tiền cần để đạt tự do tài chính theo quy tắc 4%. Xin lưu ý là bạn cần xác định xem mình muốn sống tiết kiệm hay thoải mái để tính chính xác chi phí thường niên cho công thức.

-Bước thứ 3 là giảm chi tiêu và tăng thu nhập. Việc tiết kiệm 50-70% là điều khá khó khăn nếu không sống tiết kiệm và cố kiếm thêm thu nhập trang trải chi phí, nhất là trong giai đoạn dịch Covid-19 hiện nay.

-Cuối cùng, số tiền tiết kiệm được phải mang đi đầu tư bởi chỉ để đó không thì bạn khó lòng đủ tiền nghỉ hưu sớm sau này. Các kênh đầu tư khá đa dạng, từ chứng khoán, bất động sản cho đến góp vốn kinh doanh. Thậm chí nhiều người còn kết hợp cho thuê nhà rồi lấy một phần tiền chơi chứng khoán.

Tất nhiên, mỗi người phải tìm ra hình thức đầu tư hợp lý cho riêng mình. Có những người thích đầu tư thụ động dài hạn trong khi người khác lại muốn lướt sóng đầu cơ nhanh kiếm lời lớn bất chấp rủi ro. Những người đầu cơ nhanh thường sẽ vay mượn, phá bỏ quy tắc đầu để cố kiếm đủ số tiền mục tiêu trong thời gian nhanh nhất, thế nhưng bước đi này rất rủi ro vì nó có thể phá hủy toàn bộ kế hoạch mà bạn đặt ra nếu thất bại.

-Tìm kiếm thú vui, chuẩn bị tư tưởng và xây dựng kế hoạch sau nghỉ hưu là những gì bạn phải làm nếu muốn sống theo FIRE. Thông thường các bạn trẻ hay lưu ý đến việc làm sao đạt được số tiền để tự do tài chính mà không có kế hoạch hậu nghỉ hưu non.

Việc nghỉ hưu sớm với số tiền lớn trong tài khoản, dư dả về thời gian có thể tác động mạnh về thói quen, tâm lý, sức khoẻ...qua đó ảnh hưởng đến lượng chi tiêu hàng tháng mà bạn đặt ra trước đó. Hệ quả là nhiều người nghỉ hưu sớm nhưng chi tiêu quá độ để rồi lại hoàn nghèo và phải quay trở về làm việc. Thậm chí có người còn nợ nần chồng chất, nghiện rượu hay mắc nhiều chứng bệnh tâm lý.

Xin được nhắc là việc chuyển đổi từ làm việc 12 tiếng mỗi ngày sang dư dả thời gian không hề đơn giản. Bạn chắc chắn sẽ bị buồn chán, mất phương hướng nếu không có kế hoạch rõ ràng. Bởi vậy các chuyên gia thường khuyên bạn trẻ tìm thú vui và xây dựng kế hoạch, chuẩn bị sẵn tư tưởng hậu nghỉ hưu non nhằm giữ mức chi tiêu hợp lý.

Một số lưu ý

Trào lưu sống FIRE tuy hấp dẫn nhưng không phải cho tất cả mọi người bởi không phải ai cũng có thể dành 50-70% thu nhập cho tiết kiệm và đầu tư. Nhiều người có mức lương ổn định và cuộc sống bình thường hài lòng với tình trạng hiện tại lại có những cách quản lý tài chính khác để sống thoải mái hơn.

Ngoài ra, FIRE không hoàn hảo bởi con số 3-4% trong cách tính tổng tiền có lỗ hổng. Đầu tiên quy tắc 4% mới chỉ tính 30 năm sau về hưu nên nhiều người hạ xuống 3%. Vậy nhưng họ cũng chưa tính đến lạm phát hay những rủi ro của nền kinh tế, ví dụ như đại dịch Covid-19 khiến thị trường biến động mạnh.

Một lưu ý nữa là những người có thu nhập cực thấp cũng có thể sống theo FIRE nhang sẽ rất khó và chậm. Họ khó lòng đạt nghỉ hưu sớm mà chỉ có thể nghỉ hưu ở độ tuổi thông thường nếu không có sự biến động về thu nhập và đầu tư.

Huyền Băng